درحالی که گروه داعش مسئولیت حمله روز جمعه به تالار «کروکوس» در حومه مسکو را پذیرفته و کاخ سفید نیز در این رابطه داعش را «دشمن تروریستی مشترک» نامیده است، رئیس جمهور روسیه بدون ارائه شواهدی، انگشت اتهام را به سوی اوکراین گرفته است.
روز جمعه، سوم فروردین، بر اثر حمله افراد مسلح ناشناس به تالار کنسرت کروکوس در شمال مسکو و سپس آتش زدن این ساختمان، دست کم ۱۳۳ نفر کشته شدند.
مقام‌های بهداشتی منطقه مسکو روز یک‌شنبه گفتند که شمار زخمیان این حمله نیز به ۱۵۴ نفر رسیده است.
به گفته مقام‌های روس، در میان کشته‌شدگان سه کودک و در میان مجروحان نیز هشت کودک دیده می‌شود.
گروه دولت اسلامی، داعش، روز شنبه در تلگرام نوشت که این حمله به‌عنوان بخشی از «جنگ خشم‌آلود» با «کشورهایی که با اسلام می‌جنگند» توسط چهار جنگجوی داعش که به مسلسل، تپانچه، چاقو و بمب‌های آتش‌زا مسلح بودند، انجام شد.
تحلیلگران به رادیو اروپای آزاد/رادیو آزادی گفتند که معتقدند «داعش خراسان»، یکی از شاخه‌های وابسته به گروه شبه نظامی دولت اسلامی، محتمل‌ترین عامل این حمله است و «افراط‌گرایان فرصتی برای حمله دیدند زیرا روسیه اکنون به دلیل عملیات‌های این کشور در خارج از کشور کنترل کمتری بر اوضاع دارد.»
مقام‌های روسیه از بازداشت ۱۱ نفر در ارتباط با این حمله، از جمله چهار مهاجم اصلی، خبر داده و آنها را «شهروندان خارجی» معرفی کرده‌اند.
کارین ژان-پیر، سخنگوی مطبوعاتی کاخ سفید، روز شنبه این حمله را «تروریستی و شنیع» نامید و آن را به شدت محکوم کرد.
او در بیانیه‌ای ضمن تسلیت گفتن به بازماندگان گفت که «داعش یک دشمن مشترک تروریستی است که باید در همه جا شکست بخورد.»
مقام‌های آمریکا پیشتر گفته‌اند اطلاعات نزد آنها نشان می‌دهد که دست داشتن داعش در این حمله صحت دارد.
حدود سه هفته پیش سفارت آمریکا در مسکو به روسیه هشدار داد که «افراطی‌ها» برنامه‌های قریب‌الوقوعی برای حمله به پایتخت روسیه دارند.
آدرین واتسون، سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید، روز شنبه با اشاره به اینکه واشینگتن به مسکو هشدار داده بود گفت: مسئولیت این حمله تنها بر عهده داعش است و هیچ گونه دخالت اوکراین در کار نبوده است.
درحالی که هشدار آمریکا مربوط به خطر حمله احتمالی به مکان نامشخصی در پایتخت روسیه بوده است، اما خبرگزاری تاس روسیه روز یک‌شنبه گفت که آناتولی آنتونوف، سفیر مسکو در ایالات متحده مدعی شده است که «ایالات متحده هیچ اطلاعات خاصی را از طریق سفارت روسیه در واشینگتن در مورد آماده‌سازی اقدام تروریستی در تالار کنسرت کروکوس ارسال نکرده است.»
اوکراین ادعای پوتین را به شدت رد کرد
در این میان ادعای رئیس جمهور روسیه درباره دست داشتن کی‌یف در این حمله با واکنش خشمگین مقام‌های اوکراین روبه‌رو شد.
ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین، شامگاه شنبه چهارم فروردین در پیامی ویدئویی ولادیمیر پوتین را متهم کرد که در صدد مقصر جلوه دادن دیگران است و پس از مدتی سکوت «به این فکر می‌کند که چگونه این موضوع را به اوکراین بکشاند».
رئیس جمهور اوکراین با بیان اینکه «آنچه دیروز در مسکو اتفاق افتاد واضح است» گفت: «آنها همیشه روش‌های مشابهی دارند».
ولادیمیر پوتین در یک سخنرانی ضبط شده که ظهر شنبه پخش شد حمله به تالار کنسرت در حومه مسکو را «حمله‌ای خونین، وحشیانه و تروریستی» خواند و بدون ارائه مستندات مدعی دست داشتن اوکراین در آن شد.
او با اشاره به بازداشت مظنونان این حمله در بریانسک، شهری در نزدیکی مرزهای بلاروس و اوکراین، گفت: این چهار نفر «سعی داشتند مخفی شوند و به سمت اوکراین بروند که طبق اطلاعات اولیه، طرف اوکراینی پنجره‌ای را برای عبور آنها از مرز آماده کرده بود».
پوتین هیچ مدرک یا مستنداتی برای اثبات این ادعا ارائه نکرد.
پیشتر چندین مقام اوکراینی هرگونه ارتباط با حمله مسکو را رد کرده بودند.
از جمله میخائیلو پودولیاک، مشاور ارشد زلنسکی، ساعاتی پس از حمله مسکو گفت که کشورش «هیچ ارتباطی با آن ندارد»، و کی‌یف که دو سال است درگیر تهاجم تمام‌عیار روسیه است «هرگز از روش‌های تروریستی استفاده نکرده است».
