بیانیه تازه بریتانیا؛ ایران در جایگاه یکی از جدیترین تهدیدها علیه امنیت ملی لندن
روز پنجشنبه دولت بریتانیا در پاسخ به گزارش کمیته اطلاعات و امنیت مجلس عوام، موضعی کمسابقه و آشکار علیه جمهوری اسلامی اتخاذ کرد و ایران را در زمره بزرگترین تهدیدهای امنیت ملی خود قرار داد. این موضع نشان میدهد که روابط تهران و لندن، که سالها میان تنش و مصالحه در نوسان بوده، وارد مرحلهای تازه شده است؛ مرحلهای که بیشتر بر پایه مواجهه و بازدارندگی استوار است تا تعامل و دیپلماسی.
در این بیانیه دولت بریتانیا تأکید کرده است که جمهوری اسلامی بهویژه از طریق سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و بازوی برونمرزی آن یعنی نیروی قدس، شبکهای پیچیده از روابط با گروههای شبهنظامی و سازمانهای تروریستی در منطقه ایجاد کرده است. این شبکه نهتنها به این گروهها آموزش، تسلیحات و منابع مالی میدهد، بلکه در بسیاری موارد حتی جهتدهی عملیاتی را نیز بر عهده دارد.
از دید بریتانیا، این سیاست همان چیزی است که تهران آن را «عمق استراتژیک» مینامد؛ یعنی انتقال خطوط دفاعی و درگیریها به خارج از مرزهای ایران. چنین دکترینی به جمهوری اسلامی امکان میدهد تا بدون خطر مستقیم جنگ بر خاک خود، دشمنانش – از جمله نیروهای غربی – را در منطقه تهدید کند.
دولت بریتانیا صریحاً تأیید کرده است که پشت شماری از طرحهای ترور، عملیات اطلاعاتی و حملات سایبری در خاک بریتانیا، جمهوری اسلامی و سپاه پاسداران قرار دارند. این اعتراف آشکار، نشاندهنده آن است که سطح تهدید دیگر صرفاً در خاورمیانه محدود نیست، بلکه لندن احساس میکند امنیت داخلی خودش نیز هدف مستقیم سیاستهای تهران قرار گرفته است.
چنین اتهامی برای روابط دیپلماتیک دو کشور بسیار سنگین است؛ چرا که بر اساس آن، ایران تنها یک بازیگر مداخلهگر منطقهای نیست، بلکه بهعنوان یک تهدید فعال در داخل خاک اروپا معرفی میشود.
یکی از نقاط محوری این بیانیه مسئلهای است که در ماههای گذشته بهطور گسترده در سیاست بریتانیا و رسانهها مطرح بوده: قرار دادن سپاه پاسداران در فهرست سازمانهای تروریستی. دولت بریتانیا اعتراف کرده که در این زمینه با «خلأهای قانونی» روبهرو است، اما اکنون در پی راههایی است تا این مانع برطرف شود.
فشار افکار عمومی، خانوادههای قربانیان حملات در خاک بریتانیا، و همچنین متحدان نزدیک لندن – بهویژه ایالات متحده و برخی دولتهای اروپایی – باعث شده است که دولت سوناک دیگر نتواند به سادگی از کنار این موضوع بگذرد.
پیامدهای احتمالی
اگر بریتانیا رسماً سپاه پاسداران را در فهرست گروههای تروریستی قرار دهد، روابط دیپلماتیک دو کشور به شدت آسیب خواهد دید. چنین تصمیمی میتواند:
- مسیر حقوقی و مالی هرگونه همکاری با نهادهای مرتبط با سپاه را ببندد.
- زمینه برای توقیف داراییها و فعالیتهای اقتصادی مرتبط با ایران در بریتانیا را فراهم کند.
- به همسویی بیشتر سیاست خارجی لندن با واشنگتن در قبال تهران بینجامد.
از سوی دیگر، جمهوری اسلامی احتمالاً به چنین اقدامی واکنش سخت نشان خواهد داد؛ از اخراج دیپلماتهای بریتانیایی گرفته تا فشار بیشتر بر دوتابعیتیها یا حتی افزایش سطح تهدید علیه منافع بریتانیا در منطقه.
بیانیه روز پنجشنبه دولت بریتانیا را میتوان یک نقطه عطف در سیاست لندن نسبت به تهران دانست. بریتانیا اکنون نهتنها ایران را تهدیدی علیه ثبات خاورمیانه میبیند، بلکه آن را خطر مستقیمی برای امنیت داخلی خود ارزیابی میکند. این تغییر لحن و شدت، میتواند زمینهساز تحولات جدی در روابط دو کشور باشد و جایگاه سپاه پاسداران در معادلات بینالمللی را بیش از پیش به سمت انزوا و تقابل سوق دهد.