مئیر جاودانفر : انتخابات میاندوره ای آمریکا نزدیک است و بعید نیست که حزب دموکرات آمریکا به دلیل روی آوردن بخشی از رأی‌دهندگان حامی اسرائیل به جمهوری‌خواهان در این انتخابات شکست بخورد. به همین خاطر با گذر زمان و در فقدان توافق در وین وضعیت برای جو بایدن سخت تر خواهد شد. اما، مانع احیای برجام امروز فقط سیاست های علی خامنه ای است که مایل نیست این توافق احیاء شود. مایل نیست، چون نمی خواهد اقتصاد ایران باز و سرمایه های خارجی وارد کشور شود و به این ترتیب سلطۀ انحصاری او و سپاه بر معاملات پنهان نفتی و فروش کالاهای بنجولِ قاچاق زیر سئوال برود.”
*تغییر مهمی در گفتار مقامات آمریکا در قبال حکومت ایران در حال شکلگیری است. نوعی احتیاط و زبان دو پهلو کم کم جای خود را به صراحت و هشدار داده است. سفیر آمریکا در اسرائیل می گوید : چه آمریکا با حکومت ایران در مذاکرات وین به توافق برسد چه نرسد دست اسرائیل در اقدام علیه حکومت ایران کاملاً باز است، در حالی که وزیر مجرب امور خارجۀ آمریکا، آنتونی بلینکن، از اسرائیل خواسته است جایگزین خود را برای توافق اتمی با ایران – که البته هنوز به دست نیامده و در بن بست است – پیشنهاد کند و سپس افزوده است : با توافق، بی توافق، آمریکا به همکاری با متحدان منطقه ای خود علیه اقدام های بی ثبات کنندۀ ایران در خاورمیانه ادامه می دهد.
این تغییر در گفتار مقامات آمریکا گویای چیست؟ این که سفیر آمریکا در اسرائیل بگوید که دست اسرائیل در اقدام علیه جمهوری اسلامی ایران کاملاً باز است حتی در صورت دستیابی آمریکا به توافق با تهران، چقدر می تواند مقامات ایران را به انجام توافق با آمریکا در مذاکرات وین راغب کند و آیا علت سخن سفیر آمریکا این نیست که این کشور از رسیدن به توافق با ایران دلسرد شده است؟
مئیر جاودانفر، پژوهشگر مسائل خاورمیانه و مدرس دانشگاه هرتسلیا در اسرائیل، در پاسخ به این پرسش ها و پرسش‌های دیگر از جمله گفته است :
“به گمان من مهمترین انگیزۀ سفیر آمریکا در ایراد این سخن، این است که انتخابات میاندوره ای آمریکا نزدیک است و بعید نیست که حزب دموکرات آمریکا در این انتخابات شکست بخورد. حزب دموکرات آمریکا در واقع نگران است که شمار مهمی از رأی‌دهندگان حامی اسرائیل آرای خود را به سود حزب جمهوری‌خواه، در صندوق‌ها بریزند. والا دست اسرائیل همیشه در مقابله با برنامۀ اتمی حکومت ایران باز بوده و تنها عاملی که می تواند در این زمینه اسرائیل را به اقدام وادارد تصمیم آیت الله خامنه‌ای برای ساختن سلاح اتمی است و از این منظر بازگشت یا عدم بازگشت آمریکا و ایران به برجام از منظر اسرائیل همواره موضوعی جانبی بوده که کمترین نقشی در تصمیم مستقل اسرائیل برای مقابله با تهدیدات حکومت ایران نداشته و ندارد.
اسرائیل همواره حق حمله به تأسیسات اتمی ایران را برای خود محفوظ دانسته در صورتی که سرویس های اطلاعاتی این کشور به این نتیجه برسند که حکومت ایران تصمیم به ساختن بمب اتمی گرفته است.
در این حال، اظهارات مقامات آمریکا در عین حال نوعی هشدار به جمهوری اسلامی ایران و رساندن این پیام به رهبران این کشور است که حتی احیای برجام به معنای باز گذاشتن دست جمهوری اسلامی برای تکرار گذشته یا ادامۀ فعالیت های مخرب آن در منطقه یا بهره برداری از برجام برای تهدید متحدان آمریکا در خاورمیانه نیست.
در حالی که همه به ویژه مردم ایران امیدوار بودند که جمهوری اسلامی ایران برجام را به فرصت و زمینۀ بهبود معیشت مردم این کشور، جلب سرمایه‌های خارجی و تجدید نظر در رفتارهای منطقه ای خود تبدیل کند، بالعکس سپاه پاسداران در نخستین اقدام خود پس از برجام دو موشک بالستیکی را با ثبت شعار “نابودی اسرائیل” به زبان عبری بر روی آنها آزمایش کرد، حضور نظامی خود را در سوریه گسترش داد و عاقبت رژیم اسلامی سفارت و کنسولگری عربستان را در ایران پس از اشغال به آتش کشید. خوب هیچ کشوری چنین تهدیدات خصمانه ای را تحمل نمی کند.
در واقع، با ملاحظۀ گذشته است که سفیر آمریکا در اسرائیل به رهبران جمهوری اسلامی هشدار می دهد که حتی در صورت رسیدن به توافق برای احیای برجام دست حکومت اسلامی برای تکرار سناریوهای گذشته باز نیست، در غیر این صورت اسرائیل و کشورهای منطقه آزادند و حق دارند از خود واکنش نشان بدهند.
اکنون بیش از یک سال است که مذاکرات وین بدون دورنمای روشن ادامه دارد و هر چقدر زمان می گذرد و به انتخابات میاندوره ای آمریکا نزدیک می‌شویم، وضعیت برای جو بایدن سخت تر خواهد شد. چون اگر قرار باشد حزب دموکرات در کارزار انتخاباتی مجدداً بگوید که هنوز به توافقی با ایران بعد از این همه مذاکره دست نیافته، این اعتراف به شکست و ناکامی کل راهبرد جو بایدن را در قبال ایران زیر سئوال خواهد برد. درست است که خروج ترامپ از برجام خطا بود، اما، مانع احیای برجام بعد از روی کار آمدن جو بایدن فقط سیاست های علی خامنه ای و در نهایت جمهوری اسلامی است که مایل نیست این توافق از نو احیاء شود.
در واقع، نهادهای مسلط در قدرت ایران به ویژه سپاه پاسداران و بیت رهبری مایل به احیای برجام نیستند. نیستند، چون نمی خواهند اقتصاد ایران باز و سرمایه های خارجی وارد این کشور شود، زیرا، این دو رویداد سلطۀ انحصاری آنها را بر معاملات پنهان نفتی و فروش کالاهای بنجولِ قاچاق زیر سئوال می برد.”