هشدار رافائل گروسی درباره گسترش سلاحهای هستهای و پیامدهای جهانی آن
رافائل گروسی، رئیس آژانس بینالمللی انرژی اتمی، در گفتوگویی با روزنامه لا رپوبلیکا ایتالیا که روز یکشنبه ۱۶ شهریور منتشر شد، نسبت به آیندهای هشدار داد که در آن ممکن است ۲۰ تا ۲۵ کشور جهان به سلاح هستهای دسترسی داشته باشند.
او گفت: «بدون آنکه بخواهم وحشت ایجاد کنم، خطر وقوع یک درگیری هستهای امروز بیشتر از گذشته است.»
گروسی بازه زمانی مشخصی برای چنین سناریویی اعلام نکرد، اما هشدار داد که در صورت تضعیف رژیم منع گسترش سلاحهای هستهای (NPT) و ادامه مسابقه تسلیحاتی در جهان، احتمال دسترسی کشورهای بیشتری به بمب هستهای دور از انتظار نخواهد بود.
وضعیت کنونی
طبق ارزیابی کارشناسان، هماکنون ۹ کشور در جهان دارای سلاح هستهای هستند:
- ایالات متحده آمریکا
- روسیه
- چین
- فرانسه
- بریتانیا
- هند
- پاکستان
- کره شمالی
- اسرائیل (بهطور غیررسمی)
پیامدهای احتمالی گسترش هستهای
کارشناسان امنیت بینالملل هشدار میدهند که اگر تعداد کشورهای دارای سلاح هستهای افزایش یابد، پیامدهای زیر قابل انتظار خواهد بود:
- افزایش خطر درگیریهای منطقهای با ابعاد جهانی؛ بهویژه در خاورمیانه و شرق آسیا.
- تضعیف پیمان منع گسترش سلاحهای هستهای (NPT) که از سال ۱۹۷۰ ستون اصلی کنترل تسلیحات هستهای بوده است.
- احتمال دسترسی گروههای غیردولتی یا بازیگران غیرمسئول به فناوری یا مواد هستهای.
- رقابت تسلیحاتی پرهزینهتر که میتواند منابع مالی کشورها را از توسعه اقتصادی و اجتماعی منحرف کند.
با وجود هشدارهای بینالمللی، بسیاری از ناظران بر این باورند که قدرتهای هستهای کنونی خود نقش مهمی در گسترش بحران دارند.
- استانداردهای دوگانه: در حالی که کشورهایی مانند ایران یا کره شمالی تحت شدیدترین فشارها و تحریمها قرار میگیرند، اسرائیل که بهطور غیررسمی زرادخانه هستهای دارد، هیچگاه بهطور جدی تحت فشار بینالمللی قرار نگرفته است.
- نوسازی زرادخانهها: ایالات متحده، روسیه و چین میلیاردها دلار برای بهروزرسانی و توسعه سلاحهای هستهای خود هزینه میکنند؛ اقدامی که اعتبار تعهدشان به خلع سلاح را زیر سؤال میبرد.
- رقابتهای ژئوپولیتیکی: جنگ اوکراین و تنشهای فزاینده در خاورمیانه و دریای چین جنوبی، نشان میدهد که سلاح هستهای همچنان ابزاری برای فشار سیاسی و بازدارندگی نظامی باقی مانده است.
این شرایط سبب شده است که بسیاری از کشورها به این نتیجه برسند که داشتن بمب هستهای نهتنها تهدیدی برایشان محسوب نمیشود، بلکه میتواند ضامن بقای حکومت یا امنیت ملی آنان باشد.
به همین دلیل، هشدار رافائل گروسی را میتوان نهفقط یک زنگ خطر، بلکه بازتاب شکست جامعه جهانی در حرکت به سوی جهانی عاری از سلاح هستهای دانست.