چند روز مانده به آغاز دور جدید مذاکرات هسته‌ای در وین، شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز مشغول برگزاری اجلاس سالانۀ خود است. در این وضعیت، مقامات جمهوی اسلامی همچنان تأکید دارند که تحریم‌های آمریکا باید “یکجا” برداشته شود. آژانس نیز به سهم خود خواهان نظارت کامل بر فعالیت‌های اتمی ایران است. آمریکا و متحدانش هم با لحنی هشدارآمیز از ایران می‌خواهند که هرچه زودتر به فعالیت‌های مغایر با برجام پایان دهد. در این جنجال دیپلماتیک، معلوم نیست که مذاکرات آینده (هشتم آذر) تا چه اندازه بخت موفقیت داشته باشد.
روز جمعه ۵ آذر، حسن امیرعبداللهیان، وزیر أمور خارجۀ ایران در گفتگویی تلفنی با جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیۀ اروپا، اطمینان داد که “اگر طرف‌های مقابل، آمادۀ بازگشت به تعهدات کامل خود و رفع تحریم‌ها باشند، دستیابی به یک توافق خوب و حتی فوری امکان پذیر است”.
او بار دیگر تأکید کرد که “باید تضمین جدی و کافی وجود داشته باشد که آمریکایی که به آن اعتمادی وجود ندارد دوباره از برجام خارج نخواهند شد”.
سعید خطیب زاده سخنگوی وزارت خارجه نیز بر لزوم لغو همۀ تحریم‌ها تأکید کرده است. به گفتۀ او “تمام تحریم‌های آمریکا باید به صورت یکجا، موثر و قابل راستی‌آزمایی، همراه با تضمین‌های عینی برداشته شود”. او گمانه‌زنی رسانه‌ها در مورد “برداشتن گام به گام تحریم‌ها” را مطلقاً بی‌موضوع دانست. اشارۀ خطیب‌زاده به مطالب برخی رسانه‌های آمریکایی و از جمله نیویورک‌تایمز است که می‌نویسد: شاید واشنگتن به تهران پیشنهاد بدهد که در ازای تعلیق بخشی از فعالیت‌های هسته‌ای، مقداری از دارایی‌های مسدودشدۀ ایران را آزاد کند.
کشاکش ایران با آژانس و انکار بن‌بست
پنجشنبه‌شب – ۴ آذر/۲۵ نوامبر- بهروز کمالوندی، سخنگو و معاون سازمان انرژی اتمی ایران، بن‌بست در پروندۀ اتمی و بی‌نتیجه بودن سفر رافائل گروسی به تهران را به کلی تکذیب کرد. کمالوندی تذکر داد که مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، مذاکرات اخیر خود را در تهران “ناتمام” توصیف کرده و نه “بی‌نتیجه”… او استفاده از واژۀ “بی‌نتیجه” را ناشی از ترجمۀ نادرست سخنان گروسی دانست و گفت که “همۀ موضوعات همچنان در حال بررسی است”. کمالوندی گفت: “ایشان (گروسی) مذاکرات را inconclusive به معنی «ناتمام» بیان کردند اما در داخل، مذاکرات را به اشتباه «بی‌نتیجه» اطلاع‌رسانی کردند”…
کمالوندی ادعا کرد که ناتمام ماندن گفتگوها با گروسی نیز به علت کمبود وقت بوده. او گفت: “ما حتی تا لحظه آخر تا فرودگاه تلاش کردیم که کار را به اتمام برسانیم اما بخشی از کار باقی ماند؛ البته علتش این هم بود که ما بر برخی مواضع خود پافشاری و اصرار داشتیم و نتوانستیم دیشب کار را پایان دهیم”.
کمالوندی از بی‌طرف نبودن آژانس انتقاد کرد و گفت که این نوع نهادهای بین‌المللی تحت نفوذ و فشار قدرت‌های جهانی هستند و می‌خواهند “تصویر مخدوشی از برنامه هسته‌ای” ایران بسازند، اما جمهوری اسلامی “این تلاش‌ها را ناکام خواهد گذاشت”.
کمالوندی صنعت اتمی را برای ایران بسیار مهم دانست و گفت که “غربی‌ها به دنبال محرومیت ایران در استفاده از فناوری هسته‌ای هستند. اما آنها متوجه شده‌اند که ایران مثل کشور لیبی نخواهد بود که چند عدد سانتریفیوژ را جمع کنند و تمام شود. دانش هسته‌ای در کشور ما نهادینه و ریشه‌دار شده است”.
کمالوندی این سخنان را همزمان با دومین روز اجلاس شورای حکام آژانس بیان کرد. در این جلسه، نمایندۀ آمریکا تهدید کرد که اگر ایران با آژانس همکاری نکند، شورای حکام ناچار به تشکیل یک نشست فوق‌العاده خواهد شد. معلوم نیست که این “نشست فوق‌العاده” چه کاری از دستش برخواهد آمد.
در حال حاضر آژانس انرژی اتمی خواهان نظارت کامل بر مرکز کرج (تسا) است، اما مقامات ایرانی زیر بار نمی‌روند. به گفتۀ نمایندۀ آمریکا پرسش‌ها و ابهامات در مورد مرکز کرج ارتباطی به برجام ندارد و باید در چارچوب “ان‌پی‌تی” (پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای) بررسی شود.
در این وضعیت، میخائیل اولیانوف نماینده روسیه در وین، با تأکید بر ضرورت احیای برجام، برای مذاکرات آینده (هشتم آذر) آرزوی موفقیت کرده است.
اما علی باقری کنی، معاون وزیر خارجه با قاطعیت گفته است که “هر گونه پیشرفت در مسیر مذاکرات باید با لغو همه تحریم‌های آمریکا همراه باشد”.
در صورتی که نمایندگان ایران با همین موضع آشتی‌ناپذیر و قاطع بر سر میز مذاکرات وین حاضر شوند، بعید به نظر می‌رسد که امیدی برای دستیابی به توافق وجود داشته باشد. اما این احتمال نیز وجود دارد که رفتار مقامات جمهوری اسلامی در وین، با موضع‌‌گیری‌های رسانه‌ای آنها اندکی متفاوت باشد.