سایمون جک – دبیر اقتصادی بی‌بی‌سی
رییس بزرگترین شرکت فولاد اوکراین دولت روسیه را به غارت فولاد متعلق به کشورش متهم کرده است.
به گفته یوری ریژنکوف، مدیر اجرایی شرکت متین‌وست، روسیه مشغول سرقت فولاد تولیدی اوکراین به ارزش ۶۰۰ میلیون دلار از کارخانه‌ها و بندرهای این کشور و انتقال آن به روسیه جهت فروش به مشتریان داخلی و خارجی است و بخشی از آن برای تحویل به خریداران در بریتانیا آماده شده است.
شرکت متین‌وست مالک کارخانه فولادسازی آزوفستال است که آخرین پناهگاه سربازان و غیرنظامیان اوکراینی در جریان حمله روسیه به ماریوپل و ویرانی آن بود.
طبق قوانین جنگ، نیروهای اشغالگر حق استفاده اقتصادی از اموال و دارایی‌های برجای مانده در مناطق اشغالی را ندارند. دولت روسیه هنوز به اتهام سرقت فولاد اوکراین واکنشی نشان نداده است.
«دزدی از اروپاییان»
دفتر مرکزی شرکت متین‌وست در ماریوپل واقع است و این شهر که از مراکز صنعتی و تجاری اوکراین بود سرانجام پس از سه ماه حملات توپخانه، هوایی و زمینی ارتش روسیه و ویرانی بخش عمده شهر، سرانجام در ماه مه به اشغال روسیه درآمد.
آقای ریژنکوف گفته است که در جریان حمله روسیه به این شهر، سیصد تن از کارکنان کارخانه آزوفستال و دویست تن از بستگانشان جان خود را از دست دادند. این کارخانه و کارخانه دیگری به نام ایلیچ، که آن هم متعلق به این شرکت است، ۴۰ درصد کل فولاد اوکراین را تولید می‌کردند.
مشتریان صنایع فولادسازی اوکراین در اروپا از جمله در بریتانیا پیشاپیش سفارش چندین هزار تن فولاد را به این شرکت داده و بخشی از بهای آن را پرداخته بودند.
مدیر شرکت متین‌وست گفته است که «اطلاعات به دست آمده و تحقیقات شرکت حاکی از آن است که فولاد تولیدی شرکت به روسیه منتقل و در بازارهای داخلی آن کشور فروخته یا به کشورهای آسیایی و آفریقایی صادر می‌شود.»
او گفته است: «کاری که روس‌ها می‌کنند چیزی جز غارت نیست، آنها نه تنها محصولات ما را می‌دزدند، بلکه بخشی از این تولیدات متعلق به مشتریان اروپایی است. بنابراین آنها نه تنها از ما، بلکه از اروپاییان هم دزدی می‌کنند.»
آقای ریژنکوف گفته است که شرکت متین‌وست در حد امکان در حال مستندسازی سرقت اموال خود توسط روسیه جهت پیگرد قانونی در آینده است. وی گفته است که پرونده روس‌ها نه تنها به خاطر تخطی از قوانین جنگ در دادگاه‌های بین‌المللی، بلکه به خاطر دزدی در دادگاه‌های کیفری نیز مطرح خواهد شد.
پروفسور مارکو میلانوویچ، استاد حقوق بین‌الملل در دانشگاه ردینگ، می‌گوید گزینه‌های متعددی برای پیگیری پرونده وجود دارد، اما چشم‌انداز موفقیت در آن چندان قطعی نیست.
او به بی‌بی‌سی گفت: «متین‌وست هر کدام از گزینه‌های قانونی را که انتخاب کند، روند بسیار دشواری در پیش دارد زیرا در حالیکه متاسفانه غارت اموال در درگیری بسیار رایج است، شکایت از دولت غارتگر و اقدام برای دریافت غرامت به ندرت موفق می‌شود.»
در عین حال، نتیجه اقدامات حقوقی اگر به دریافت پول هم منجر نشود دست‌کم با انگشت‌نما کردن روسیه به عنوان قانون‌شکن، دستاورد بزرگی است.
«کمک به تامین هزینه جنگ روسیه»
ماه گذشته، یک گروه تحقیقاتی بی‌بی‌سی غلات تولیدی اوکراین را که روسیه دزدیده بود ردگیری کرد و به شواهد فراوانی دست یافت که نشان می‌داد نیروهای روسیه در مناطق اشغالی، محصولات کشاورزان را دزدیده و از این کشور خارج می‌کنند.
مانند بسیاری از شرکت های اوکراینی، متین وست به یک سازمان با وظایفی نیمه نظامی و نیمه بشردوستانه تبدیل شده است. آقای ریژنکوف گفته است که کارگران کارخانه فولاد تحت سرپرستی او به همان اندازه نفرات نظامی در تلاش‌های جنگی اهمیت یافته‌اند.
او گفته است: «شرکت ما در حال حاضر اقلامی مانند جلیقه ضد گلوله می‌سازد، فولاد تولیدی ما برای ساختن پناهگاه‌های زیرزمینی، وسایل نقلیه زرهی و تجهیزات دیگر به کار می‌رود؛ به همین دلیل هم افرادی که در کارخانه‌های فولاد کار می‌کنند به اندازه رزمندگان در خط مقدم برای پیروزی اوکراین مهم هستند.»
اگرچه تاسیسات آزوفستال در جریان محاصره روسیه نابود شده، اما آقای ریژنکوف می‌گوید اطمینان دارد روزی خواهد رسید که دوباره این تاسیسات به اوکراین تعلق می‌گیرد.
او می‌گوید: “من نظر مثبتی دارم. به نظر من، روسیه حالا هم در این جنگ شکست خورده و دیر یا زود خود روس‌ها هم متوجه خواهند شد. روس‌ها ماریوپل را نمی‌خواهند، دونباس را هم نمی‌خواهند، خواست آنها مالکیت تمامی اوکراین یا هیچ است و به این ترتیب، حتی اگر الان هم در پیشروی خود متوقف شوند، اوکراین خواهد توانست ماریوپل را پس بگیرد.»
اما آیا چنین دستاوردی مستلزم یک ضدحمله نظامی بزرگ توسط نیروهای اوکراینی است که در حال حاضر هم در جبهه وسیعی می‌جنگند؟
یوری ریژنکوف می‌گوید «آیا زمانی که آلمان غربی دوباره با آلمان شرقی متحد شد، حمله بزرگی صورت گرفت؟ راه‌های مختلفی برای اوکراین وجود دارد که بتواند خاک خود را بگیرد. یکی از راه‌ها حمله نظامی گسترده است، راه دیگر این است که روسیه به دلیل برخی مسایل داخلی مجبور به خروج از کشورمان شود، اما راه سومی هم وجود دارد که باعث خواهد شد در برهه‌ای از تاریخ، سرزمین‌های جداشده از اوکراین دوباره متحد شوند.»
آقای ریژنکوف معتقد است که در هر حال، محاصره آزوفستال به عنوان یکی از لحظات تعیین‌کننده در این جنگ در یادها خواهد ماند.
او می‌گوید: «این یک تراژدی برای صنعت فولاد اوکراین است. این یک تراژدی برای مردم ماریوپل است. اما در عین حال از آن به عنوان یک حماسه قهرمانانه برای ارتشی یاد خواهد شد که هفته‌ها از این کارخانه محافظت می‌کرد، به عنوان نمادی درخشان از مقاومت مردمی. من تصور می‌کنم آیندگان از نبرد آزوفستال اینگونه یاد خواهند کرد.»