دولت اوکراین اعتبارنامه سفیر ایران در کی‌یف را به دلیل ارسال پهپادهای جنگی این کشور به روسیه لغو کرد. مقامات اوکراینی از ایران خواستند تعداد کارکنان سفارت خود در کی‌یف را نیز کاهش دهد.

وزارت امور خارجه اوکراین روز یکشنبه دوم مهر (۲۴ سپتامبر) اعلام کرد سفیر ایران دیگر نمی‌تواند به تعهدات خود در کشور میزبان عمل کند و باید به تهران بازگردد. علاوه بر این، سفارت ایران در کی‌یف کارکنان دیپلماتیک خود را باید به میزان قابل توجهی کاهش دهد.

وزارت خارجه اوکراین همچنین اعلام کرد اقدام ایران برای تحویل تسلیحات به روسیه در جنگ “اقدامی غیردوستانه”  است و ضربه‌ای جدی به روابط اوکراین و ایران وارد می‌کند.

به گفته منابع اوکراینی در حمله روسیه با پهپادهای ایرانی به شهر بندری اودسا یک غیرنظامی کشته شده است.

ارتش اوکراین اعلام کرد نیروی هوایی این کشور یک پهپاد شاهد ۱۳۶ ساخت ایران را بر فراز دریا سرنگون کرده است. ارتش بعدا گزارش داد که چهار پهپاد دیگر ایرانی نیز در جنوب این کشور سرنگون شده‌اند.

نهادهای اطلاعات آمریکا در اواخر ماه اوت گزارش دادند که روسیه هواپیماهای بدون سرنشین ایرانی را خریداری کرده است تا از آنها در “جنگ تجاوزکارانه” خود علیه اوکراین استفاده کند.

برنامه پهپادهای ایران در سال‌های اخیر گسترش یافته و این کشور آنها را به یمن، عراق، سوریه و لبنان نیز صادر کرده است، اما این نخستین بار است که ایران از این پهپادها در خارج از خاورمیانه استفاده کرده است.

روسیه و ایران این گزارش‌ را تا کنون تائید یا تکذیب نکرده‌اند. تحویل پهپادهای رزمی ایران نیز به طور رسمی تایید نشده است.

سخنگوی ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین در فیس‌بوک نوشت: «فروش هواپیماهای بدون سرنشین ایران به روسیه برخلاف حاکمیت و تمامیت ارضی کشور ما و جان و سلامت شهروندان اوکراینی است».

هواپیماهای بدون سرنشین نقش مهمی در جنگ اوکراین در حملات و پرتاب بمب‌های کوچک و همچنین در عملیات شناسایی ایفا می‌کنند.

روزنامه وال‌استریت ژورنال روز شنبه ۲۶ شهریور (۱۷ سپتامبر) به نقل از فرماندهان اوکراینی نوشت که روسیه اخیرا با پهپادهای انتحاری ایرانی و در اولین استقرار گسترده یک سامانه تسلیحاتی خارجی از زمان آغاز جنگ، آسیب جدی به نیروهای اوکراین وارد کرده است.

از پهپاد بیرقدار ترکیه چه می‌دانیم

استفاده از پهپاد “بیرقدار تی‌بی ۲” ترکیه در جنگ اوکراین بحث‌برانگیر شده‌ است. پهپاد ارزان‌قیمتی که چندان جدی گرفته نمی‌شد، حال ضربات سنگینی به ارتش روسیه وارد کرده است.

عکس: Muhammed Enes Yildirim/AA/picture alliance

Türkei | Teknofest in Istanbul

بیرقدار ترکیه

پهپاد “بیرقدار تی‌بی۲” (Bayraktar TB2) به معنی “پرچمدار” ساخت کارخانه بایکار ماکینا است. این کارخانه به خانواده بیرقدار یا آن‌طور که در ترکی استانبولی تلفظ می‌شود “بایراکتار” تعلق دارد. این پهپاد می‌تواند از طریق کنترل از راه دور و یا به طور مستقل عملیات پرواز رزمی انجام دهد. اولین پرواز آزمایشی “بیرقدار تی‌بی‌۲” در اوت سال ۲۰۱۴ صورت گرفت و در دسامبر یک سال بعد آزمایش پرتاب موشک با آن انجام شد.

