قرار است نخستین محموله واکسن روسی اسپوتنیک که هنوز به تائید هیچ مرجع بین‌المللی نرسیده ۱۶ بهمن وارد ایران شود. مخالفت با واردات این واکسن بالا گرفته و مناقشه بر سر آن به کمیته علمی ستاد مقابله با کرونا هم کشیده شده است.
رهبر جمهوری اسلامی، علی خامنه‌ای ۱۹ دی ماه در یک سخنرانی ورود “واکسن آمریکایی و انگلیسی” به ایران برای پیشگیری از ابتلا به کرونا را ممنوع اعلام کرد.
این سخنان در حالی ابراز شد که شرکت‌های داروسازی بریتانیا و آمریکا در تولید سه واکسنی که تاکنون مجوز سازمان بهداشت جهانی WHO و اتحادیه اروپا را دریافت کرده‌اند مشارکت دارند.
ظاهرا این وضعیت کارگزاران جمهوری اسلامی را واداشته برای پاسخ به مطالبه عمومی “واکسن بخرید” دست به اقدام‌های غیرشفاف و مناقشه‌برانگیزی بزنند که مهم‌ترین آنها در حال حاضر واردات واکسن روسی “اسپوتنیک وی” است.
کیانوش جهانپور، رییس مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت بهداشت و سخنگوی سازمان غذا و داروی این وزارت‌خانه پنج‌شنبه، نهم بهمن اعلام کرد که مجوز اضطراری استفاده از واکسن روسی کرونا در کمیسیون تخصصی این سازمان صادر شده است.
ورود اولین واکسن‌های روسی ۱۶ بهمن
دو روز پیشتر محمد جواد ظریف، وزیر خارجه جمهوری اسلامی در سفر به مسکو در اقدامی غیرمنتظره و غیرمعمول، پیش از مسئولان وزارت بهداشت خبر تائید واکسن روسی در ایران را اعلام کرده بود.
کاظم جلالی، سفیر ایران در روسیه نیز خبر داده که نخستین محموله واکسن‌های اسپوتنیک وی ۱۶ بهمن وارد کشور می‌شود. سخنان ظریف و اظهارات جلالی شائبه سیاسی بودن صدور مجوز برای واکسن روسی را افزایش داده و انتقادها را تشدید کرده است.
عضو کمیته علمی ستاد مبارزه با کرونا در مخالفت با وارد کردن واکسن روسی گفته است: «از نظر ما واکسنی استاندارد است که مورد تائید یکی از منابع بین‌المللی باشد که یکی از آنها سازمان بهداشت جهانی و دیگری سازمان غذا و داروی اتحادیه اروپاست؛ در صورتی که این واکسن تائیدیه هیچ کشوری را ندارد زیرا به دلیل تعصبات حاضر نیستند اطلاعات واکسن را در اختیار دیگر کشورها قرار دهند.»
مینو محرز در گفت‌وگو با روزنامه “جهان صنعت” تهیه و واردات واکسن روسی را “شانس بد مردم ایران” عنوان کرده و گفته است که او به هیچ عنوان از این انتخاب راضی نیست و به عنوان یکی از اعضای کادر درمان این واکسن را تزریق نمی‌کند زیرا تاکنون هیچ اطلاعاتی از آن منتشر نشده است.
اتهام‌زنی به منتقد خرید واکسن روسی
سخنگوی سازمان غذا و دارو روز شنبه ۱۱ بهمن در واکنش تندی به اظهارات مینو محرز او را به “اظهار نظر سلیقه‌ای” متهم کرد و گفت: «ایشان شأنی برای ارزیابی واکسن‌های دیگر ندارند، چنان‌که ورودی در این موضوع هم نداشته‌اند.»
بر خلاف این ادعا، عضو کمیته علمی ستاد ملی مقابله با کرونا در مورد “ارزیابی واکسن‌های دیگر” چیزی نگفته و تنها تاکید کرده که سازمان غذا و داروی ایران زمانی می‌تواند دارو و واکسنی را تایید کند که پیش از آن به تایید سازمان بهداشت جهانی رسیده باشد.
کیانوش جهانپور در یک پیام توئیتری مدعی شده که واکسن روسی اسپوتنیک وی “اولین واکسن موفق ثبت شده کرونا در جهان” است. او به این واقعیت اشاره‌ای نکرده که این واکسن ابتدا در روسیه و بعد در چند کشور دیگر ثبت ملی شده و اطلاعات نهایی مربوط به آن هنوز به سازمان بهداشت جهانی ارائه نشده است.
جهانپور زیرساخت‌های صنعت واکسن سازی در روسیه را کم نظیر خوانده و ادعا کرده که “هدفگذاری ایران” می‌تواند سرآغاز همکاری‌های دو کشور برای کسب جایگاهی در خور در صنعت واکسن‌سازی جهان باشد.
«واکسن تائید نشده نمی‌زنیم»
عباس عبدی، تحلیلگر سیاسی با کنایه به سخنان جهانپور می‌گوید اگر واکسن روسی واقعا موثر باشد باید به تائید سازمان بهداشت جهانی برسد. او افزود بدون این تائیدیه استفاده از این واکسن نابخردی است و “ما هم واکسن بدون تائیدیه نمی‌زنیم
بهرام پارسایی، نماینده شیراز در دوره دهم مجلس شورای اسلامی هم مسئولان را به سیاسی کاری در مورد واکسن کرونا متهم کرده و با انتقاد از ظریف به خاطر خرید واکسن تائید نشده از روسیه از مسئولان خواسته است: «با پول نفت مردم، واکسن مورد تائید WHO بخرید.»
دفاع از مینو محرز، اتهام به جهانپور
“جهان صنعت” روز شنبه به نقل از محمدرضا هاشمیان، فوق‌تخصص بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان مسیح دانشوری نوشت که او از تائید واکسن روسی تعجب می‌کند زیرا وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو شش ماه پیش با خرید این واکسن مخالفت کرده بود.
او می‌گوید گرچه هنوز اطلاعات کامل واکسن روسی منتشر نشده اما شش ماه پیش و زمانی که تزریق آن در خود روسیه آغاز شد مسئولان بیمارستان مسیح دانشوری معتقد بودند استفاده از آن برای کادر درمان این بیمارستان می‌تواند از مرگ بر اثر کرونا بهتر باشد اما وزارت بهداشت به درخواست آنها توجه نکرد.
هاشمیان جهانپور را متهم می‌کند که در چند ماه نخست پاندمی کرونا که سخنگوی وزارت بهداشت بود “آمارها را به صورت کاذب و اشتباه” اعلام می‌کرد. او در دفاع از مینو محرز می‌گوید حرف‌های او درباره واکسن روسی به دلیل تخصص‌اش در مورد واکسن “برای همه سندیت دارد”.
از مینو محرز به عنوان پژوهشگر ارشد یکی از پروژه‌های تولید واکسن کرونا در ایران یاد می‌شود. جهانپور ظاهرا با اشاره تلویحی به این مسئله به خبرگزاری ایسنا گفته که در سخنان انتقادی درباره واکسن روسی در برخی موارد “شائبه علایق و تعارض منافع” وجود دارد.