شست فصلی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز سه‌شنبه ۶ ژوئن/۱۶ خرداد با حضور نمایندگان ۳۵ کشور عضو این شورا در وین آغاز شد. رافائل گروسی، دبیرکل آژانس در این نشست گزارشی را از نظارت و راستی‌آزمایی برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی به شورای حکام ارائه داد.
به گزارش زمانه، او در سخنرانی خود خطاب به شورا گفت آژانس تا تاریخ ۲۳ فوریه ۲۰۲۱ اجرای تعهدات هسته‌ای ایران تحت برجام را راستی‌آزمایی و نظارت کرده است. با این حال، از آن تاریخ این فعالیت‌ها به طور جدی تحت تأثیر تصمیم ایران برای توقف اجرای تعهدات مرتبط هسته‌ای خود تحت برجام، از جمله پروتکل الحاقی قرار گرفته‌اند.
دبیرکل آژانس افزود: سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی در رابطه با یافته‌های آژانس در سه مکان اعلام نشده در ایران توضیحاتی که از نظر فنی معتبر باشد، ارائه نکرده است. همچنین ایران مکان یا مکان‌های فعلی مواد هسته‌ای و/یا تجهیزات آلوده به مواد هسته‌ای را که در سال ۲۰۱۸ از تورقوزآباد منتقل شده بود، به آژانس اطلاع نداده است. تا زمانی که ایران توضیحات معتبر فنی برای وجود ذرات اورانیوم با منشاء انسانی در تورقوزآباد، ورامین و مریوان ارائه نکند و آژانس را از همه مکان‌های فعلی مواد هسته‌ای و/یا تجهیزات آلوده مطلع نکند، آژانس نمی‌تواند صحت و کمال اظهاریه‌های ایران را تحت موافقت‌نامه پادمان جامع خود تأیید کند.
رافائل گروسی در پایان سخنان خود درباره ایران اعلام کرد آژانس مانند گذشته، در جهت رسیدن به موقعیتی که در آن بتواند تضمین دهد برنامه هسته‌ای ایران منحصراً صلح‌آمیز است، آماده است تا بدون تأخیر با ایران برای حل این مسائل تعامل کند.
بیانیه اتحادیه اروپا: اقدام‌های هسته‌ای ایران هیچ توجیه غیرنظامی معتبری ندارد
در نشست روز ششم ژانویه شورای حکام، اتحادیه اروپا هم بیانیه‌ای درباره راستی‌آزمایی برنامه هسته‌ای ایران و نظارت بر آن به شورای حکام ارائه داد. اتحادیه اروپا در بیانیه خود که رسانه‌های داخلی جمهوری اسلامی آن را یک بیانیه «ضدایرانی» خواندند، هشدار داد که تشدید خط سیر هسته‌ای ایران بر تهدید بحران گسترش سلاح‌های هسته‌ای در منطقه دامن زده است. در این بیانیه که در نشست حکام قرائت شد آمده است:
بیانیه اروپا ضمن اشاره «حمایت سیاسی کشورهای عضو اتحادیه اروپا و تلاش‌های دیپلماتیک بین‌المللی برای بازگرداندن اجرای کامل برجام، از جمله تلاش‌های نماینده عالی اتحادیه اروپا به عنوان هماهنگ‌کننده کمیسیون مشترک» از همه کشورها خواسته از اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد مصوب ۲۰۱۵ حمایت کنند.
اتحادیه اروپا در بیانیه خود به شورای حکام با ابراز تأسف از این‌که ایران متن مصالحه‌‌ای که توسط هماهنگ‌کننده کمیسیون مشترک در ۸ اوت ۲۰۲۲ پیشنهاد شد را نپذیرفت، اعلام کرد تحولات جدید دستیابی به راه حل دیپلماتیک را به‌طور فزاینده‌ای دشوار کرده و تأکید کرده که برجام جدا از تعهدات الزام‌آور قانونی ایران تحت ان‌پی‌تی، برای اقدام جهانی منع اشاعه تسلیحات هسته‌ای ضروری‌ست.
بیانیه اتحادیه اروپا همچنین نسبت به گزارش‌های پی‌درپی آژانس «که سیر نگران‌کننده برنامه هسته‌ای ایران را مستند می‌کند» اظهار نگرانی کرده و می‌افزاید:
اتحادیه اروپا خاطرنشان کرد که آژانس عدم مغایرت اطلاعات و توضیحات ارائه شده درباره منشاء این ذرات را پذیرفته اما همچنان باید بتواند عدم انحراف مواد هسته‌ای در تأسیسات جمهوری اسلامی را تأیید کند و با توجه به تعهد ایران درباره اطلاع‌رسانی پیش از تغییر در ساختار و عملکرد تأسیسات خود، هرگونه حرکت از سوی مقام‌های ایران برای تشدید فعالیت‌های هسته‌ای را به موقع شناسایی و گزارش کند.
بخش دیگری از بیانیه اتحادیه اروپا به تولید اورانیوم فلزی در تأسیسات جمهوری اسلامی و دستیابی‌های «غیرقابل بازگشت» ایران پرداخته و از مقام‌های جمهوری اسلامی خواسته از تبدیل تبدیل UF6 به UF4 برای تولید فلز اورانیوم دست بردارند و هرگونه فعالیت مرتبط با تولید اورانیوم فلزی را متوقف کنند.
