دور دوم انتخابات ریاست جمهوری ترکیه فردا یکشنبه ۲۸ مه (۷ خرداد) درحالی برگزار می‌شود که آخرین نظرسنجی‌ها حاکی از پیشی گرفتن رجب طیب اردوغان، بر رقیب خود کمال قلیچدار اوغلو هستند. در طول کارزار انتخاباتی، هر یک از کاندیداها با راهبردی مشخص سعی در جذب آرای ۱۵ تا ۲۰ میلیون جمعیت کرد این کشور داشتند.
رئیس جمهور کنونی ترکیه با ایجاد فضای دوقطبی و تاکید بر ملی‌گرایی در کنار یک گفتمان اسلامی، سعی کرده است کردهای با هویت مسلمان و سنی مذهب را گرد خود آورد در حالی که کمال قلیچدار اوغلو برگ حمایت رسمی احزاب کردی و اتحاد با آن‌ها را در دست دارد.
اورلین دنیزو، دکترای علوم سیاسی و روابط بین‌الملل از مدرسه ملی زبان‌ها و تمدن‌های شرقی (اینالکو) پاریس در گفتگو با ار.اف.ای فارسی چشم‌انداز سیاست کُردی هر یک از کاندیدای راه یافته به دور دوم انتخابات ریاست جمهوری ترکیه را در زمینه سیاست داخلی و سیاست خارجی بررسی کرد. به گفته وی: «می‌توان پیش‌بینی کرد که کمال قلیچدار اوغلو سیاست نرم‌تری را در قبال کردها در پیش بگیرد. به عنوان مثال، او قطعا شماری از کنشگران طرفدار کردها را که زندانی هستند، آزاد خواهد کرد.»
امیدی که کمال قلیچدار اوغلو به کردها می‌تواند بدهد، (…) تمهیدات نمادینی در زمینه فرهنگی، سرکوب کمتر و خشونت کمتر و حملات کمتر به روستاها خواهد بود. اما گشایش در مواجهه با مساله کُردی به گشایش واقعی در قبال استقلال طلبی فرهنگی و طبیعتا استقلال طلبی سیاسی منجر نخواهد شد.
کردها به چه کسی رای می‌دهند؟
کردهای ترکیه به طور سنتی گرایش‌های سیاسی مختلفی دارند و رای آن‌ها در انتخابات مختلف تا حد زیادی به هویت قومی و مذهبی آن‌ها بستگی دارد. به اعتقاد اورلین دنیزو، کردها بسته به گرایش مذهبی خود به علوی‌ها یا مسلمانان سنی مذهب، در گذشته « از یک‌سوم تا پنجاه درصد به رجب طیب اردوغان و حزبش و نیمی از آن‌ها یا حتی دو‌سوم به جنبش‌های استقلال‌طلب کرد رای می‌دادند.»
این وضعیت با شکل‌گیری ائتلاف چندین حزب حول شخصیت کمال قلیچدار اوغلو دچار تغییر نسبی شده است. «با کارزار انتخاباتی کمال قلیچدار اوغلو که به سمت کردها متمایل است، در غیاب کاندیدای طرفدار کردها در انتخابات ریاست جمهوری و حمایت حزب طرفدار کردها از کمال قلیچدار اوغلو، اوضاع تغییر کرد و چیزی که تا این لحظه شاهدش بودیم این است که حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد کردها به کمال قلیچدار اوغلو رای دادند و ۳۰ تا ۴۰ درصد کردها باز هم به رجب طیب اردوغان رای دادند.»
سیاست هر یک از کاندیداها در قبال کردهای عراق و سوریه
فراتر از موضوع سپهر سیاسی داخلی ترکیه، موضوع کردها، یک مساله سیاست خارجی برای ترکیه است. انتخابات ریاست جمهوری ترکیه در عراق، سوریه و ایران که میلیون‌ها کُرد در این کشورها زندگی می‌کنند، به دقت دنبال می‌شود.
