پس از آنکه برخی رسانه‌های بین‌المللی از ثبت شکایتی علیه رئیس‌جمهور ایران در سوئیس به اتهام «جنایت علیه بشریت» خبر دادند، هیئت ایرانی بدون حضور ابراهیم رئیسی در نشست مجمع جهانی پناهندگان در ژنو حاضر شد.
مجمع جهانی پناهندگان از روز چهارشنبه ۲۲ آذر به مدت سه روز در ژنو سوئیس برگزار می‌شود. هرچند مقام‌های ایرانی از حضور ابراهیم رئیسی در این مجمع خبر نداده‌اند، نسخه‌ای از برنامه‌های این مجمع که به رویت رادیوفردا رسیده، نام رئیس‌جمهور ایران را در صدر فهرست حاضران ایرانی در این نشست نشان می‌دهد.
اکنون رسانه‌های ایرانی و سوئیسی می‌گوید که هیئت ایرانی به ریاست حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، در این نشست شرکت کرده است.
منابع ایرانی اشاره‌ای به تغییر احتمالی در برنامه حضور هیئت ایرانی در این نشست نکرده‌اند، اما رسانه‌های سوئیسی می گویند که «لغو» سفر رئیسی به ژنو، همزمان با ثبت شکایتی از او در دادستانی کل سوئیس صورت گرفته که در آن سه شاکی پرونده خواهان بازداشت ابراهیم رئیسی به اتهام «جنایت علیه بشریت» هستند.
سه شهروند ایرانی مقیم سوئیس که از زندانیان سیاسی محبوس در زندان‌های ایران در دهه ۱۳۶۰ هستند، روز دوشنبه، ۲۰ آذر، شکایتی از او به دادستانی کل سوئیس تحویل دادند و خواهان بازداشت او شدند.
هر سه شاکی از هواداران سازمان مجاهدین خلق هستند و روز سه‌شنبه ۲۱ آذر در نشستی خبری در مورد این اقدام شرکت داشته‌اند. همچنین سایت‌های خبری وابسته به سازمان مجاهدین خلق لغو احتمالی سفر ابراهیم رئیسی به ژنو را یک پیروزی برای این گروه توصیف کرده‌اند.
همزمان با ثبت این شکایت رسمی، ۳۳۰ شخصیت دیگر در بیانیه‌ای از این اقدام حمایت کردند. در میان امضاکنندگان این بیانیه نام پنج شهروند سوئیس از جمله فیلیپ نانتِرمود، عضو پارلمان این کشور، نیز دیده می‌شود.
خبرگزاری سوئیسی «کی‌استون-اس‌دِآ» که متن شکایت سه ایرانی را دیده است، می‌گوید آنها از آندرئاس مولر، دادستان فدرال سوئیس، خواسته‌اند ابراهیم رئیسی را به دلیل «نقش داشتن در نسل‌کشی، شکنجه، اعدام‌های فراقضایی و دیگر جنایات علیه بشریت» بازداشت کرده و مورد بازجویی قرار دهد.
خبرگزاری فرانسه روز دوشنبه هفته جاری گزارش داده بود که «انتظار می‌رفت» ابراهیم رئیسی در نشست مجمع جهانی پناهندگان که روز چهارشنبه در ژنو آغاز می‌شود، شرکت و سخنرانی کند، اما دوشنبه شب یعنی ساعاتی پس از ثبت شکایت سازمان ملل اعلام کرده که ریاست هیئت نمایندگی ایران بر عهده وزیر امور خارجه ایران خواهد بود و رئیسی به سوئیس نمی‌رود.
رئیسی یکی از اعضای گروهی معروف به «هیئت مرگ» بود که در سال ۱۳۶۷ با حکم روح‌الله حمینی وظیفه بازجویی از زندانیان سیاسی و تصمیم‌گیری درباره اعدام آنها را برعهده داشت.
در تابستان آن سال، این هیئت به گفته نهادهای حقوق بشری و خانواده‌های زندانیان، هزاران نفر را به اعدام محکوم کرد، در حالی که بیشتر آنها در حال گذراندن دوران حبس خود بودند که دادگاه‌های جمهوری اسلامی برای آنها تعیین کرده بود.