اروپا با اشاره به اختلاف اظهاریه ایران درباره میزان اورانیوم طبیعی در آزمایشگاه چند منظوره جابربن حیان و گزارش آژانس از آن، خواستار توضیح روشن ایران در این‌باره شده و گفته تصمیم یک‌جانبه جمهوری اسلامی برای توقف اجرای اقدام‌های شفاف‌سازی، حذف کلیه تجهیزات نظارتی و نظارتی مرتبط با برجام و خروج از پروتکل الحاقی راستی‌آزمایی و نظارت آژانس را تحت تأثیر جدی قرار داده که این مسئله پیامدهای مضری برای تضمین ماهیت صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران به‌دنبال داشته است. اروپا خواهان ایجاد مبنای جدیدی برای راستی‌آزمایی فعالیت‌های هسته‌ای ایران براساس میزان قابل توجهی از عدم اطمینان [به ایران] شده است.
اتحادیه اروپا «قاطعانه» از ایران خواسته به سرعت و به‌شکل پایدار با آژانس تعامل کند، از جمله در زمینه نصب دوربین‌های نظارتی و دسترسی به داده‌های ثبت‌شده توسط این دوربین‌ها.
در پایان بیانیه اروپا آمده است: ما قویاً از ایران می‌خواهیم که مسیر هشداردهنده هسته‌ای خود را معکوس کند، بدون تأخیر بیشتر به تعهدات سیاسی خود در زمینه عدم اشاعه هسته‌ای بازگردد و اجرای کلیه اقدامات نظارتی و راستی‌آزمایی مرتبط با برجام و همچنین پروتکل الحاقی خود را از سر بگیرد. این موارد به همراه اجرای کامل استانداردهای الزام‌آور قانونی CSA برای کمک به ایجاد اعتماد بین‌المللی به ماهیت منحصراً صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران ضروری است.
بیانیه آمریکا به شورای حکام
ایالات متحده آمریکا هم در نشست شورای حکام که تا جمعه نهم ژوئن ادامه خواهد داشت گزارش مشابهی را در مورد راستی‌آزمایی و نظارت بر برنامه هسته‌ای ایران با توجه به قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل ارائه کرد.
ایالات متحده با اشاره به گزارش رافائل گروسی تأکید کرد که این گزارش «به وضوح نشان می‌دهد، ایران به گسترش فعالیت‌های هسته‌ای خود بسیار فراتر از محدودیت‌های برجام ادامه می دهد» و از نظر ایالات متحده «تولید اورانیوم غنی‌شده تا ۶۰ درصد در ایران هیچ هدف صلح‌آمیز معتبری ندارد».
واشنگتن فعالیت‌های اتمی جمهوری اسلامی را «تحریکات هسته‌ای جداً خطرناک» خواند و گفت: «هیچ کشور دیگری در جهان امروز از اورانیوم غنی‌شده تا ۶۰ درصد برای اهدافی که ایران ادعا می‌کند استفاده نمی‌کند. ما مجدداً از ایران می‌خواهیم که به این فعالیت عمیقاً نگران‌کننده که در تضاد با رفتار همه کشورهای دیگر در سراسر جهان است، پایان دهد. ایران استدلال می‌کند که به طور ناعادلانه توسط دیگران هدف قرار گرفته است. واقعیت این است که ایران همچنان خود را از طریق اقداماتش متمایز می‌کند. ایران باید تحریکات هسته‌ای خود را که خطرات جدی اشاعه مواد هسته‌ای به همراه دارد، متوقف کند».
ایالات متحده آمریکا هم توقف یک‌جانبه همکاری‌های جمهوری اسلامی با آژانس را «تضعیف‌کننده ضمانت ماهیت صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران» خواند و تأکید کرد که «در هیچ کجای دنیا بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مواد و فعالیت‌های هسته‌ای اعلام نشده احتمالی و شناسایی ذرات مواد هسته‌ای در مکان‌های متعدد اعلام نشده را نادیده نمی‌گیرند.»
کاخ سفید در بیانیه خود نسبت به نقض آشکار تعهدات پادمانی از سوی ایران «عمیقاً» ابراز نگرانی کرده است؛ از جمله تغییرات اعلام‌نشده در آبشارهای سانتریفیوژهای پیشرفته در فردو، کشف اورانیوم غنی‌شده بالای ۸۰ درصد توسط آژانس در این تأسیسات و توضیحات غیرفنی نادرست ایران درباره اختلاف میزان اورانیوم فلزی.
در بیانیه ایالات متحده آمده است: «عمدی یا غیرعمدی، اقدام‌های ایران به تداوم تشدید تنش‌ها و عبور بی‌سابقه از حد و مرزها منجر شده است. سطح همکاری ایران به طور کلی به طرز قابل‌توجهی ضعیف است و بسیار کمتر از انتظارات بیان شده توسط هیئت در ماه نوامبر است.»
ایالات متحده هم خواستار همکاری مقام‌های جمهوری اسلامی با آژانس در زمینه موارد نظارتی شد.
