هم‌زمان با آغاز دومین سال ریاست جمهوری ابراهیم رئیسی در ایران،سازمان حقوق بشری هه‌نگاو گزارش آماری خود را از وضعیت حقوق بشر و نقض فزاینده حقوق بنیادین شهروندان کُرد در سال نخست ریاست جمهوری رئیسی در ایران منتشر می‌کند.
با استناد به آمار به ثبت رسیده در مرکز آمار و اسناد سازمان حقوق بشری هه‌نگاو،از ۱۲ مرداد ۱۴۰۰ تا ۱۲ مرداد ۱۴۰۱ (۳ آگوست ۲۰۲۱ تا ۳ آگوست ۲۰۲۲)، دست‌کم ۶۴ شهروند کُرد اعدام و بیش از ۶۰۰ شهروند نیز بازداشت شده‌اند که ۱۲۱ نفر از آنها محاکمه و به اعدام، حبس و شلاق محکوم شده‌اند. در این مدت ۲۹۰ کولبر و کاسبکار و همچنین ۳۴ شهروند عادی کشته و زخمی شده‌اند و ۴۳ شهروند نیز در اثر انفجار مین قربانی شده و ۱۶ زندانی نیز در زندان‌های کُردستان جان باخته‌اند.
اعدام
با استناد به آمار هه‌نگاو، در سال نخست ریاست جمهوری ابراهیم رئیسی، دست‌کم حکم اعدام ۶۴ شهروند کُرد در زندان‌های ایران به اجرا در آمده است. در این بازه زمانی حکم اعدام دو زندانی سیاسی به نام‌های حیدر قربانی و فیروز موسی‌لو اجرا شده است. همچنین ۴۷ مورد به اتهام قتل عمد، ۱۲ مورد به اتهام جرایم مرتبط با مواد مخدر و ۲ مورد نیز به اتهاهم سرقت مسلحانه به اعدام محکوم و حکمشان اجرا شده است.
در سال گذشته حکم اعدام یک متهم با هویت سجاد سنجری اهل شهر ماهیدشت استان کرمانشاه که در نوجوانی به اعدام محکوم شده بود به اجرا در آمده است. همچنین حکم اعدام سه زن در زندان‌های ارومیه و سنندج اجرا شده است.
کشتار کولبران
همچنین، طی سال نخست ریاست جمهوری ابراهیم رئیسی دست‌کم ۲۹۰ کولبر و کاسبکار کُرد کشته و زخمی شده‌اند که ۳۹ نفر از آنها جانشان را از دست داده و ۲۶۱ نفر نیز زخمی شده‌اند.
بیشترین کولبر و کاسبکار در مرزهای استان کرمانشاه قربانی شده‌اند که ۱۷۶ مورد بوده است. در استان کُردستان (سنندج) ۸۷ مورد و در استان ارومیه نیز ۲۶ مورد کشته و زخمی شدن کولبران ثبت شده است.
از مجموع این ۲۹۰ کولبر، ۱۹۱ مورد با شلیک مستقیم نیروهای مسلح ایران کشته و یا زخمی شده‌اند.
در این مدت دست‌کم ۴ کولبر زیر ۱۸ سال در حین کولبری جانشان را از دست داده و ۸ کولبر دیگر نیز زخمی شده‌اند.
قتل و کشتار شهروندان عادی
با استناد به آمار هه‌نگاو، در این بازه زمانی دست‌کم ۳۴ شهروند کُرد در مرزهای کُردستان با شلیک مستقیم نیروهای مسلح ایران کشته و یا زخمی شده‌اند که ۱۵ نفر از آنها جانشان را از دست داده و ۱۹ نفر نیز مجروح شده‌اند.
از مجموع ۳۴ شهروندی که کشته و یا زخمی شده‌اند ۸ نفر از آنها زن بوده و ۵ کودک زیر ۱۰ سال نیز میان قربانیان وجود دارند.