عکس: Muhammed Enes Yildirim/AA/picture alliance

پهپاد "بیرقدار تی‌بی۲" (Bayraktar TB2) به معنی "پرچمدار" ساخت کارخانه بایکار ماکینا است. این کارخانه به خانواده بیرقدار یا آن‌طور که در ترکی استانبولی تلفظ می‌شود "بایراکتار" تعلق دارد. این پهپاد می‌تواند از طریق کنترل از راه دور و یا به طور مستقل عملیات پرواز رزمی انجام دهد. اولین پرواز آزمایشی "بیرقدار تی‌بی‌۲" در اوت سال ۲۰۱۴ صورت گرفت و در دسامبر یک سال بعد آزمایش پرتاب موشک با آن انجام شد.

بنیانگذار بایکار ماکینا

“اوزدمیر بیرقدار” (نفر اول سمت راست) مؤسس و صاحب شرکت بایکار ماکینا است که در زمینه‌های صنایع هوافضایی، سیستم‌های هدایت رباتیک و هواپیماهای بدون سرنشین تخصص یافته‌ است. او در سال ۲۰۲۱ درگذشت و هدایت شرکت را پسرانش برعهده گرفتند.

عکس: DHA

"اوزدمیر بیرقدار" (نفر اول سمت راست) مؤسس و صاحب شرکت بایکار ماکینا است که در زمینه‌های صنایع هوافضایی، سیستم‌های هدایت رباتیک و هواپیماهای بدون سرنشین تخصص یافته‌ است. او در سال ۲۰۲۱ درگذشت و هدایت شرکت را پسرانش برعهده گرفتند.

روابط نزدیک با اردوغان

دو پسر ازدمیر بیرقدار ریاست شرکت را برعهده دارند. هالوک بیرقدار (سمت چپ عکس، کنار رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه) مدیرعامل شرکت بایکار ماکینا است. اما سلجوق بیرقدار (نفر سمت راست) چهره کلیدی در این شرکت است.

عکس: picture alliance / AA

دو پسر ازدمیر بیرقدار ریاست شرکت را برعهده دارند. هالوک بیرقدار (سمت چپ عکس، کنار رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه) مدیرعامل شرکت بایکار ماکینا است. اما سلجوق بیرقدار (نفر سمت راست) چهره کلیدی در این شرکت است.

چهره کلیدی در صنایع بیرقدار

سلجوق بیرقدار متولد سال ۱۹۷۹ در ساری‌یر استانبول و تحصیل‌کرده و مهندس صنایع نظامی در ترکیه و آمریکا است. او در پنسلوانیا در رشته کارشناسی ارشد هواپیماهای بدون سرنشین تحصیل کرده و در موسسه فناوری ماساچوست نیز در رشته کنترل پهپاد مدرک دارد. او مدیر فنی صنایع بیرقداراست و در سال ۲۰۱۶ نیز با سمیه اردوغان، دختر رئیس جمهور ازدواج کرده است.

عکس: Getty Images/AFP

سلجوق بیرقدار متولد سال ۱۹۷۹ در ساری‌یر استانبول و تحصیل‌کرده و مهندس صنایع نظامی در ترکیه و آمریکا است. او در پنسلوانیا در رشته کارشناسی ارشد هواپیماهای بدون سرنشین تحصیل کرده و در موسسه فناوری ماساچوست نیز در رشته کنترل پهپاد مدرک دارد. او مدیر فنی صنایع بیرقداراست و در سال ۲۰۱۶ نیز با سمیه اردوغان، دختر رئیس جمهور ازدواج کرده است.