او روز شنبه نیز با بیان اینکه «هیچ شواهد و مستنداتی وجود ندارد که نشانگر ردپای اوکراین باشد» به رادیو اروپای آزاد گفت: «انجام این نوع اقدامات برای ما منطقی نیست؛ ما مشغول چیزهای مختلف هستیم و یک جنگ تمام‌عیار در کشور ما جریان دارد».
سخنگوی اطلاعات وزارت دفاع اوکراین هم با رد اظهارات پوتین گفت: مناطق مرزی مملو از نیروهای مختلف امنیتی و ماموران ویژه است.
او افزود: «مرز مین‌گذاری شده است و از هر دو طرف روش‌های مختلف نظارت، از جمله شناسایی هوایی، انجام می‌شود».
ولودیمیر زلنسکی نیز با اشاره‌ای تلویحی به حملات خشونت‌آمیز قبلی در روسیه گفت: «قبلا اتفاق افتاده، خانه‌هایی منفجر شده و تیراندازی و انفجار رخ داده؛ همیشه دیگران را مقصر می‌دانند».
ولادیمیر پوتین حدود ۱۶ ساعت پس از آغاز حمله مسکو در عرصه عمومی سکوت کرد و سرانجام پیام ضبط شده او ظهر شنبه پخش شد.
زلنسکی گفت پوتین «به جای تعامل با شهروندان روسیه و طرف شدن با آنها، یک روز سکوت کرد و به این فکر کرد که چگونه این موضوع را به اوکراین بکشاند».
فعالیت‌های اخیر داعش
«مؤسسه واشینگتن برای خاور نزدیک» به تازگی در گزارشی تحقیقی گفته بود هر چند فعالیت گروه خلافت اسلامی یا داعش در سوریه و عراق کاهش یافته و عملیات آن خنثی شده اما این گروه فعالیت خود را در مناطقی دیگر از دنیا ادامه داده است.
به نوشته «مؤسسه واشینگتن برای خاور نزدیک»، فعالیت داعش در روسیه، جایی که حمله جمعه شب در آن توسط عواملی با تابعیت تاجیکستانی علیه یک سالن موسیقی در نزدیکی مسکو به یک رویداد مرگبار تبدیل شد، در یک سال اخیر شامل ۲۰ مورد بوده است.
شش مورد از ۲۰ مورد تحرکات داعش در روسیه به افراطی‌تر شدن زندانیان مسلمان در این کشور نسبت داده شده است.
به نوشته این مؤسسه، داعش در یک سال گذشته مسئولیت انجام یک هزار و ۱۲۱ حمله در کشورهای مختلف جهان را پذیرفت؛ حملاتی که بر اساس داده‌های این گروه به کشته و زخمی شدن حدود ۴ هزار و ۷۷۰ تن منجر شد. ۷۷۴ مورد از حملاتی که داعش انجام آن در یک سال اخیر را برعهده گرفت، در سرزمین‌های خارج از عراق و سوریه رخ داد.
این تحقیق به فعال شدن شاخه خراسان داعش به عنوان هدایت‌کننده عملیات خارجی و فعالیت آن در سرزمین‌های آفریقا یا برنامه‌ریزی برای حملات تروریستی مرگبار در خاک ترکیه اشاره دارد.
برنامه‌های شاخه خراسان داعش در یک سال گذشته در برخی کشورهای دیگر عمدتاً خنثی شد اما دو ماه پیش طرح آن در استان کرمان در آیین سالروز کشته شدن قاسم سلیمانی، فرمانده پیشین نیروی قدس سپاه پاسداران، از طریق دو انفجار پیاپی، به مرگ ده‌ها تن منجر شد.
نیجریه، موازمبیک و آفریقای مرکزی از مناطقی بوده که هدف بیشترین حملات شاخه آفریقایی داعش قرار گرفته است. به‌طور میانگین در هر حمله داعش در این سرزمین‌ها حدود ۱۴ نفر کشته شدند.
با این حال، تحقیقات اندیشکده واشینگتن برای خاور نزدیک نشان داده که روند فعالیت داعش رو به کاهش است و در مقایسه با پنج سال پیش، به یک سوم کاهش یافته است.
تحقیق این اندیشکده در خصوص پیوستن اسلامگرایان افراطی از تاجیکستان به شاخه افغانستانی داعش اشاره کرده که این بنیادگرایان عامل شش مورد از حملات این گروه در منطقه در دوره اخیر بودند.
اندیشکده واشینگتن برای خاور نزدیک معتقد است پس از چند سال رکود، گسترش تسلط داعش بر سرزمین‌ها، عمدتاً در خاک آفریقا و در کشورهایی مانند موزامبیک، سومالی و مالی، یک امر نگران کننده است زیرا آنها بر منابع ارزشمند محلی نیز مسلط شده و خود را تقویت می‌کنند.
این تحقیق سوئد را به عنوان کشوری که از آن‌جا جنگجویان اسلامگرای افراطی برای فعالیت در داعش یارگیری و اعزام می‌شوند، معرفی کرده است.
فیلپیین نیز در یک سال اخیر افرادی را با تابعیت بلژیک، مصر و اندونزی به ظن وابستگی به داعش، در خاک خود بازداشت کرد.
هند نیز نسبت به اعزام جنگجویان مسلمان از خاک خود برای خدمت در چارچوب اهداف شاخه خراسان داعش مشکوک شده است.