قطعنامه آتش‌بس فوری در غزه، سرانجام پس از نزدیک به ۶ ماه جنگ روز دوشنبه به وقت محلی، ۶ فروردین ماه ۱۴۰۳ برابر با ۲۵ مارس ۲۰۲۴ در شورای امنیت سازمان ملل به تصویب رسید که خواستار آتش بس فوری در غزه در ماه رمضان شده تا منجر به آتش بس پایدار شود.
۱۴ عضو از ۱۵ عضو شورای امنیت سازمان ملل به قطعنامه ارائه شده توسط اعضای غیردائم این شوای برای برقراری آتش بس فوری در غزه رای مثبت دادند و از آن حمایت کردند و ایالات متحده آمریکا به عنوان عضو دائم این شورا، رای ممتنع داد و به این ترتیب قطعنامه برقراری آتش بس در غزه به تصویب رسید.
آمریکا پیش‌تر سه قطعنامه آتش‌بس را وتو کرده بود، اما این بار به این قطعنامه رای ممتنع داد و به این ترتیب بدلیل عدم مخالفت اعضای دائم شورای امنیت و بدون هیچ مخالفتی این قطعنامه به تصویب رسید.
این قطعنامه را ۱۰ عضو غیردائمی شورای امنیت تنطیم کرده بودند. اعضای شورای امنیت سازمان ملل متحد در ابتدای این نشست، ابتدا به یاد جانباختگان حادثه تروریستی تالار کروکوس در مسکو یک دقیقه سکوت کردند و سپس سفیر موزامبیک در سازمان ملل به نمایندگی از سایر کشورها پیش نویس قطعنامه آتش بس در غزه را ارائه کرد.
پدرو کومیساریو آفونسو، سفیر موزامبیک در سازمان ملل گفت: ما از همه اعضای این شورا به خاطر تلاش ها و نظراتشان در مورد این پیش نویس قطعنامه و پایان دادن به وضعیت فاجعه بار در نوار غزه قدردانی می کنیم.
او تصریح کرد: «وضعیت غزه برای کل جامعه جهانی نگران کننده است. در واقع، تشدید درگیری در نوار غزه و پیامدهای فاجعه‌بار آن، تهدیدی آشکار برای صلح و امنیت بین‌المللی است. در این زمینه، ۱۰ کشور منتخب شورای امنیت سازمان ملل خود را ملزم به ارائه این پیش نویس قطعنامه در برابر شما کرد.»
اما سفیر روسیه در سازمان ملل خطاب به اعضای شورای امنیت گفت: واژه «دائمی» را به قطعنامه برگردانید. واسیلی نبنزیا اعلام کرد که این کلمه دائمی قابل جایگزینی نیست. در غیر این صورت اسرائیل به تهاجم خود به غزه باز خواهد گشت.
ایالات متحده آمریکا در نشست شورای امنیت سازمان ملل از اصلاحیه روسیه در خصوص قطعنامه غزه مبنی بر آتش بس دائمی و پایدار جلوگیری کرد.
قطعنامه مصوب درباره آتش بس در غزه چه می گوید؟
شورای امنیت ۱۵ عضوی خواستار آتش‌بس فوری بین اسرائیل و گروه فلسطینی حماس در غزه و آزادی فوری و بدون قید و شرط همه اسرا شده است.
این قطعنامه همچنین خواسته است: آتش بس فوری در ماه رمضان توسط همه طرف ها رعایت شود که منجر به آتش بس پایدار می شود. این قطعنامه آزادی فوری و بدون قید و شرط همه گروگان ها و تضمین دسترسی بشردوستانه برای رفع نیازهای پزشکی و سایر نیازهای بشردوستانه آنها می شود.
این قطعنامه از طرفین می خواهد به تعهدات خود تحت قوانین بین المللی در رابطه با تمام افراد بازداشتی، عمل کنند.
سفیر و نماینده الجزایر در شورای امنیت سازمان ملل از تصویب این قطعنامه استقبال کرد و گفت: شورای امنیت در نهایت مسئولیت خود را به عنوان ارگان اصلی حفظ صلح و امنیت بین المللی انجام داد.
عمار بنجاما گفت: مایلم از همه اعضای شورا به دلیل انعطاف پذیری و رویکرد سازنده ای که امروز به ما اجازه داد تا این قطعنامه مورد انتظار را اتخاذ کنیم، تشکر کنم.
او تصریح کرد: قطعنامه ای تصویب شد که خواستار آتش بس فوری در نوار غزه به منظور پایان دادن به کشتارهایی است که متأسفانه در طول پنج ماه گذشته همچنان ادامه داشته است. “این حمام خون برای مدت طولانی ادامه داشته است.”