ممنوعیت صادرات پهپاد رزمی به ترکیه

پس از ممنوع شدن صادرات پهپاد‌های رزمی آمریکا به ترکیه به دلیل نگرانی از استفاده احتمالی از آن علیه گروه‌های کرد، ترکیه خود رأسا برنامه ساخت پهپاد را آغاز کرد. البته همه بخش‌های این پهپاد در ترکیه ساخته نشده و برخی از سیستم‌های آن وارداتی است.

عکس: Baykar/AA/picture alliance

پس از ممنوع شدن صادرات پهپاد‌های رزمی آمریکا به ترکیه به دلیل نگرانی از استفاده احتمالی از آن علیه گروه‌های کرد، ترکیه خود رأسا برنامه ساخت پهپاد را آغاز کرد. البته همه بخش‌های این پهپاد در ترکیه ساخته نشده و برخی از سیستم‌های آن وارداتی است.

همه پهپاد ساخت ترکیه نیست

بخش‌های زیادی از این پهپاد ساخت ترکیه نیست. برای نمونه در ساخت راکت‌های هوشمند که با لیزر هدایت می‌شوند شرکت آلمان “TDW” سهیم بوده است. از دوربین‌های مادون قرمز “Wescam MX-15D” کانادایی نیز استفاده شده است. گرچه بر موتورهای این پهپاد رسما نام ” TEI PD170″ گذاشته شده، اما این موتورها ساخت شرکت “روتاکس” اتریش است که در عرصه تولید موتورهای سبک برای هوانوردی فعال است.

عکس: DW/A. Binder

بخش‌های زیادی از این پهپاد ساخت ترکیه نیست. برای نمونه در ساخت راکت‌های هوشمند که با لیزر هدایت می‌شوند شرکت آلمان "TDW" سهیم بوده است. از دوربین‌های مادون قرمز "Wescam MX-15D" کانادایی نیز استفاده شده است. گرچه بر موتورهای این پهپاد رسما نام " TEI PD170" گذاشته شده، اما این موتورها ساخت شرکت "روتاکس" اتریش است که در عرصه تولید موتورهای سبک برای هوانوردی فعال است.

مختصات فنی

این پهپاد شش متر و نیم طول دارد، عرض بال‌هایش ۱۲ متر است، ارتفاع آن سه متر و ۲۰ سانتیمتر و وزن آن ۴۲۰ کیلوگرم است و می‌تواند تا ۱۵۰ کیلوگرم بمب با خود حمل کند. سرعت آن ۲۲۰ کیلومتر در ساعت است و می‌تواند تا ۲۴ ساعت در آسمان بماند. این پهپاد می‌تواند حداکثر تا ارتفاع ۸ هزار و ۲۳۹ متر پرواز کند و شعاع عملیاتی آن ۱۵۰ کیلومتر است.

عکس: BAYKAR/AA/picture alliance

این پهپاد شش متر و نیم طول دارد، عرض بال‌هایش ۱۲ متر است، ارتفاع آن سه متر و ۲۰ سانتیمتر و وزن آن ۴۲۰ کیلوگرم است و می‌تواند تا ۱۵۰ کیلوگرم بمب با خود حمل کند. سرعت آن ۲۲۰ کیلومتر در ساعت است و می‌تواند تا ۲۴ ساعت در آسمان بماند. این پهپاد می‌تواند حداکثر تا ارتفاع ۸ هزار و ۲۳۹ متر پرواز کند و شعاع عملیاتی آن ۱۵۰ کیلومتر است.

استفاده‌های عملیاتی

از پهپاد ” بیرقدار تی‌بی‌۲” تاکنون در کردستان ترکیه، عراق، سوریه، جنگ لیبی و در جنگ قره‌باغ از سوی آذربایجان استفاده شده است. بر اساس تخمین منابع نظامی با کمک این پهپاد به همراه پهپادهای انتحاری اسرائیل، تقریبا ۲۰۰ تانک، ۹۰ زره پوش و ۱۸۲ عراده توپ سنگین متعلق به ارمنستان منهدم شده است.

