مارچلو ربلو دی‌سوسا، رئیس جمهور پرتغال اعلام کرد که این کشور در قبال جنایات انجام‌شده در طول دوران برده‌داری و دوره استعمار مسئول است و پیشنهاد کرد که در این زمینه غراماتی پرداخت شود.
طی چهارصد از دوران استعماری، دست‌کم ۱۲.۵ میلیون آفریقایی از روستاهای خود ربوده شده و توسط کشتی و تجار عمدتاً اروپایی به سرزمین‌های دوردست برده شده و به عنوان برده فروخته شدند.
کسانی که از این سفرها جان سالم به در می‌بردند، در مزارع قاره آمریکا، عمدتاً در برزیل و کارائیب، به کار سخت مشغول شدند در حالی که دیگران از نیروی کار آن‌ها سود می‌بردند.
پرتغال نزدیک به ۶ میلیون آفریقایی را در آن دوره به بردگی کشیده که بیش از هر کشور اروپایی دیگری بوده است.
این کشور اما تاکنون نسبت به این گذشته خود مسئولیتی نپذیرفته و در مدارس پرتغال در مورد نقش این کشور در تجارت برده کمتر موضوعی تدریس می‌شود.
در عوض، در مدارس این کشور، از دوران استعماری پرتغال که طی آن سرزمین‌هایی چون آنگولا، موزامبیک، برزیل، دماغه سبز و تیمور شرقی و همچنین بخش‌هایی از هند در اختیار پرتغال بود، اغلب به عنوان «مایه غرور ملی» یاد می‌شود.
رئیس جمهور پرتغال شامگاه سه‌شنبه چهارم اردیبهشت، در مراسمی با حضور خبرنگاران خارجی گفت که لیسبون «مسئولیت کامل» اشتباهات گذشته را بر عهده می‌گیرد و از کنار این جنایات، از جمله قتل‌عام‌های استعماری، نباید «بدون پرداخت هزینه» رد شد.
ربلو دی‌سوسا گفت: «ما باید هزینه‌های آن را بپردازیم. باید دید آیا اقداماتی بوده که مجازات نشده و مسئولانش دستگیر نشده‌اند؟ آیا کالاهایی وجود دارد که غارت شده و بازگردانده نشده؟ بیایید ببینیم چگونه می‌توانیم این اَعمال گذشته را جبران کنیم.»
ایده پرداخت غرامت یا انجام اصلاحات دیگر برای مسئولیت‌پذیری نسبت به دوران برده‌داری در سراسر جهان رو به افزایش است. از جمله تلاش‌هایی برای ایجاد یک دادگاه ویژه در مورد این موضوع صورت گرفته است.
فعالان مدنی می‌گویند اقدامات جبرانی و اتخاذ سیاست‌هایی برای مبارزه با نابرابری‌های ناشی از گذشته پرتغال، از جمله نژادپرستی سیستماتیک، ضروری است.
رئیس جمهور پرتغال سال گذشته گفت که این کشور باید از تجارت برده فرا-اقیانوسی و استعمار عذرخواهی کند، اما این اظهارات تنها در حد یک عذرخواهی ساده بود.
وی روز سه‌شنبه گفت که اذعان به وقایع گذشته و پذیرش مسئولیت آن، مهم‌تر از عذرخواهی است.
او افزود که «عذرخواهی تنها بخش ساده‌ای از جبران اشتباهات گذشته است.»