دنیزو که پژوهش‌های زیادی در زمینه تحولات سیاست خارجی ترکیه انجام داده است، خاطر نشان کرد که ترجیح کمال قلیچدار اوغلو شاید بر اتخاذ شیوه‌ای کمتر تهاجمی در قبال شمال سوریه و بیشتر معتقد به مذاکره با بشار اسد باشد. او ضمن اشاره به اجماعی بودن سیاست خارجی ترکیه تاکید کرد «اپوزیسیون خطوط اصلی سیاست رجب طیب اردوغان را زیر سوال نمی‌برد و در این چارچوب، حتی با پیروزی اپوزیسیون، ما شاهد تغییرات عمیق در سیاست نخواهیم بود.»
نچیروان بارزانی، رئیس اقلیم کردستان عراق پس از دور اول انتخابات با رجب طیب اردوغان تماس گرفت و برای او آرزوی پیروزی در دور دوم کرد. حزب دموکرات کردستان روابط بسیار خوبی با آنکارا دارد. موتور محرک این دوستی تجارت است. در حالی که اتحادیه میهنی کردستان، دومین حزب در قدرت، روابط سردی با این کشور دارد. به اعتقاد اورلین دنیزو که تاثیر تحولات سیاست داخلی ترکیه بر سیاست خارجی این کشور را در پژوهش‌های خود بررسی کرده است، این اختلافات در چارچوب استفاده ابزاری از کردها توسط بازیگران منطقه‌ای مثل ترکیه و فرا منطقه‌ای در زمان شوروی سابق و امروز توسط روسیه و ایالات متحده آمریکا قابل فهم است.
مشکل کردها در واقع این است که جمعیتی خواهان استقلال هستند ولی در چند کشور پراکنده شده‌اند و همین موضوع موجب استفاده ابزاری از آن‌ها توسط بازیگران منطقه‌ای مثل ترکیه و عراق شده است که از حمایت از کردها در کشور همسایه به منظور تضعیف آن‌ها دریغ نمی‌کنند.
این کارشناس روابط بین‌الملل افزود که «در سطح منطقه‌ای، اتحاد سیاسی در میان کردها وجود ندارد. به فراخور پیمان‌ها، کردها می‌توانند در رقابت و حتی در مخالفت با هم عمل کنند.»
اورلین دنیزو با اشاره به تفاوت جنبش‌های کردی ترکیه و سوریه به لحاظ اتحاد تاریخی آن‌ها با شوروی، بر این موضوع تاکید کرد که این احزاب به شکلی از مارکسیسم-لنینیسم ارتباط داده می‌شوند که «ضد امپرلیالیست هستند و با گروه‌های فلسطینی، گروه‌های ارمنی، سوریه بشار اسد و… نزدیکی دارند» این در حالی‌ست که به گفته او کردهای عراق «محافظه‌کارتر و به آمریکا، اسرائیل و ترکیه نزدیک هستند.» بنابراین شکافی که در کردها وجود دارد باعث می‌شود که انتخاب‌های سیاسی هر یک در قبال تحولات منطقه متفاوت و گاهی در تضاد با یکدیگر باشد.
محبوبیت نسبی قلیچداراوغلو نسبت به اردوغان نزد کردهای خارج از ترکیه
از دیدگاه اورلین دنیزو که به موضوع دیاسپورای ترک در اروپا و روابط ترکیه و اروپا علاقه‌مند است، دانستن این‌که کردهای خارج از کشور به چه کسی رای می‌دهند چندان ساده نیست. چراکه ابتدا باید دانست چه کسانی خود را کرد می‌دانند. او تصریح کرد که عده‌ای از آن‌ها با وجود ریشه کُرد و زبان کردی، خود را ترک می‌دانند در حالی که در مورد برخی نیز هویت مسلمان سنی بیش از هویت کُردی اهمیت دارد.
با این حال این پژوهشگر ترکیه معتقد است که به طور کلی «تمایل بیشتری برای رای دادن به ه.د.پ، حزب طرفدار کردها و کمال قلیچدار اوغلو در خارج از کشور وجود دارد. دلیل اصلی آن هم این است که جمعیت کردهای خارج از کشور بیشتر شامل تبعیدی‌های سیاسی می شود، کردهایی که در سال‌های دهه ۸۰ و ۹۰ میلادی با رژیم ترکیه مبارزه می‌کردند و سپس به خارج از کشور متواری شدند.»