جو بایدن در نخستین نطق خود درباره سیاست خارجی آمریکا به کشمکش اتمی با ایران اشاره‌ای نکرد و از تصمیم خود مبنی بر بازگرداندن آمریکا به توافق هستهای (برجام) چیزی نگفت. دویچه وله این موضوع را با دو کارشناس مطرح کرد.
جو بایدن، رئیس جمهور جدید آمریکا در نخستین نطق خود در توضیح سیاست خارجی جدید آمریکا با اینکه از “بازگشت دیپلماسی” و “برگرداندن آمریکا به میان متحدان” خود سخن گفت اما در ارتباط با ایران و بازگشت به برجام لب به سخن نگشود. در حالی که بایدن قبلا در انتخابات ریاست جمهوری وعده بازگشت به برجام را داده بود.
برخلاف بایدن اعضای تیمش در ارتباط با ایران و برجام اظهارنظر کرده‌اند.
انتخاب رابرت مالی به عنوان مسئول میز ایران در تیم آقای بایدن و یا پایان بخشیدن حمایت آمریکا از عربستان در جنگ یمن و استقبال حوثی‌های مورد حمایت ایران از سیاست جدید آمریکا و یا حتی صحبت نکردن آقای بایدن با نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل همه اینها می‌تواند حاکی از این باشد که زمینه برای مذاکره با ایران اندک اندک فراهم می‌شود.
مهرداد عمادی، مشاور نهادهای اروپایی می‌گوید آقای بایدن با اشاره نکردن به برجام و بازگشت آمریکا به مذاکراه در سخنرانی‌اش این پیام را داد که آمریکا عجله‌ای برای برگشتن به برجام ندارد.
“آمریکا تامل کردن را مناسبتر می‌داند”
خروج ترامپ از برجام و اعمال تحریم‌های سخت و فشارهای حداکثری علیه ایران تحولات مهمی در اقتصاد ایران ایجاد کرده است. به گفته عمادی در چنین شرایطی آمریکا از نظر نظارت بر غنی‌سازی و به ویژه نظارت بر فعالت‌های موشکی و رفتارهای منطقه‌ای “تامل کردن را مناسبتر می‌داند”.
مهرداد عمادی، مشاور نهادهای اروپایی
این کارشناس افزود اگر آمریکا اعلام کند که به برجام برمی‌گردد دست مذاکره‌کنندگان خود را می‌بندد و محدود می‌کند. اما تغییراتی که آقای بایدن در وزارت خارجه و خزانه‌داری ایجاد کرده همه حاکی از این است که در پیگیری اهداف آمریکا آن “حالت تهاجمی را نسبت به ایران نخواهند داشت” و این بسیار مهم است.
عمادی تاکید کرد این موضوع مهم نیست که آقای بایدن در نطق خود اشاره‌ای به بازگشت به برجام نکرد مهم انتخابی است که آقای بایدن انجام داده است.
مذاکرات تیم بایدن با “تروئیکای اروپایی”
مهرداد عمادی، مشاور نهادهای اروپایی در ادامه صحبت‌های خود گفت از دوشنبه آینده هشتم فوریه (۲۰ بهمن) قرار است مذاکرات فشرده‌ای بین تیم آقای بایدن و “تروئیکای اروپایی” (آلمان، بریتانیا و فرانسه) سه کشور امضاکننده برجام انجام گیرد و این نشان می‌دهد که موضوع ایران در فهرست کارهایی است که باید انجام بگیرد ولی این به معنای بازگشت به سال ۲۰۱۵ و نقطه شروع نخواهد بود.
به گفته این کارشناس، بایدن و تیمش بر این باورند که در مورد ایران باید یا تروئیکای اروپایی هماهنگی صد درصد انجام بگیرد.
صبر و تامل بایدن و نگرانی اسرائیل
اما آیا اسرائیل “صبر و تامل” بایدن را تحمل خواهند کرد؟ با افزایش غنی‌سازی اورانیوم با غلظت ۲۰درصدی تهدید‌های اسرائیل نیز بیشتر شده است. اسرائیل نگران دستیابی ایران به بمب اتم است.
آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا خبر داد که ایران “تنها چند هفته تا تولید مواد شکافت‌پذیر مورد نیاز برای ساخت سلاح اتمی فاصله دارد”.
