روابط عمومی وزارت امور خارجه ایران می‌گوید گفته‌های محمد مخبر درباره واردات تجهیزات ساخت واکسن کرونا، “ناقص و بدون توجه به مقدمه و موخره” منتشر شده‌اند.
محمد مخبر دیروز در جلسه پایانی گردهمایی روسای نمایندگی‌های جمهوری اسلامی ایران در کشورهای همسایه گفته بود:
“از این تجهیزاتی که می‌خواستیم برای ساخت واکسن بیاوریم، که هنوز یک کمی از گرفتاری‌هایش مانده، در یکی از انتقال پول‌ها به یکی از کشورها، ردی از این دیده شد که این مربوط به تجهیزات واکسن است. ما نتوانستیم آن تجهیزات را بیاوریم. دستگاه بعدی را سفیر عزیزمان به عنوان اسباب خانه‌اش آورد به کشور.”
معاون اول رئیس‌جمهور ایران بعد اضافه کرد: “شاید گفتن اینها صحیح نباشد اما این از زبانم در رفت و گفتم.
وزارت خارجه ایران در بیانیه‌ای در باره “برخی حواشی” این گفته‌ها نوشت یک خبرگزاری این “ویدئوی چندثانیه‌ای” را از “نزدیک به یک ساعت” صحبت آقای مخبر “تقطیع” و بدون “دقت نظر لازم” منتشر کرده است:
“مباحث مطرح شده در این نشست و نیز برخی جلسات دیگر که در روزهای قبلی همایش سفرا مطرح شده بود، به دلیل اهمیت موضوعات، کاملا جنبه داخلی و عملیاتی داشته و بنایی به انتشار عمومی و رسانه‌ای شدن آنها نبوده است.”
مباهات به دور زدن تحریم‌ها مدت‌هاست که به گفته وزارت خارجه ایران “جنبه داخلی و عملیاتی” پبدا کرده اما اشاره آقای مخبر، موضوعی جنجال‌برانگیز یعنی تولید واکسن کرونا در ایران را بار دیگر مطرح کرده است.
گفته‌های آقای مخبر درباره واکسن برکت که تعدادشان کم هم نبود در همان زمان هم خبرساز می‌شدند اما وعده‌های او برای رسیدن تولید به “۱۰”، “۱۲” و “۱۵ میلیون” دوز تا مرداد ماه محقق نشدند و درباره وقفه در تولید آن در خرداد و تیر، اظهارات ضد و نقیضی شد.
بنا به آخرین آمار تفکیک‌شده‌ای که وزارت بهداشت منتشر کرده عمده واکسیناسیون سراسری کرونا تاکنون با واکسن‌های وارداتی بوده، در درجه اول و با فاصله‌ای بعید سینوفارم چین و بعد استرازنکا.
به گفته حسن جلیلی مدیرعامل کارخانه شفافارمد سازنده واکسن برکت، تا ابتدای آذر “بیش از ٢٠ میلیون دوز واکسن برکت در خطوط یک و دوی کارخانه شفافارمد تولید شده که حدود ١٢ میلیون دوز آن به وزارت بهداشت تحویل شده است.”
با اینکه کارآزمایی بالینی این واکسن برای افراد ۱۲ تا ۱۸ ساله از ابتدای آذر آغاز شده، نتایج کارآزمایی‌های واکسن برکت هنوز منتشر نشده‌اند، جز یک پیش‌مقاله داوری‌نشده که در هیچ نشریه علمی منتشر نشده و همان هم فاقد کیفیت لازم است.
منبع تصویر،ISNA
دیگر واکسن‌های تولید داخل ایران هم همین وضعیت را دارند و هیچ مطالعه‌ای درباره آنها منتشر نشده است.
ساخت واکسن فخرا تولید وزارت دفاع ایران به دلیل نبود استقبال متوقف شده و واکسن نورای سپاه پاسداران هنوز به مرحله سوم کارآزمایی بالینی نرسیده است و “با توجه به گسترش واکسیناسیون، داوطلبی برای انجام مطالعه ندارد.”
در مورد واکسن سیناژن هم اطلاعات چندانی در دست نیست.
برای واکسن پاستوکووک که همان واکسن سوبرانای-۲ کوباست و انستیتو پاستور ایران می‌گوید مشترکا آن را تولید می‌کند هم هیچ مطلب علمی منتشر نشده است.
اما موسسه فینلای که طراح و سازنده سوبرانای-۲ است برخی نتایج از جمله گوشه‌هایی از داده‌های مرحله سوم کارآزمایی بالینی را منتشر کرده که نشان می‌دهند این واکسن پس از دو نوبت و یک یادآور، بیش از ۹۰ درصد کارایی دارد.
به گفته احسان شمسی گوشکی، دبیر کمیته ملی اخلاق در پژوهش‌های زیست پزشکی ایران، انتشار نتایج در ژورنال‌های علمی “یک وظیفه اخلاقی است” و “تا زمانی که انجام نشود، کارهای جبرانی دیگر تاثیر زیادی نخواهند داشت.”