انفجار مین
از ۱۲ مرداد ۱۴۰۰ تا ۱۲ مرداد ۱۴۰۱ دست‌کم ٤٣ شهروند در مرزهای کُردستان در اثر انفجار مین و مواد منفجره به جای مانده از جنگ ایران و عراق ومین‌های تازه کاشته شده توسط سپاه پاسداران قربانی شده‌اند.
از این ٤٣ مورد ٨ مورد جانشان را از دست داده ٣٥ مورد نیز زخمی شده‌اند.
بیشترین قربانیان با ٢٨ مورد کولبران، کاسبکاران و کشاورزان کُرد بوده‌اند و بیشترین قربانیان با ١٧ مورد در استان ایلام و پس از آن استان‌های کرمانشاه و کُردستان (سنندج) با ۹ مورد و ارومیه با ۸ مورد ثبت شده است.
بر طبق این گزارش ۳۹.۵٪ قربانیان انفجار مین در سال طول این یک سال زن و کودک بوده‌اند که شامل ۷ زن و ۱۰ کودک می‌باشد.
وضعیت زندان‌ها
در این بازه زمانی دست‌کم ۱۶ زندانی کُرد در زندان‌های کُردستان و دیگر شهرهای ایران جانشان را از دست داده‌اند که ۸ مورد آنها زیر شکنجه جان باخته‌اند و ۷ مورد از این موارد زندانیان سیاسی بوده‌اند.
همچنین ۲ زندانی به دلیل عدم رسیدگی پزشکی جانباخته و ۳ زندانی خودکشی نموده و دلیل مرگ یک زندانی نیز نامعلوم می‌باشد. مرگ دو نفر از زندانیان هم در زندان مشکوک بوده است.
بازداشت‌های غیرقانونی و خودسرانه
طی سال گذشته بیش از ۶۰۰ شهروند کُرد توسط نهادهای امنیتی جمهوری اسلامی ایران بازداشت شده‌اند.
تاکنون هویت ۵۶۰ نفر از این افراد برای هه‌نگاو احراز شده که بیشتر آنها شامل ۴۳۸ مورد به اتهام فعالیت سیاسی و همکاری با احزاب کُردستانی اپوزسیون حکومت بازداشت شده‌اند. همچنین ۱۰۹ فعال مدنی و صنفی، ۶ فعال مذهبی و ۷ کولبر و کاسبکار نیز بازداشت شده‌اند.
همچنین، ۴۵ فعال زن و ۳۱ نوجوان زیر ۱۸ سال در میان بازداشت شدگان قرار دارند. طی سال گذشته ۲ فعال رسانه‌ای ۴ دانشجو، ۶۲ معلم و ۱ وکیل نیز توسط نیروهای امنیتی در کُردستان بازداشت شده‌اند.
بیشترین بازداشت شهروندان در استان کُردستان (سنندج) بوده که ۲۷۸ مورد ثبت شده است. در استان آذربایجان‌غربی (ارومیه) ۲۳۰ مورد، کرمانشاه ۳۶ مورد و ایلام نیز ۱۶ مورد، بازداشت شهروندان کُرد ثبت شده است.
صدور حکم
در سال نخست ریاست جمهوری ابراهیم رئیسی ۱۲۱ فعال کُرد توسط دادگاه‌های جمهوری اسلامی ایران محاکمه و به حبس، اعدام و یا شلاق محکوم شده‌اند.
بر طبق آمار هه‌نگاو، ۱۱۹ شهروند جمعاً به ۲۴۲ سال و۲ ماه و ۱۰ روز حبس، ۹ سال و ۱۱ ماه و ۴ روز حبس تعلیقی و ۲۴۰ ضربه شلاق محکوم شده و دو فعال سیاسی نیز به اعدام محکوم شده است.
با استناد به آمار هه‌نگاو طی سال گذشته ۱ معلم، ۴ فعال رسانه‌ای، ۱۴ فعال زن و یک نوجوان ۱۸ ساله در کُردستان توسط دستگاه قضایی جمهوری اسلامی ایران به حبس محکوم شده‌اند.