سفیر الجزایر ادامه داد: پذیرش قطعنامه پیامی برای مردم غزه است که جامعه جهانی درد آنها را احساس می کند و آنها را رها نکرده است. قطعنامه آغازی برای تحقق امیدهای مردم فلسطین است و ما منتظر تعهد اشغالگران اسرائیلی به آن هستیم.
بنجاما اضافه کرد: ما می خواهیم فلسطین به عضویت کامل و مستقل سازمان ملل متحد در بیاید. این وظیفه شورای امنیت است که از اجرای مفاد این قطعنامه اطمینان حاصل کند.
آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل متحد نیز بلافاصله اعلام کرد که شورای امنیت قطعنامه ای در مورد غزه که مدت ها انتظار آن می رفت به تصویب رساند که خواستار آتش بس فوری و آزادی فوری و بدون قید و شرط همه گروگان ها است.
آنتونیو گوترش در حساب کاربری خود در ایکس نوشت: این قطعنامه باید اجرا شود. عدم اجرای آن نابخشودنی خواهد بود.»
اما نماینده آمریکا در سازمان ملل که کشورش حمایت همه جانبه ای در این جنگ از اسرائیل داشته و امروز به قطعنامه آتش بس در غزه رای ممتنع داد، حماس را دلیل تاخیر در تصویب قطعنامه آتش بس در غزه دانست و اعلام کرد حماس باید “توافق روی میز را بپذیرد”.
لیندا توماس-گرینفیلد مدعی شد اگر حماس اسرا را آزاد می‌کرد، می‌توانست چند ماه پیش آتش‌بس برقرار شود.
او گفت: «ما با همه بخش های قطعنامه موافق نبودیم» به همین دلیل به آن قطعنامه را ممتنع دادیم. گرینفیلد تاکید کرد که آزادی اسرا منجر به افزایش کمک های بشردوستانه در غزه خواهد شد.
سفیر فرانسه در شورای امنیت سازمان ملل نیز گفت: تصویب این قطعنامه نشان داد که شورا «هنوز می تواند اقدام کند و همه اعضا تلاش لازم را برای انجام وظایف خود انجام می دهند.»
نیکلاس دی ریویر سفیر و نماینده دائم فرانسه در شورای امنیت گفت: «سکوت شورای امنیت در قبال غزه کر کننده بود، اکنون زمان آن فرا رسیده است که شورا در نهایت به یافتن راه حل پایان جنگ کمک کند».
او افزود: افسوس که این بحران تمام نشده است و شورای ما باید متحد بماند و فورابه کار خود بازگردد. پس از ماه رمضان که دو هفته دیگر به پایان می رسد، شورای امنیت باید آتش بس دائمی برقرار کند.
سفیر فرانسه در سازمان ملل گفت: « شورای امنیت باید تلاش کند تا در نهایت شاهد بهبود و ثبات غزه باشیم، و مهمتر از همه، شورای امنیت باید یک روند سیاسی با هدف دست یابی به راه کار دو کشوری به عنوان تنها راه حل که قادر به تضمین صلح است، ایجاد کند.»
سفیر و نماینده چین در سازمان ملل نیز اعلام کرد که موضع پکن در مورد درخواست آتش‌بس از همان ابتدا مشخص بوده است.
ژانگ جون سفیر چین در سازمان ملل در این نشست شورای امنیت گفت: پس از وتوی مکرر اقدامات شورا، واشنگتن در نهایت تصمیم گرفت مانع از اجرای خواسته های شورا برای آتش بس فوری نشود. با وجود همه اینها، آمریکا همچنان سعی می کند انواع بهانه ها را بیابد و به چین اتهامات وارد کند.
او افزود: چشم‌های جامعه بین‌الملل باز و آگاه است. اتهامات آمریکا غیرقابل دفاع است. نزدیک به شش ماه پس از شروع درگیری غزه، بیش از ۳۲ هزار غیرنظامی بی گناه جان خود را از دست داده اند.
سفیر چین در سازمان ملل گفت: برای زندگی هایی که از دست رفتند، قطعنامه امروز شورا خیلی دیر صادر شد، اما برای میلیون ها نفر از مردم غزه که در یک فاجعه انسانی بی سابقه حضور دارند، این قطعنامه، اگر به طور کامل و مؤثر اجرا شود، همچنان می تواند امیدی را که مدت ها انتظارش را می کشیدند، به ارمغان آورد.
سفیر و نماینده دائم چین در سازمان ملل تصریح کرد: قطعنامه های شورای امنیت الزام آور است.
باربارا وودوارد، سفیر انگلیس در سازمان ملل نیز در این نشست شورای امنیت گفت از این که این قطعنامه تصویب شده امروز، حمله هفتم اکتبر حماس را محکوم نکرده، “متاسف” است. او افزود که لندن این حملات را “بی‌تردید” محکوم می‌کند.
