چند هفته مانده به سفر جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا به خاورمیانه، محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان راهی سه کشور منطقه مصر، اردن و ترکیه شده است.
محمد بن سلمان که در عمل رهبری تمام امور سیاست داخلی و خارجی کشورش را بر عهده دارد و به احتمال بسیار جانشین ملک سلمان، پادشاه ۸۶ ساله عربستان خواهد شد، در تلاش است پیش از سفر جو بایدن به این کشور، با انعقاد قراردادها و توافقنامههای اقتصادی، نظامی و دفاعی به جایگاه سیاسی خود در منطقه تحکیم ببخشد و به برخی مناقشه‌های پیشین پایان دهد.
انعقاد قراردادهای اقتصادی در مصر
ولیعهد عربستان در سفر سه روزه خود نخست روز دوشنبه ۲۰ ژوئن (۳۰ خرداد) در فرودگاه قاهره مورد استقبال عبدالفتاح السیسی، رئیس‌جمهوری مصر قرار گرفت.
به گزارش میدل ایست نیوز، نمایندگان دو کشور روز سه‌شنبه در مقر سازمان کل سرمایه‌گذاری و مناطق آزاد مصر ۱۴ توافق‌نامه به ارزش ۷/۷ میلیارد دلار امضا کردند.
یکی از توافقنامههای دولت مصر با شرکت “آکوا پاور” عربستان برای احداث بزرگترین نیروگاه بادی تولید برق در خاورمیانه با سرمایه‌گذاری بیش از ۱/۵ میلیارد دلار عربستان بوده است.
علاوه بر این، ریاض با اعطای یک کمک ۱۵ میلیارد دلاری به قاهره می‌خواهد از اقتصاد این کشور حمایت کند. اقتصاد مصر بدهی بالایی دارد و در پی جنگ در اوکراین با قیمت‌های فزاینده مواد غذایی روبرو شده است. از سوی دیگر، عربستان برای بسیاری از شهروندان مصری بازار کار و اشتغال پراهمیتی محسوب می‌شود.
دو کشور در بیانیه‌ای اعلام کردند که از شورای رهبری ریاست‌جمهوری یمن حمایت می‌کنند. همچنین در این بیانیه حملات جنبش انصارالله و تهدیدهای امنیتی در مسیرهای آبی را محکوم کردند.
در این بیانیه دو کشور همچنین بر حمایت از تلاش‌های بین‌المللی برای جلوگیری از دستیابی جمهوری اسلامی ایران به سلاح اتمی و تضمین برای مسالمت‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران اتمی تأکید کردند.
پروژه‌های مشترک عربستان و اردن
ولیعهد سعودی شامگاه سه‌شنبه راهی امان، پایتخت اردن شد و در کاخ الحسینیه مورد استقبال ملک عبدالله دوم، پادشاه اردن قرار گرفت. در این دیدار شاهزاده حسین بن عبدالله دوم، ولیعهد اردن نیز حضور داشت.
به گزارش میدل‌ایست نیوز، با وجود روابط استراتژیکی که اردن و عربستان دارند، اما نوعی ناهماهنگی در مواضع و دیدگاه‌ها بین دو کشور دیده می‌شود که به رقابت سیاسی غیرعلنی بین دو کشور در سال‌های اخیر منجر شده است.
قضیه موسوم به “فتنه اردن” که توسط حمزه بن الحسین، برادر پادشاه اردن رخ داده بود و متهم شدن باسم عوض‌الله، رئیس اسبق دیوان اردن که مشاور سابق ولیعهد عربستان نیز بود، بر شدت این اختلافات و ناهماهنگی‌ها افزوده بود.
یک سال پیش برادر پادشاه اردن به دست داشتن در فتنه و تلاش برای ناامن کردن اردن و سیستم پادشاهی این کشور محکوم شد. دادگاه امنیتی اردن باسم عوض‌الله و حسن بن زید را که به مخالفت با سیستم پادشاهی و ایجاد فتنه محکوم شده بودند به ۱۵ سال حبس محکوم کرد.
به گزارش میدل‌ایست‌نیوز، خالد شنیکات، رئیس انجمن علوم سیاسی اردن در گفت‌وگویی با العربی الجدید می‌گوید که سفر ولیعهد عربستان به اردن کمی پیش از سفر بایدن به منطقه انجام می‌شود و ارتباط تنگاتنگی بین دو سفر وجود دارد.
