همزمان با ازسرگیری مذاکرات احیای برجام در وین، خبرگزاری بلومبرگ به نقل از برخی دیپلماتهای اروپایی نوشت شکاف میان ایران و آمریکا پس از آخرین دور مذاکرات هستهای در وین عمیقتر شده است. به گفته دو مقام اتحادیه اروپا با آغاز دور تازه گفتگوها در روز پنجشنبه ۴ ژوئیه (۱۳ مرداد)، دست کم دو موضوع جدید مرتبط با موضوع هستهای در ماههای اخیر مطرح شده که فهرست موانع توافق را به شش یا هفت مورد افزایش داده است.
به نوشته بلومبرگ این دیپلماتها که خواستند نامشان فاش نشود گفتهاند از نظر فنی امکان رفع موانع باقی مانده ظرف ۷۲ ساعت وجود دارد، اما این امر مستلزم تصمیمگیریهای سیاسی در سطح بالا در تهران و واشنگتن است، پایتختهایی که به نظر میرسد تمایل به مصالحه در آنها کاهش یافته است.
بلومبرگ با طرح فرضیهای بدبینانه مینویسد با آن که احیای برجام میتواند به کاهش بحران انرژی در جهان کمک کند، چشمانداز محدودی برای احیای این توافق بینالمللی وجود دارد. توافق اولیه در سال ۲۰۱۵ به هدف محدود کردن فعالیتهای هستهای و تقویت اقتصاد ایران طراحی شده بود و امروز احیای آن احتمالا به ایران امکان تولید و صادرات انرژی بیشتری را میدهد چون دارای دومین ذخایر گاز طبیعی و چهارمین ذخایر نفت جهان است.
اتحادیه اروپا بیش از ۱۵ ماه است که میانجیگری میان رابرت مالی، مذاکره کننده ارشد آمریکا و علی باقری کنی، همتای ایرانی او را بر عهده داشته است.
جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا روز جمعه در مصاحبهای در پنوم پن، پایتخت کامبوج گفت:
در دو ماه گذشته سخت کار کردهام تا همه را وادار کنم به وین بازگردند. روزهای آینده تعیینکننده خواهد بود.
آمریکا در سال ۲۰۱۸، در دوران ریاست دونالد ترامپ با خروج از برجام، تحریمهای اقتصادی علیه ایران را دوباره برقرار کرد و ایران نیز با تشدید فعالیتهای هستهای خود و محدود کردن نظارت بینالمللی به این اقدام واکنش نشان داد.
دیپلماتهای اتحادیه اروپا گفتهاند که ذخایر رو به رشد اورانیوم غنیشده ایران با خلوص ۶۰ درصد، یعنی سطحی که بازرسان آژانس بینالمللی انرژی اتمی آن را از نظر فنی غیر قابل تشخیص از درجه تسلیحاتی میدانند، پیامدهایی را به دنبال داشته است. اصرار تهران بر حل و فصل تحقیقات آژانس بینالمللی انرژی اتمی درباره فعالیتهای هستهای چند دههای نیز به عنوان یک موضوع کلیدی مطرح شده است.
کوتاه آمدن ایران از دو مطالبه اصلی
دیپلماتهای اروپایی همچنین میگویند که دلایل کافی برای باور ازسرگیری مذاکرات وجود دارد چون ایران از دو خواسته جنجالی خود کوتاه آمده است. یکی از این مطالبات خارج کردن نام سپاه پاسداران از سیاهه گروههای تروریستی آمریکا و در نتیجه لغو تحریمهای واشنگتن علیه این نهاد و دیگری اصرار بر این که ایالات متحده تضمین بدهد که بار دیگر از برجام خارج نمیشود.
آمریکا این دو پیششرط ایران را مطالبات فرابرجامی توصیف میکند.
با همه این احوال، مقامات اروپایی به خبرگزاری بلومبرگ گفتهاند که طرفها در زمینه دادن غرامتهایی به ایران برای بهبود اقتصادی این کشور حتی در صورت روی کار آمدن دولت جدید یا لغو توافق در کنگره آمریکا، پیشرفتهایی به دست آوردهاند.
بورل هفته گذشته در فایننشال تایمز نوشت:
فضا برای مصالحههای مهم دیگر تمام شده است. من اکنون متنی را روی میز گذاشتهام که با جزئیات دقیق به لغو تحریمها و همچنین اقدامات هستهای مورد نیاز میپردازد.
اتحادیه اروپا گفته که متن آخرین پیشنهاد برجامی خود را رسما به آگاهی مقامات آمریکا و ایران رسانده است.
به گفته دیپلماتها، هر یک از طرفین ایران و آمریکا ممکن است به دلایل سیاسی داخلی از پذیرش پیشنهاد اتحادیه اروپا سر باز زنند. ایران میداند که دست کشیدن از دستاوردهای هستهای خود به معنای قربانی کردن اهرمهای مذاکره ایجاد شده در طول سالها خواهد بود. در آمریکا مخالفت با برجام برای هر دو حزب دموکرات و جمهوریخواه مهم است. برای جو بایدن، رئیسجمهوری آمریکا که همحزبیهای دموکراتش در انتخابات میاندورهای نوامبر در معرض خطر از دست دادن کنترل کنگره هستند، توافق با ایران میتواند سخت و سنگین باشد.
به گفته مقامات اتحادیه اروپا، حتی اگر مذاکرات کنونی دوباره شکست بخورد، بعید است که توافق ایران رسماً مرده اعلام شود چون به گفته آنها، چنین چیزی به نفع هیچ کس نیست.