درد، غم، ماتم و سوگ بر مناطق زلزله‌زده سوریه و ترکیه سایه افکنده و حتی فریاد‌های گهگاهی الله‌اکبر که یعنی کسی زنده از زیر آوار بیرون آورده شده، تسلایی زودگذر است. دو روز و دو شب بعد از دو زلزله مهیب، امید به نجات کسانی که زیر آوار زنده هستند هر چه کمتر می‌شود و برای آنها که زنده مانده‌اند، چشم‌انداز پیش رو تاریک‌تر به نظر می‌رسد در حالیکه شمار جان‌باختگان از یازده هزار نفر گذشته است.
در این حال رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه، به مناطق زلزله‌زده قهرمان‌مرعش (ماراش) و هاتای سفر کرده است. او در قهرمان‌مرعش در حالیکه صدای آژیر امبولانس دائم به گوش می‌رسید اشکالات امدادرسانی را پذیرفت اما دلایل آن را ویرانی جاده و فرودگاه‌ها دانست. احزاب مخالف دولت را به ناهماهنگی و استفاده نامناسب از ارتش متهم می‌کنند.
دو روز و دو شب بعد از دو زلزله مهیب، درحالیکه پس‌لرزه‌ها ادامه دارند، زلزله‌زدگان سرپناهی که بیابند مستقر می‌شوند، مدرسه، مسجد، اداره و حتی زیر سایبان ایستگاه اتوبوس و با سوزاندن زباله و هر چه گیرشان بیاید خود را گرم می‌کنند. گاز شهری و برق در بسیاری مناطق قطع است و نفت و بنزین گیر نمی‌آید، گرم کردن بچه‌ها بخصوص در شب دشوار است.
سرمای زمهریر باعث بسته شدن راه‌ها شده و برداشتن آوار یخ‌زده را دشوار کرده، در برخی مناطق، بازماندگان بر آواری که عزیزانشان زیر آن هستند نشسته‌اند به انتظار کمکی که نرسیده و ممکن است دیر برسد.
تدروس آدانوم گبره‌یه‌سوس دبیر کل سازمان بهداشت جهانی هم ابراز نگرانی کرده که زمان دارد برای نجات زندگان از زیر آوار به پایان می‌رسد. به تخمین این سازمان، زلزله زندگی ۲۳ میلیون نفر را تحت تاثیر قرار داده و خواستار امدادرسانی هر چه سریعتر به مناطق زلزله‌زده شده است.
همزمان اورزولا فون در لاین، رئیس کمیسیون اروپا گفته است ترکیه و سوریه می‌توانند روی کمک های اتحادیه اروپا برای زلزله حساب کنند و قرار است این اتحادیه میزبان نشستی برای جمع آوری کمک های مالی برای این دو کشور باشد.
خانم فون در لاین، در توییترش گفت، اتحادیه اروپا قصد دارد در ماه مارس میزبان نشستی برای بسیج کمک‌های بین‌المللی برای سوریه و ترکیه باشد.
«در غیاب دولت ترکیه، شهروندان خود آستین بالا زده‌اند»
گزارش نفیسه کوهنورد، خبرنگار اعزامی بی‌بی‌سی فارسی به شرق ترکیه را بخوانید
ترکیه «دسترسی به توییتر را محدود کرد»
به گفته گروه نت‌بلاکس NetBlocks که فعالیت اینترنتی در جهان را زیر نظر دارد، دسترسی به توییتر در ترکیه محدود شده است.
نت‌بلاکس در توییتی که بعد از ظهر امروز منتشر کرد گفته است که داده‌ها نشان‌دهنده ایجاد محدودیت برای شبکه‌های اجتماعی در بسیاری از شركت‌های ارائه دهنده خدمات اینترنتی است.
خبرگزاری فرانسه هم گفته است که خبرنگاران آن در ترکیه به توییتر دسترسی ندارند مگر اینکه از VPN (وی پی ان) استفاده کنند.