ابراهیم رئیسی در سال ۶۷ معاون دادستان تهران بود و شاکیان در دادنامه خود تأکید کرده‌اند مصونیت سیاسی شامل جرم «جنایت علیه بشریت» نمی‌شود.
او شهریور سال گذشته در مصاحبه با شبکه سی‌بی‌اس نیوز آمریکا بار دیگر از اعدام چند هزار زندانی سیاسی در تابستان ۶۷ ، که خود نیز در آن نقش مستقیم داشت، دفاع کرد و گفت: «اتفاقی که برای آنها افتاد دقیقاً متناسب با کاری بود که انجام دادند» و مجدداً ادعا کرد «آنها افراد را ترور می‌کردند و جرایم‌شان رسیدگی شده بود».
خبرگزاری فرانسه در گزارش خود که روز دوشنبه منتشر کرد تاریخ ثبت شکایت از رئیسی را ۲۰ آذر اعلام کرده و افزوده که دفتر دادستانی سوئیس هنوز تأیید نکرده که آن را دریافت کرده است.
به نوشته این خبرگزاری، شکایت‌کنندگان گفته‌اند که می‌توانند رئیسی را به عنوان یکی از اعضای هیئت مرگ شناسایی کنند و افزوده‌اند که رئیس جمهور فعلی ایران یکی از «مشتاق‌ترین» اعضای این هیئت برای محکوم کردن زندانیان به اعدام بوده است.
شاکی اصلی این دادخواست رضا شمیرانی است که دو سال بعد از انقلاب اسلامی بازداشت شد و در متن دادخواست آمده که او یکی از حدود ۱۵۰ نفر از پنج هزار زندانی است که از اعدام در تابستان ۶۷ جان به در بردند.
به گفته آقای شمیرانی، در آن سال شخص ابراهیم رئیسی از او پرسیده بود به چه گروهی تعلق دارد، و هنگامی که او به سازمان مجاهدین خلق اشاره کرد، رئیسی به او گفته بود که «اعدامش قطعی است.»
در دادخواست آمده که رضا شمیرانی هنوز نمی‌داند چه چیزی باعث شد او را اعدام نکنند، اما تا سال ۱۳۷۰ در زندان ماند و «با شکنجه روزانه» مواجه بود.
دو شاکی ایرانی دیگر نیز در سال ۶۷ زندانی بوده‌اند و دادخواست می‌گوید که آنها می‌توانند ابراهیم رئیسی را «به عنوان یکی از اعضای هیئت مرگ» شناسایی کنند.
در بیانیه فعالان حقوق بشر که همزمان با طرح این دادخواست منتشر شده است، با یادآوری نقش رئیسی به عنوان یکی از «مرتکبان اصلی» کشتار هزاران زندانی در سال ۱۳۶۷ آمده است : «حضور او در نشست سازمان ملل با ارزش‌های بنیادی این سازمان در تضاد است.»
آژانس پناهندگان سازمان ملل در پاسخ به خبرگزاری فرانسه درباره حضور مقام‌های ایران در مجمع جهانی پناهندگان گفت که ایران یکی از کشورهای عضو سازمان ملل است و به همین دلیل به این مجمع دعوت شد.
در این پاسخ مکتوب همچنین آمده است: «ایران به مدت بیش از ۴۰ سال یکی از بزرگ‌ترین کشورهای میزبان پناهجویان بوده است.»
از سوی دیگر گروهی از ایرانیان در تبعید، در واکنش به حضور نمایندگان ایران در نشست مجمع جهانی پناهندگان اعلام کردند روز چهارشنبه کنفرانسی خبری برگزار خواهند کرد.
این گروه که می‌گوید شامل «وکلای بین‌المللی، مدافعان حقوق بشر، کارشناسان ژئوپلتیک، شماری از چهره‌های معروف و نیز قربانیان» جمهوری اسلامی است، از شرکت‌کنندگان در این مجمع خواست از دیدار با نمایندگان ایران خودداری کنند.
این در حالی است که رسانه‌های ایران خبر داده‌اند حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران، بعد از ورود به ژنو در روز چهارشنبه در نشستی درباره «وضعیت حقوق بشر در سرزمین‌های اشغالی فلسطین» شرکت و سخنرانی کرده است.