برآمدن دوبارۀ طالبان در افغانستان و به یادآوردن نگرش و رویکردهای آنان در نخستین دورۀ «امیری» خود بر این کشور، تشویشهای فراوانی را در بارۀ سرنوشت شهروندان و بویژه دختران و زنان برانگیخته است. «فرانس مدیا موند»، گروه رسانهای عمومی فرانسه، امروز را روز زنان افغان نام گذاشته و در برنامههای رادیوئی و تلویزیونی و نیز شبکههای اجتماعی خود به گرامیداشت آنان میپردازد و جای ویژهای را در اختیار آنان میگذارد. ناهید مهرگان، شاعر و نویسندۀ افغان که اینک سالهاست در آلمان زندگی میکند، بر این باور است که با بازآمدن طالبان، نخستین دستاوردی که پایمال خواهد شد، حقوق اجتماعی زنان است.
ناهید مهرگان که خود با نخستین دورۀ حکومت طالبان بر افغانستان ناگزیر «خانه نشین» شده است، تاکید میکند که «طالبان امروز، همان طالبان بیست سال پیش هستند و اگر چه به استفاده از ابزارهای مدرن علاقۀ بسیار نشان میدهند، اما نگرش و فکر آنها، از همان ذهن بیست سال پیش سیراب میشود. او میگوید «طالب امروز ممکن است به ظاهر همان طالب بیست سال پیش نباشد، اما از نظر فکری همان طالب است» و میافزاید «یک بار طالب، همیشه طالب». از نگاه او، یکی از خصلتهای طالب امروز اینست که «علاقۀ شدیدی به تکنولوژی مدرن دارد، اما هر اندازه سلاحها و تلفن او مدرن است، به همان اندازه، ذهن او غیرمدرن است».
«تشویش کلان» ناهید مهرگان در اینست که فعالان جامعه به دلیل اندک شدن شمار آنها، در پی خروج بسیاری، ناگزیر آسان به «مطابقت دادن خود با خواستههای حکومت طالبان» تن دهند. او تاکید میکند که «این مطابقت، مطابقت دردناکی است» و میافزاید «این مطابقت، همان چیزی است که من خود در دورۀ گذشتۀ طالبان آن را دیدم. آن وقت البته نمیدیدم. سالها بعد به آن آگاهی یافتم».
او یادآوری میکند که «در بیست سال اخیر زنان توانستند دوباره حق حضور در اجتماع را پیدا کنند و به احتمال زیاد اینک این حق آنان پایمال خواهد شد».
ناهید مهرگان ابراز تاسف میکند که «جامعۀ مدنی در افغانستان در بیست سال گذشته، تاثیرگذار نبوده است». او میگوید «این جامعه فکر نداشت، شناختی از جوامع مدنی کشورهای دیگر نداشتیم، خواستههای خود را نمیشناختیم و نتوانستیم از توجه جامعۀ جهانی استفادۀ بهینه کنیم. بیشتر دنبال شعارها رفتیم. ارزشهای جهانی را بیشتر از طریق کتابها میشناختیم و به شکل ملموس نسبت به آنها آگاهی نداشتیم. جامعۀ مدنی برای مردم عادی هم یک مفهوم بیگانه ماند و ریشه نیافت. ارزشهائی که جامعه مدنی حامل آنهاست، برخاسته از خود ما نبود و ما حقیقتا ضرورت آزادی و و تعلیم را آنچنان که باید درک نکردیم».
تاسف او در اینست که «اینک با آمدن طالبان فعالان جامعه مدنی، یعنی همان نسلی که در این بیست سال تربیت شده، کشور را ترک میکند و برای جانشین کردن آنها که رفته و یا خواهند رفت، فرصت و امکانات و شرایط مناسب لازم است» که در بارۀ همۀ آنها تردید وجود دارد.
ناهید مهرگان میگوید «کلان ترین کمکی که ما میتوانیم به زنان در افغانستان بکنیم، اینست که «تجربۀ بیست سال اخیر را مطالعه و تجزیه و تحلیل کنیم، ببینیم چه بدست آورده بودیم و چه چیزی را از دست دادیم. در این مورد باید پژوهش کنیم، با هم گپ بزنیم، بنویسیم. پس از اینکه اشتباهات خود را پیدا کردیم و از تاریخ جنبشهای زنان در کشورهای دیگر آگاه شدیم، میتوانیم با هم بصورت هدفمند و بنیادی کار کنیم».
او از مردان سرزمین خود میخواهد «در گفتگو با زنان بمانند» و اگر بتوانند از آن «مطابقت» که پیش از این بدان اشاره شد، پرهیز کنند.