یووال اشتاینیتس، وزیر انرژی اسرائیل گفته است ایران برای تولید مواد شکاف‌پذیر کافی برای یک سلاح هستهای به حدود شش ماه زمان نیاز دارد.
عمادی در ارتباط با نگرانی اسرائیل و تهدید مقام‌های این کشور علیه ایران می‌گوید: «پیام‌هایی که اسرائیل داده بیشتر دو جنبه دارد. جنبه نخست اینکه، اگر آمریکا بخواهد با ایران نرم برخورد کند برای اسرائیل غنی‌سازی اورانیوم به معنای هست و نیست این کشور است و این کشور می‌گوید ما خود اینجا اقدام خواهیم کرد. نکته دوم که شاید مهم‌تر باشد اینکه، اسرائیل با دادن این پیام می‌خواهد دست بایدن را در مورد مذاکره و امتیاز دادن به ایران محدود کند، به این صورت که مسئله غنی‌سازی را آنقدر مهم بکنند و نظارت را آنقدر سنگین بکنند تا کمی از نگرانی‌های اسرائیل کاسته شود.»
عمادی بر این باور است که “تهدید مقام‌های اسرائیل” به معنای اعلان جنگ نیست ولی می‌خواهند بگویند که این مسئله برای اسرائیل بسیار جدی است و اگر ایران اتمی بشود، موجودیت اسرائیل مورد تهدید قرار خواهد گرفت.
بایدن سکوت کرد اما اعضای تیمش سخن گفتند
افشار سلیمانی، سفیر سابق ایران در باکو و کیف می‌گوید، اگرچه بایدن در نخستین نطق خود درباره سیاست خارجی آمریکا به ایران اشاره‌ای نکرده اما آنتونی بلینکن، وزیر خارجه، جک سالیوان، مشاور امنیت ملی و خانم وندی شرمن، قائم مقام وزارت خارجه و ویلیام برنز درباره برجام و موضوع ایران صحبت کرده و نظراتی را مطرح کرده‌اند.
افشار سلیمانی، سفیر سابق ایران در باکو و کیف
به گفته سلیمانی، در تحلیل نهایی آمریکا گفته است که ایران گام اول را بردارد و ایران هم گفته آمریکا گام نخست را بردارد؛ اما مهم این است که آقای رابرت مالی، مسئول میز ایران منصوب شد و سابقه ایشان در ایران مثبت ارزیابی شده است.
رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران اعلام کرده است، بایدن می‌خواهد به سیاست فشار حداکثری علیه ایران پایان دهد و توافقی گسترده‌تر تنها بعد از بازگشت به برجام در دستور کار قرار خواهد گرفت.
به نظر سلیمانی اگرچه در سخنرانی بایدن به ایران و برجام اشاره‌ای نشد اما با انتصاب‌های جدید در تیم بایدن “پیام‌ها به ایران داده شده است”.
آقای سلیمانی در ادامه به این مسئله هم اشاره می‌کند که ممکن است هنوز آقای بایدن و تیمش به جمع‌بندی نرسیده‌اند. قرار است مشورت‌هایی هم با اروپا و کشورهای منطقه انجام بدهند و به نظر می‌آید که به نتیجه نرسیده‌اند و فعلا با سکوت برگزار کرده‌اند تا این روند پیش برود.
سلیمانی به طرح مجلس موسوم به “اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها” هم اشاره کرد که بر اساس این طرح ظرفیت غنی‌سازی ۲۰درصدی اورانیوم باید افزایش یابد و اگر تحریم‌ها برداشته نشود، اجرای پروتکل الحاقی نیز متوقف شود.
سفیر سابق ایران در باکو و کیف در ادامه صحبت‌های خود با دویچه وله افزود، احتمال دارد که این طرح هم باعث شده باشد که “آنها کمی تعلل بکنند و جریان را به گونه‌ای ادامه دهند که حالت “صبر و انتظار” ایجاد بشود.
سلیمانی گفت مجموعه اینها نشان می‌دهد که هنوز آقای بایدن و تیمش به جمع‌بندی کاملی در رابطه با اینکه چگونه با برجام مواجه شوند نرسیده‌اند.