نت‌بلاکس گفته است که ترکیه «در محدود کردن رسانه‌های اجتماعی در شرایط اضطراری ملی و حوادث امنیتی سابقه طولانی دارد» و محدودیت کنونی در حالی اعمال شده که «در پی زلزله اخیر مردم به استفاده از توییتر متکی شده‌اند».
آنها که خودروی سالم با باک پر دارند سعی کرده‌اند به مناطق آسیب‌ندیده نزد خویشان و آشنایان بروند اما برخی جاده‌ها در زلزله تخریب شده‌اند و در برف و سرما، صف ماشین‌هایی که می‌خواهند از راه یا جاده‌ای بگذرند به کیلومترها رسیده است.
مردم از کند بودن امدادرسانی خشمگین هستند هر چند سیل انواع کمک، کالاهای ضروری، تجهیزات و امکانات و تیم‌های امداد نجات، بخصوص به ترکیه، از کشورهای مختلف دنیا از جمله ایران سرازیر شده اما زمان طلایی برای نجات آنها که زیر آوار زنده هستند و گاهی از زیر آوار با موبایل پیام می‌فرستند رو به پایان است.
زلزله ترکیه و سوریه چطور اتفاق افتاد؟
زلزله در اثر افزایش فشار بر روی صفحات تکتونیکی زمین و حرکت ناگهانی آنها رخ می دهد. در مورد ترکیه، صفحه عربستان به سمت شمال حرکت کرد و به صفحه آناتولی ساییده شد. در زیر خطوط گسل را در اطراف این دو کشور می بینیم:
در ترکیه در ده استان ویران شده سه ماه وضعیت اضطراری اعلام شده است. در قهرمان‌مرعش (ماراش) در جنوب ترکیه که در نزدیک کانون زلزله بود اجساد را در یک سالن ورزشی گذاشته‌اند تا بعد آنها را دفن کنند. اما این هم برای همه ممکن نیست، اینجا پدری بر آوار نشسته و دست دختر ۱۵ ساله‌اش را رها نمی‌کند، دختری که زیر آوار جان باخته و فقط دستش بیرون مانده است.
در آن سوی مرز، در شمال سوریه وضعیت وخیم‌تر هم هست. نزدیک یک دهه جنگ داخلی زیرساخت‌های شهری را پیش از زلزله هم در بسیاری مناطق از بین برده بود. بیمارستان، برق و امکانات دیگر کمیاب هستند.
در مناطقی که در کنترل دولت بشار اسد است کمک‌رسانی بهتربوده، ایران و عراق کمک فرستاده‌اند اما در مناطقی که در کنترل شورشیان است، به دلایل مختلف از جمله نبود راه، امدادرسانی با مشکل بسیار روبرو است. برای رسیدن به این مناطق فقط یک راه زمینی هست که آن هم در زلزله آسیب دیده است. سازمان ملل دیروز گفت این عوامل باعث توقف موقت امدادرسانی به این مناطق شده است.
اما اینجا نجات معجزه‌آسای یک نوزاد لحظه‌ای دلها را گرم کرد. یکی از ساکنان جندیرس در شمال غربی سوریه، به خبرگزاری فرانسه گفت موقع آوار برداری صدایی شنیده‌اند:
«خاک ها را کنار زدیم و نوزادی را یافتیم که هنوز بند نافش وصل بود، بند ناف را بریدیم و او را به بیمارستان بردیم.» این نوزاد تنها بازمانده خانواده‌ای است که اعضایش دیروز در یک قبر گروهی به خاک سپرده شدند.
صلیب سرخ سوریه از آمریکا خواسته تا با برداشتن تحریم‌ها به امدادرسانی کمک کند. اما آنتونی بلینکن وزیر خارجه آمریکا گفت کشورش با دولت بشار اسد همکاری نمی‌کند چرا که کمک‌های آمریکا «باید به دست مردم سوریه برسد نه رژیم.»
از سوی دیگر نهادهای بین‌المللی امدادرسانی هم از دولت سوریه خواسته‌اند اجازه دسترسی به مناطقی را بدهد که در کنترل شورشیان است.