نازنین زاغری راتکلیف و انوشه آشوری دو زندانی ایرانی-بریتانیایی محبوس در ایران که روز چهارشنبه این کشور را ترک کردند اکنون وارد بریتانیا شده اند.
هواپیمای حامل آنها درست بعد از ساعت ۰۱:۰۰ صبح پنجشنبه (۱۶ مارس/۲۵ اسفند) به وقت گرینویچ در پایگاه هوایی برایز نورتون در آکسفوردشر به زمین نشست.
آزادی آنها بعد از ماه ها مذاکره میان دولت های بریتانیا و ایران انجام شد.
آنها در تصاویر تلویزیونی هنگام ترک هواپیما درحال گپ زدن با روحیه ای خوب دیده می‌شوند.
خانواده هر دو در فرودگاه منتظر آنها بودند.
لیز تراس، وزیر خارجه بریتانیا، در توییتی نوشت: “خوشحالم که نازنین و انوشه به سلامت به بریتانیا آمدند و به خانواده و عزیزان خود پیوسته‌اند. به خانه خود خوش آمدید.”
این دو روز چهارشنبه ایران را ترک کردند و بعد از توقف کوتاهی در عمان راهی بریتانیا شدند.
آقای راتکلیف پیشتر در روز چهارشنبه گفت او از آزادی همسرش “عمیقا سپاسگزار” است و این “شروع زندگی تازه‌ای” برای خانواده آنها خواهد بود.
او گفت که دختر هفت ساله شان، گابریلا، اسباب بازی‌هایی را انتخاب کرده تا در فرودگاه به مادرش نشان دهد و گفت یکی از اولین کارهایی که خواهد کرد دم کردن یک فنجان چای برای اوست.
خبر خروج آنها از ایران را بوریس جانسون، نخست وزیر بریتانیا روز چهارشنبه در توییتی اعلام کرده بود: “بسیار خوشوقتم تأیید کنم بازداشت ناعادلانه نازنین زاغری راتکلیف و انوشه آشوری در ایران امروز به پایان رسیده است”.
رسانه های حکومتی ایران تصاویر کوتاهی از زمان سوار شدن خانم زاغری به هواپیما منتشر کرده بودند و صدیق تولیپ نماینده مجلس عوام بریتانیا در توییتی عکس خانم زاغری از داخل هواپیما را منتشر کرد و نوشت “۶ سال طولانی می گذرد و من باور نمی کردم که در نهایت بتوانم چنین عکسی را به اشتراک بگذارم”.
لیز تراس، وزیر خارجه بریتانیا، هم در توییتی گفت: “من می‌توانم تایید کنم که نازنین زاغری-راتکلیف و انوشه آشوری امروز به بریتانیا باز خواهند گشت و مراد طاهباز با مرخصی از زندان آزاد شده است. آنها اواخر امروز به خانواده‌هایشان ملحق خواهند شد”.
وزیر خارجه بریتانیا برای خروج آقای طاهباز از ایران هم وعده داده که به تلاش ها در این زمینه ادامه داده خواهد شد. آقای طاهباز دیگر ایرانی – بریتانیایی بازداشتی در ایران یکی از هفت نفری است که بهمن ۱۳۹۶ در جریان پرونده امنیتی معروف فعالان محیط زیست دستگیر و به زندان اوین منتقل شدند.
با این حال منابع مطلع به بی بی سی گفته اند که آقای طاهباز عملا تحت حبس خانگی است.
خانم تراس تایید کرده است که بریتانیا بدهی خود بابت پیش پرداخت خرید تانک های چیفتن که پس از انقلاب بهمن ۵۷ در ایران فسخ شده بود را با این کشور تسویه کرده است.
وزیر خارجه بریتانیا با انتشار بیانیه ای درباره آزادی دو ایرانی-بریتانیایی و تسویه بدهی به ایران، از نقش عمان هم در این زمینه قدردانی کرده است.
در همین بیانیه گفته شده این طلب هم‌راستا با قوانین بین‌المللی و تحریمها پرداخت شده و قرار است تنها برای خرید اقلام بشردوستانه از آن استفاده شود.
حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه ایران هم گفته است که بدهی بریتانیا وارد بانک مرکزی ایران شده و گفته “ارتباطی میان آزادی این مبلغ و آزادی افرادی که به جرم جاسوسی بازداشت شدند وجود ندارد”.
خبرگزاری فارس نزدیک به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی پیش از این گزارش کرده بود که خانم زاغری “صبح امروز برای مبادله با تیم انگلیسی به فرودگاه امام خمینی منتقل و دقایقی پیش در ازای ۵۳۰ میلیون دلار به تیم انگلیسی تحویل داده شد”.
انوشه آشوری کیست؟
انوشه آشوری، شهروند ایرانی-بریتانیایی شهریور ۱۳۹۶ در سفر به ایران بازداشت شد و حکم او بعد از دو سال حبس در زندان اوین اعلام شد.
سخنگوی قوه قضاییه ایران روز پنج شهریور ۱۳۹۸ گفت انوشه آشوری به جرم جاسوسی برای سرویس اطلاعاتی اسرائیل (موساد) به ده سال زندان و همین طور به اتهام “تحصیل نامشروع” مالی به دو سال حبس و بازگرداندن ۳۳ هزار یور محکوم شده است.
آقای آشوری و اعضای خانواده او بارها این اتهامات را رد کرده و خواهان آزادی او شده بودند.