از نظر او سفر بن سلمان به مصر، ترکیه و اردن با هدف ساماندهی برخی پرونده‌ها بین کشورهای منطقه پیش از سفر بایدن انجام می‌شود.
خالد شنیکات نکته مهم در دستورکار سفر بن سلمان به اردن را پروژه‌های همکاری اقتصادی در منطقه عنوان کرد که آمریکا به دنبال پیشبرد آن در منطقه به ویژه در چارچوب عادی‌سازی روابط بین اسرائیل و برخی کشورهای عربی است.
وی توضیح داد که علاوه بر همکاری اقتصادی، نصب سامانه‌ها و پروژه‌های دفاعی مشترک بین اردن و عربستان و بررسی پروژه “نئوم” علاوه بر همکاری‌های اقتصادی دیگر از اهداف سفر بن سلمان به اردن است.
پروژه نئوم (Neom) طرح احداث شهر تکنولوژی عربستان سعودی در نزدیکی خلیج عقبه و در حاشیه دریای سرخ است.
محل پروژه نئوم در عربستان سعودی
نضال الطعانی، رئیس سابق کمیسیون امور خارجی پارلمان اردن می‌گوید، اردن منافع اقتصادی در چارچوب رابطه‌اش با عربستان دارد و دیپلماسی خود را در راستای خدمت به آن به کار می‌گیرد.
طی هفته‌های گذشته نیز قراردادهایی در چارچوب سرمایه‌گذاری مشترک میان دولت اردن و صندوق سرمایه‌گذاری عربستان به ارزش ۴۰۰ میلیون دلار برای برپایی پروژه‌ای ویژه در زمینه مراقبت‌های بهداشتی امضا شده‌اند.
دو کشور یادداشت تفاهمی نیز برای احداث خط ریلی به طول ۴۱۸ کیلومتر امضا کردند که بندر عقبه را به بندر ماضونه وصل می‌کند.
در این سفر نمایندگان عربستان و اردن یادداشت تفاهمی نیز در زمینه مبارزه با فساد با هدف تقویت همکاری در زمینه جلوگیری از فساد و توسعه توانایی نهادهای دو کشور و تقویت آنها در زمینه مبارزه با فساد امضا کردند.
نگرانی از فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی
به گزارش ایسنا به نقل از خبرگزاری العین، در پایان سفر محمد بن سلمان به اردن بیانیه مشترکی صادر شده است.
در بخشی از این بیانیه آمده است که دو کشور بر لزوم حمایت از تلاش‌های بین‌المللی در راستای ممانعت از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای و تضمین مسالمت‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران تاکید کرده‌اند.
دو کشور همچنین بر ضرورت ایجاد منطقه‌ای عاری از سلاح هسته‌ای و تمام سلاح‌های کشتار جمعی تاکید کرده‌اند.
اردن در این بیانیه تاکید کرده که “در تمامی گام‌های عربستان در راستای حفظ امنیت و ثبات و منافع خود”، به طور کامل در کنار این کشور خواهد ایستاد.
ملاقات رئیس‌جمهوری ترکیه و ولیعهد عربستان در سفر ماه آوریل اردوغان به ریاض
اولین سفر به ترکیه پس از قتل خاشقجی
پس از قتل جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار عربستانی در کنسولگری عربستان در استانبول در سال ۲۰۱۸، این برای نخستین بار است که یک مقام عالی‌رتبه پادشاهی سعودی راهی ترکیه می‌شود.
پیش از آن رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه حدود دو ماه پیش به ریاض سفر کرده بود.
ولیعهد عربستان امروز چهارشنبه ۲۲ ژوئن (اول تیرماه) وارد آنکارا می‌شود و با رئیس‌جمهوری ترکیه در کاخ ریاست جمهوری ترکیه دیدار و گفت‌وگو می‌کند.
گفته می‌شود قرار است توافقنامههای متعددی میان دو کشور در زمینه‌های گوناگون به‌ویژه اقتصادی امضا شود.
مهمترین برنامه کاری ولیعهد سعودی در ترکیه بر مسائل اقتصادی و همکاری‌های مشترک در بخش‌های متعدد از جمله تجارت، توریسم، بهداشت و صنایع دفاعی و همکاری‌های نظامی تمرکز خواهد داشت.