مجلس ایران “جرم‌انگاری” بازنگرداندن ارزهای صادارتی به اقتصاد ایران را از مصوبه اصلاحی کمیسیون اقتصادی حذف کرده است.
لایحه مجرم شناخته شدن صادرکنندگانی که ارز را به این کشور برنمی‌گردانند، با اعتراض گسترده فعالان اقتصادی روبه‌رو شده بود.
این لایحه به اصلاح قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز بازمی‌گردد که اردیبهشت‌ماه سال پیش (۱۳۹۹) به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده بود، اما شورای نگهبان از آن ایراد گرفت و به مجلس برگشت و رفت و برگشتهای این لایحه میان مجلس و شورای نگهبان چندین بار تکرار شد.
شورای نگهبان گفته است که “مجرم دانستن افرادی که مطابق ضوابط تعیینی شورای پول و اعتبار ارز حاصل از صادرات را به چرخه اقتصادی بازنگردانند، مغایر اصول سی و ششم و هشتاد و پنجم قانون اساسی است.
با طرح این ایراد، کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی بند مربوط به جرم‌انگاری بازنگرداندن ارز صادراتی به چرخه اقتصادی را حذف کرده است.
پیشتر کنفدراسیون صادرات ایران در نامه‌ای به رئیس مجلس خواستار توقف بررسی این طرح شده بود.
موضوع بازگرداندن ارزهای صادراتی در سالهای اخیر با توجه به محدودیت منابع ارزی ایران به یکی از مباحث جدی در اقتصاد ایران تبدیل شده؛ بعضی صادرکنندگان می‌گویند با توجه به تحریمهای بانکی، انتقال به موقع ارز به ایران بسیار سخت شده است.
احسان قمری، دبیر کمیته اقدام ارزی ایران اخیرا به خبرگزاری مهر گفته کل تعهدات صادراتی از ابتدای سال ۹۷ تا حدود نیمه آبان ۱۴۰۰، ۹۱ میلیارد یورو و تعهدات سررسید شده ۸۰ میلیارد یورو است “که از این میزان ۶۴ میلیارد یورو به چرخه اقتصادی کشور بازگشته است.”
موضوع برنگرداندان ارزهای صادراتی بعد از ظهور دلار ۴۲۰۰ تومانی به دلیل اختلاف قیمت بارز دولتی با بازار آزاد تشدید شد و به رانت گسترده ارزی هم دامن زد.
بانک مرکزی ایران پارسال اعلام کرد اسامی صادرکنندگان کالا و خدماتی که ارزهای صادراتی را به چرخه اقتصادی ایران بر نمی‌گردانند را در رسانه‌ها منتشر خواهد کرد؛ فرصت برگشت ارز را حداکثر چهار ماه از زمان صدور کالا اعلام شد.
در مواردی صادرکنندگان “بدحساب” احضار هم شدند.
تا پیش از دوران جدید تحریمهای آمریکا، صادرکنندگان سی روز فرصت داشتند تا با بازگرداندن ارز حاصل از صادرات، بر اساس قانون از معافیت مالیاتی برخوردار شوند که بعدا با تشدید تحریمهای آمریکا این مدت به چهار ماه افزایش یافت.
وزارت اقتصاد ایران دو سال پیش گفته بود که از مجموع ۴۰ میلیارد دلار صادرات غیرنفتی ایران تنها ۱۰ میلیارد دلار آن به کشور بازگشته است؛ بر اساس آنچه اعلام شد ۳۰ میلیارد از مجموع ۴۰ میلیارد دلار ارز حاصل از صادرات، نه به صورت کالا و نه به هیچ صورت دیگری به ایران برنگشته است.
تهاتر نفت با کالا از جمله روش‌هایی بوده که در دوران تحریم ایران به آن روی آورده است؛ با محدود شدن صادرات نفتی و مشکلات مرتبط با انتقال پول، ایران مبادله کالا با نفت را در دستور کار خود قرار داد که با انتقادهایی هم مواه شده بود؛ از جمله اخیرا انتقادهایی نیز درباره تهاتر نفت با برنج “بی‌کیفیت” هندی مطرح شده است.