عکس: Valery Sharifulin/TASS/dpa/picture alliance

از پهپاد " بیرقدار تی‌بی‌۲" تاکنون در کردستان ترکیه، عراق، سوریه، جنگ لیبی و در جنگ قره‌باغ از سوی آذربایجان استفاده شده است. بر اساس تخمین منابع نظامی با کمک این پهپاد به همراه پهپادهای انتحاری اسرائیل، تقریبا ۲۰۰ تانک، ۹۰ زره پوش و ۱۸۲ عراده توپ سنگین متعلق به ارمنستان منهدم شده است.

مدال قره‌‌باغ

پس از پیروزی آذربایجان در جنگ قره‌باغ در مقابل ارمنستان، برادران بیرقدار (عکس هالوک بیرقدار) مدال “قره‌باغ” را از سوی الهام علی‌اف، رئیس جمهوری آذربایجان و با حضور رجب طیب اردوغان دریافت کردند.

عکس: Mustafa Kamaci/AA/picture alliance

پس از پیروزی آذربایجان در جنگ قره‌باغ در مقابل ارمنستان، برادران بیرقدار (عکس هالوک بیرقدار) مدال "قره‌باغ" را از سوی الهام علی‌اف، رئیس جمهوری آذربایجان و با حضور رجب طیب اردوغان دریافت کردند.

قیمت “بیرقدار تی‌بی‌۲”

قیمت هر فروند پهپاد “بیرقدار تی‌بی‌۲” بالغ بر ۲ میلیون یورو و با سیستم کامل بالغ بر ۵ میلیون یورو است. در مقایسه قیمت هر فروند پهپاد آمریکایی “جنرال اتمیکس ام کیو ۹ ریپر” بالغ بر ۱۸ میلیون یورو است.

عکس: Emrah Yorulmaz/AA/picture alliance

قیمت هر فروند پهپاد "بیرقدار تی‌بی‌۲" بالغ بر ۲ میلیون یورو و با سیستم کامل بالغ بر ۵ میلیون یورو است. در مقایسه قیمت هر فروند پهپاد آمریکایی "جنرال اتمیکس ام کیو ۹ ریپر" بالغ بر ۱۸ میلیون یورو است.

صادرات بیرقدار

به گزارش منابع نظامی‌، از پهپادهای “بیرقدار تی‌بی‌۲” تاکنون ۶ فروند به قطر، ترکمنستان، پاکستان، اتیوپی، تونس، آلبانی، آذربایجان و دولت مستقر در غرب لیبی صادر شده است. همچنین قرارداد صادرات ۲۴ فروند به لهستان در سال ۲۰۲۱ به امضا رسیده است، مراکش نیز ۱۳ فروند از این پهپاد سفارش داده است.

عکس: Getty Images/AFP/B. Bebek

به گزارش منابع نظامی‌، از پهپادهای "بیرقدار تی‌بی‌۲" تاکنون ۶ فروند به قطر، ترکمنستان، پاکستان، اتیوپی، تونس، آلبانی، آذربایجان و دولت مستقر در غرب لیبی صادر شده است. همچنین قرارداد صادرات ۲۴ فروند به لهستان در سال ۲۰۲۱ به امضا رسیده است، مراکش نیز ۱۳ فروند از این پهپاد سفارش داده است.

صدور پهپاد به اوکراین

نیروی هوایی و دریایی اوکراین در مجموع ۲۰ فروند از این پهپادها را در اختیار دارد. گفته می‌شود حمله به ناو موشک‌انداز “موسکوا” با کمک پهپاد بیرقدار صورت گرفته و پرواز یک فروند پهپاد به سوی کشتی باعث فریب آن شده و همزمان دو موشک نپتون با پرواز در سطح پایین به هدف اصابت کرده‌ و باعث خسارت سنگین و غرق شدن کشتی شده‌اند.

عکس: Mykola Lararenko/AA/picture alliance

نیروی هوایی و دریایی اوکراین در مجموع ۲۰ فروند از این پهپادها را در اختیار دارد. گفته می‌شود حمله به ناو موشک‌انداز "موسکوا" با کمک پهپاد بیرقدار صورت گرفته و پرواز یک فروند پهپاد به سوی کشتی باعث فریب آن شده و همزمان دو موشک نپتون با پرواز در سطح پایین به هدف اصابت کرده‌ و باعث خسارت سنگین و غرق شدن کشتی شده‌اند.