نازنین زاغری کیست؟
نازنین زاغری بارها به ایران سفر کرده بود اما آخرین دیدار او از تهران برای نشان دادن فرزند یک ساله‌اش به خانواده، زندگی او را دگرگون کرد. در ۱۹ فروردین ۱۳۹۵، هنگامی که قصد بازگشت به لندن را داشت، در فرودگاه با چهره‌ای بهت‌زده، از زبان کسی که خود را نماینده دادستان معرفی کرد، خبر ممنوع‌الخروجی و صدور حکم جلب‌اش را شنید. ماموران، گذرنامه او و دخترش گابرلیا را توقیف کردند. پاسپورت گابرلیا اردیبهشت سال ۱۳۹۶ به خانواده خانم زاغری بازگردانده شد.
خانم زاغری در شهریور ۱۳۹۵ در دادگاه بدوی به ریاست قاضی ابوالقاسم صلواتی، پس از محاکمه‌ای که جزئیات آن مشخص نیست، به پنج سال زندان محکوم شد. در حالی که وکلای او درخواست اعاده دادرسی کرده بودند.
ذبیح الله خداییان سخنگوی قوه قضائیه ایران گفته است که پس از تحمل کل ۵ سال زندان و انوشه آشوری پس از تحمل ۴ سال و ۷ ماه حبس از محکومیت ۱۰ ساله آزاد شدند”.
آقای خداییان گفته حکم دوم نازنین زاغری مبنی بر یک سال حبس به اجرا گذاشته نشده است. وی گفته انوشه آشوری هم درخواست”آزادی مشروط” کرده بود و دادگاه با آزادی وی موافقت کرد.
خبرگزاری فارس نزدیک به سپاه پاسداران گفته است “۵۳۰ میلیون دلار اموال بلوکه شده ایران پیش از آزادی زاغری به حساب ایران واریز شده است”.
اما گزارش جزییاتی از توافق ایران و بریتانیا که روزنامه گاردین چاپ لندن منتشر کرده با روایت فارس متفاوت است.
بر اساس این گزارش: “کل پول (۳۹۴ میلیون پوند) نزد بانک سامان است و با نظارت سفارت سوئیس در تهران، که حافظ منافع آمریکاست، فقط باید برای مصرف بشردوستانه خرج شود.
- بر خلاف گفته ایران، هیچ شهروند زندانی در بریتانیا آزاد نشده است.
- بر اساس حکم دادگاه سودی به اصل بدهی بریتانیا به ایران تعلق نگرفته است.
- به گفته مقامات بریتانیا پول زمانی در اختیار مقامات ایران قرار گرفت که نازنین زاغری و انوشه آشوری از خاک ایران خارج شده بودند، بر خلاف گفته ایران که می‌گوید پول از دوشنبه در اختیارشان بوده است.”
ربکا راتکلیف، خواهر همسر خانم زاغری-راتکلیف به بی‌بی‌سی گفته است که این یک “روز احساسی” است.
او گفت که خانم زاغری-راتکلیف به همراه والدینش به فرودگاه منتقل شد اما آنها اجازه حضور در اتاق نگهداری با دخترشان را نداشتند.
خانم زاغری راتکلیف روز دوشنبه (۲۴ اسفند/۱۵ مارس) گذرنامه بریتانیایی خود را پس گرفته بود. او نزدیک به شش سال پیش برای دیدار نوروزی خانواده خود به ایران رفته بود که در هنگام بازگشت، بازداشت و به اتهام “جاسوسی” به پنج سال زندان محکوم شد. خانم زاغری از ابتدا تمام اتهام‌ها را رد کرد.
پیش از پایان زندان خانم زاغری، پرونده دیگری برای او تشکیل شد و اردیبهشت امسال به اتهام تبلیغ علیه نظام جمهوری اسلامی ایران، به یک سال حبس تعزیری محکوم شد. خانم زاغری این اتهام را نیز بی‌اساس دانسته است.
انوشه آشوری هم یک شهروند دو تابعیتی ایرانی-بریتانیایی است که به گفته دولت بریتانیا، ایران او را بدون دلیل زندانی کرده. این مهندس بازنشسته که اکنون ۶۷ سال دارد، در تابستان ۱۳۹۶ که برای دیدن مادرش به ایران رفته بود بازداشت شد.
خانواده‌های زندانیان دو تابعیتی در ایران، آنها را “گروگان”هایی توصیف می‌کنند که مقامات ایرانی از آنها بعنوان اهرم سیاسی و مالی در برابر کشورهای غربی استفاده می‌کنند.
لیز تراس، وزیر امور خارجه بریتانیا پیشتر در گفتگویی به بی‌بی‌سی گفته بود که تامین آزادی او و دیگر بازداشت‌شدگان دوتابعیتی – مانند انوشه آشوری و مراد طاهباز – “اولویت مطلق” است.
بدهی ۴۰۰ میلیون پوندی مربوط به سفارش لغو شده برای دستکم ۱۵۰۰ تانک چیفتن مربوط به دهه ۱۹۷۰ با ادامه بازداشت خانم زاغری رتکلیف و سایر افراد دوتابعیتی بریتانیایی-ایرانی در این کشور مرتبط بود.
دولت ایران این ارتباط را رد می کند اما مقام های دولت بریتانیا گفته بودند که ایران با بازداشت این افراد به دنبال حل مسائل خارجی خود است.
خانم تراس گفته بود این یک طلب “مشروع” است و دولت بریتانیا “به دنبال راه هایی برای پرداخت” آن به ایران است.
بریتانیا پیشتر هم اصل این بدهی را پذیرفته بود اما برخی از گزارش‌ها حاکی از آن بود که تحریم‌های ایران و اختلاف بر سر میزان سود این پول باعث طولانی شدن روند پرداخت آن شده بود.