سفیر انگلیس تصریح کرد: “رنج شدید غیرنظامیان بیگناه فلسطینی در غزه کاهش نیافته است و یک فاجعه انسانی در برابر چشمان ما درحال وقوع است.”
وودوارد ادامه داد: این قطعنامه پیامی روشن و متحد در مورد نیاز به حمایت از حقوق بشردوستانه بین‌المللی و افزایش فوری کمک‌ها، از جمله برداشتن همه موانعی که مانع از ارائه کمک ها می‌شود، ارسال می‌کند.
سفیر انگلیس گفت: ما خواستار اجرای فوری این قطعنامه هستیم. ما باید بر چگونگی ترسیم مسیر از توقف فوری بشردوستانه به صلح پایدار و بدون بازگشت به جنگ تمرکز کنیم.
نماینده انگلیس در سازمان ملل و نیز عضو شورای امنیت تاکید کرد: این به معنای تشکیل یک دولت جدید فلسطینی برای کرانه باختری و غزه همراه با حمایت بین المللی است.
سفیر و نماینده اسلوونی در سازمان ملل نیز گفت: امروز ما شاهد آغاز پایان درد و رنج غیرنظامیان در غزه هستیم. این تصمیم یک پیام روشن از سوی شورا است که درگیری باید متوقف شود.
سفیر و نماینده سوئیس در سازمان ملل نیز گفت: آتش بس تنها اولین گام با توجه به وضعیت غم انگیز غزه است. تصمیم فوری آتش بس در غزه باید ما را به تصمیم دیگری برای آتش بس پایدار سوق دهد.
سفیر و نماینده کشور مالت در سازمان ملل نیز گفت: که به درخواست‌ها برای اجرای کامل قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد کمک می‌کند که از نظر قانونی اسرائیل را به آتش‌بس فوری در نوار غزه برای تقریباً دو هفته آینده ملزم می‌کند.
این کشور حوزه مدیترانه مرکزی که یکی از ۱۰ کشور پیشنهاد کننده این قطعنامه بود نیز از تصویب آن استقبال کرد.
خشم نتانیاهو از رأی ممتنع آمریکا
بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، در اعتراض به تصمیم روز دوشنبه شورای امنیت سازمان ملل که خواستار آتش‌بس فوری در غزه شد، سفر برنامه‌ریزی شده خود در رأس هیئتی بلندپایه را به واشنگتن لغو کرد.
اندکی پیش از آغاز نشست امروز شورای امنیت، رادیو ارتش اسرائیل گزارش داد نتانیاهو بنا دارد در صورتی که آمریکا این قطعنامه را وتو نکند، سفر خود را به واشنگتن لغو کند.
اما در نهایت آمریکا تصمیم گرفت بدون استفاده از حق وتو خود به متن ویشنهادی رأی ممتنع بدهد و قطعنمامه پیش‌گفته با ۱۴ رأی مثبت و بدون رأی منفی تصویب شد.
نتانیاهو آمریکا را به «عقب نشینی» از آنچه که به گفته او یک «موضع اصولی» بود، متهم کرد. موضع اصولی به باور او عبارت از این بود که پیشنهاد هر گونه قطعنامه آتش‌بس، مشروط به آزادی گروگان‌های اسرائیلی از دست حماس باشد.
هیئت اسرائیلی قرار بود طرح‌های خود برای تهاجم زمینی آتی به شهر استراتژیک رفح در غزه را به مقامات کاخ سفید ارائه کنند. بیش از یک میلیون غیرنظامی فلسطینی از ترس جنگ به رفح در جنوب باریکه غزه پناه برده‌اند.
خواست آتش‌بس یا آزادی گروگان‌ها؟
در هیچ کدام از دو قطعنامه قبلی شورای امنیت که در مورد بدتر شدن وضعیت انسانی در غزه تصویب شد، خواست آتش‌بس مطرح نشده بود.
رأی‌گیری روز دوشنبه تبدیل به یکی دیگر از رویارویی‌های قدرت‌های جهانی شد که در جاهای دیگر درگیر مناقشات تنش‌آمیزی هستند. این قطعنامه منعکس کننده تغییری در سیاست آمریکاست که خود را در تضاد با بسیاری از کشورهای جهان یافته است، زیرا حتی متحدان اسرائیل نیز برای پایان بی قید و شرط جنگ تلاش می‌کنند.
در قطعنامه‌های قبلی، آمریکا خواست آتش‌بس را با خواست آزادی گروگان‌های اسرائیلی در غزه به هم مربوط و مشروط کرده بود. در قطعنامه حاضر این دو موضوع به شکلی نه چندان محکم به هم پیوند داده شده، اما گزاره‌ها و عباراتی در آن به کار رفته که به اشکال مختلفی تفسیرپذیر است.