قرارداد همکاری اوکراین و ترکیه

در ماه سپتامبر سال ۲۰۲۱ وزیر دفاع اوکراین و هالوک بیرقدار در حضور ولودیمیر زلسنکی، رئیس جمهوری اوکراین قرارداد همکاری و تولید پهپاد و ایجاد یک مرکز آموزشی در اوکراین را امضا کردند.

عکس: Ukrainian Presidency/AA/picture alliance

در ماه سپتامبر سال ۲۰۲۱ وزیر دفاع اوکراین و هالوک بیرقدار در حضور ولودیمیر زلسنکی، رئیس جمهوری اوکراین قرارداد همکاری و تولید پهپاد و ایجاد یک مرکز آموزشی در اوکراین را امضا کردند.

اولین رویارویی با پدافند قوی

به گفته متخصصان، در تمامی عملیاتی که “بیرقدار تی‌بی‌۲” در آن حضور داشته از مناطق کردنشین گرفته تا عراق، سوریه و لیبی و حتی جنگ قره‌باغ یک پدافند هوایی قوی وجود نداشته تا توانایی واقعی آن سنجیده شود. حال در جنگ اوکراین این پهپاد با پدافند هوایی روسیه روبرو شده و ضرباتی شدید تحمل کرده، شاید هم به همین دلیل است که به نسبت جنگ قره‌باغ از موفقیت کمتری برخوردار است.

عکس: picture-alliance/AA/M. E. Yildirim

به گفته متخصصان، در تمامی عملیاتی که "بیرقدار تی‌بی‌۲" در آن حضور داشته از مناطق کردنشین گرفته تا عراق، سوریه و لیبی و حتی جنگ قره‌باغ یک پدافند هوایی قوی وجود نداشته تا توانایی واقعی آن سنجیده شود. حال در جنگ اوکراین این پهپاد با پدافند هوایی روسیه روبرو شده و ضرباتی شدید تحمل کرده، شاید هم به همین دلیل است که به نسبت جنگ قره‌باغ از موفقیت کمتری برخوردار است.

ساخت هواپیمای بدون سرنشین آکینجی

ترکیه با تولید سری “بیرقدار تی‌بی‌۳” و همچنین ساخت هواپیمای بدون سرنشین آکینجی وارد مرحله جدیدی شده است. این هواپیمای بدون سرنشین نیز از دو پیشرانه توربوتراپ ” ایوچنکو پراگرس آی‌ای- ۴۵۰ سی” که ساخت اوکراین است بهره می‌برد.

عکس: Baykar/AA/picture alliance

ترکیه با تولید سری "بیرقدار تی‌بی‌۳" و همچنین ساخت هواپیمای بدون سرنشین آکینجی وارد مرحله جدیدی شده است. این هواپیمای بدون سرنشین نیز از دو پیشرانه توربوتراپ " ایوچنکو پراگرس آی‌ای- ۴۵۰ سی" که ساخت اوکراین است بهره می‌برد.

نسل بعدی: آکینجی

آکینجی با گنجایش حمل ۴۰۰ کیلوگرم بار در درون بدنه و ۹۵۰ کیلوگرم در بیرون بدنه، قادر است در مجموع ۱۳۵۰ کیلوگرم بمب با خود حمل کند. این هواپیمای بدون سرنشین می‌تواند ۲۴ ساعت در هوا بماند و سقف پرواز آن ۱۲ هزار و ۱۹۲ متر است.

آکینجی با گنجایش حمل ۴۰۰ کیلوگرم بار در درون بدنه و ۹۵۰ کیلوگرم در بیرون بدنه، قادر است در مجموع ۱۳۵۰ کیلوگرم بمب با خود حمل کند. این هواپیمای بدون سرنشین می‌تواند ۲۴ ساعت در هوا بماند و سقف پرواز آن ۱۲ هزار و ۱۹۲ متر است.