پنج سازمان حقوق بشری و فرهنگی فعال در کُردستان با انتشار بیانیه‌ای به مناسبت روز جهانی زبان مادری، ضمن ارج نهادن روز جهانی زبان مادری، خواهان اجرای کامل قوانین جهان‌شمول برای مهیا نمودن وضعیت مناسب و برابر جهت آموزش بە زبان مادری هستند.
زبان مادری تنها زبانیست کە انسان‌ها هویت اجتماعی و درونشناختی خود را از آن دریافت میـکند، این زبان زبانیست کە آنها را بە میهن و ملیت خود گرە می‌زند. اگرچە تنوع زبانی یک پدیدە طبیعی است اما مسئلە مهم و قابل بحث این است کە طبق قوانین بین‌الملل و اسناد رسمی نهادهای وابستە بە سازمان ملل باید اصل به رسمیت شناختن، فهمیدن و البته ارج نهادن به این تنوع زبانی به عنوان یک نظم طبیعی دربیاید، زیرا کودکان با زبان مادری خود بهتر می‌توانند ارتباط برقرار کنند و این اطلاعات تا آخر عمر همراه آنها خواهد ماند.
در کنوانسیون و پیمان نامە‌های بین‌المللی در باب این مسئلە برحق تاکید شدە و در اعلامیە جهانی زبان مادری “یونسکو” بە صورت زیر بە آن اشارە شدە است:
۱: آموزش برای تمام دانش‌آموزان مدارس باید بە زبان مادری خود باشد.
۲: تمام حکومت‌ها موظف هستند برای آموزش بە زبان مادری شرایط لازم را فراهم آورند.
۳: برای آموزش بە زبان مادری باید بە اندازە کافی معلم آموزش دادە شود زیرا آموزش بە زبان مادری شناسە عدالت اجتماعی است.
ممنوعیت آموزش بە زبان مادری در ایران و بی‌احترامی بە زبان، فرهنگ و هویت اصیل ملیت‌ها بە نوعی است کە زبان آنها را “گویش محلی” توصیف و برتر نشان دادن زبانی دیگر بر ملت کُرد و دیگر ملیتهای موجود در این جغرافیا در حالیست کە شمار زیادی از این ملتها، از حقوق زبانی خود محروم و مجبورند با زبانی غیر از زبان مادری خود آموزش ببینند.
حاکمیت در طول یک سدەی اخیر بە بهانە دفاع از امنیت ملی و حفظ تمامیت ارضی در سیستم دولت-ملت در راستای تثبیت سیاستهای خود از طریق پایمال کردن حق و حقوق ملیت‌ها و جلوگیری از رشد زبان و فرهنگ آنها و همچنین توجە بیش از حد بە تنها زبان ارتباطی (فارسی) سعی در ازبین بردن زبان و فرهنگ دیگر ملیت‌ها داشتە است، این حکومت معلم‌هایی کە در راستای آموزش زبان مادری فعالیت می‌کنند بازداشت و زندانی می‌کند، از نمونە‌های بارز آن می‌توان بە “زهرا محمدی، مژگان کاوسی، کیوان مینویی و … اشارە کرد.
نهادهای مدافع حقوق بشر در کُردستان، ضمن ارج نهادن روز جهانی زبان مادری، خواهان اجرای کامل قوانین جهان‌شمول برای مهیا نمودن وضعیت مناسب و برابر جهت آموزش بە زبان مادری هستند و معتقدند کە، در جوامع چند زبانی باید آموزش بە زبان مادری را مانند یک فرصت نگاه کرد نە یک تهدید. همچنین آموزش کودکان کُرد بە زبان دوم ادامە سیاست آسمیلاسیون ملت کُرد دانستە کە از طرف حکومت جمهوری اسلامی ایران بە صورت سیستماتیک اجرا و اعمال می‌شود.
ما به عنوان مراکز حقوق بشری فعال در کُردستان، از تمام سازمان‌های زبانی، فرهنگی و حقوق بشری منطقە و جهان درخواست می‌کنیم بە یاری معلمین بازداشت شدە در حوضە آموزش بە زبان کُردی آمدە و بە دلیل بازداشت و توهین توسط نهادهای اطلاعاتی-امنیتی برای اقدام آنها در راستای آموزش زبان کُردی حداقل در معرفی آنان برای کسب جایزەهای جهانی و کسب نشان تقدیر تلاش لازم انجام شود. همچنین ضمن محکوم کردن تلاش سیستماتیک جمهوری اسلامی ایران برای سرکوب زبانی، از جامعه کُردستان نیز می‌خواهیم کە تلاش هرچە بیشتر خود را جهت رسیدن بە این حقوق اولیە و طبیعی خود را انجام دادە و با معلمینی کە کودکان را برای آموزش زبان کُردی تشویق می‌کنند همکار باشند.
با سپاس
۱: جمعیت حقوق بشر کوردستان
۲: سازمان حقوق بشری “هەنگاو”
۳: سازمان حقوق بشری “هانا”
٤: مرکز حقوق بشر کوردستان ایران “چاونیوز”
۵: سازمان جهانی کورد
۲ اسفند ۱٤۰۰ خورشیدی، برابر با ۲۱ فوریه