انفجار مین‌های به جای مانده از جنگ ۸ ساله ایران و عراق و همچنین مین‌هایی که طی سال‌های اخیر توسط سپاه پاسداران کاشته شدهاند همچنان در کُردستان قربانی می‌گیردو بیش از ۳۰٪ قربانیان سال گذشته کودکان بودهاند.
با استناد به آمار به ثبت رسیده در مرکز آمار و اسناد سازمان حقوق بشری هه‌نگاو، طی سال ۲۰۲۲ میلادی، دست کم ۳۶ شهروند در مرزهای کُردستان به دلیل انفجار مین و مواد منفجره به جای مانده از جنگ ۸ ساله ایران و عراق و مین‌های تازه کاشته شده توسط سپاه پاسداران قربانی شدهاند.
این آمار نسبت به سال ۲۰۲۱ که در آن ۴۳ مورد ثبت شده بود، ۷ مورد معادل ۱۶٪ کاهش داشته است.
از مجموع ۳۶ نفری که قربانی شدهاند ۶ نفر جانشان را از دست داده ۳۰ نفر دیگر زخمی و نقض عضو شدهاند. سال پیشتر ۱۵ شهروند کشته شده و ۲۸ شهروند دیگر زخمی شده بودند.
با استناد به آمار هه‌نگاو، ۵٪.۳۰ از کل قربانیان یعنی ۱۱ مورد قربانیان مین در سال ۲۰۲۲ در مرزهای کُردستان کودکان زیر ۱۸ سال بودهاند.
در سال گذشته یک کودک ۱۲ ساله با هویت امیر کیان رحمتی در مرز دهلران در اثر انفجار مین کشته شده و ۱۰ کودک دیگر در مرزهای ارومیه، دهلران، مهران، بانه و قصر شیرین زخمی شدهاند. همچنین دست‌کم ۵ زن در شهرهای ارومیه، دهلران (۳ مورد) و سقز مجروح شدهاند.
تفکیک قربانیان بر حسب استان
طی سال گذشته بیشترین قربانیان مین در مرزهای استان‌های ایلام و کُردستان با ۱۴ و ۱۱ مورد ثبت شده است.
استان کُردستان (سنندج) : ۱۱ قربانی شامل ۲ کشته و ۹ زخمی
استان ایلام : ۱۴ قربانی شامل ۲ کشته و ۱۲ زخمی
استان آذربایجان غربی (ارومیه) : ۵ قربانی شامل ۱ کشته و ۴ زخمی
استان کرمانشاه : ۶ قربانی شامل ۱ کشته و ۵ زخمی
تفکیک قربانیان مین بر حسب طبقه اجتماعی
بیشترین قربانیان مین در کُردستان طی سال گذشته از طبقه کارگر بودهاند که طی این مدت ۲۱ کولبر، راننده، چوپان و کارگر قربانی شدهاند.
کارگر : ۲۱ مورد (۲ کشته و ۱۹ زخمی)
نظامی : ۴ مورد (۲ کشته و ۲ زخمی)
مدنی : ۱۱ مورد (۲ کشته و ۹ زخمی)
با وجودی که در حقوق بین‌الملل عرفی مین‌های زمینی جز ممنوعیت‌های مطلق بر شمرده نشده‌اند، محدودیت‌هایی برای به حداقل رساندن آثار آن پیش بینی شده است. به‌عنوان مثال طرفین مخاصمه بایستی نقشه میدان‌های مین را را حفظ کرده و یا در پایان مخاصمت این میادین را جهت حمایت از غیر نظامیان پاکسازی نمایند.
کنوانسیون اتاوا در این مورد دولت‌ها ملزم به خودداری از تولید، انباشت انتقال مین‌های ضد نفر کرده است که متاسفانه دولت جمهوری اسلامی ایران با وجود داشتن قربانیان زائد الوصف مین تا کنون به این کنوانسیون ملحق نشده است.
در این خصوص فراز فیروزی حقوق‌دان و مشاور حقوقی هه‌نگاو در خصوص‌عدم الحاق ایران به کنوانسیون اتاوامعتقد است : «دلیل عمده‌عدم الحاق ایران به کنوانسیون اتاوا، اختلافات مرزی ایران و عراق است که دولت ایران نیز همواره با توجیه حفاظت از مرزها و مبارزه با احزاب اپوزیسیون کُرد از التزام به تعهدات بین المللی سرباز میزند و با حیات شهروندان بازی میکند»
در همین خصوص فیروزی اظهار داشت : بر اساس پژوهشی که توسط سازمان صلیب سرخ جهت تدوین قواعد عرفی ناظر بر حقوق بشر دوستانه صورت پذیرفت، چندین محدودیت در قاعده‌های شماره ۸۱.۸۲ و ۸۳ نسبت به مین‌های زمینی به عنوان حقوق عرف تعریف گردید.
هنگام استفاده بایستی دقت لازم جهت کاهش تلفات انسانی صورت پذیرد.
_ طرفی که از مین استفاده میکند بایستی مکان جاگذاری آن را ثبت نماید.
_در پایان مخاصمات فعال، طرف استفاده کننده تهسیل پاکسازی آنرا فراهم آورد.
با این حال طرفین ایرانی و عراقی هر یک از ایفای تعهدات خود به موجب حقوق بین الملل عرفی که الزام‌آور است، خودداری می‌نمایند.