واکسیناسیون کارگران مانند دیگر شهروندان ایران به کندی پیش می‌رود و موارد سوءاستفاده از واکسن سهمیه آنها کم نیست. دولت توان تامین واکسن برای همه کارگران را ندارد و این کار را به بخش خصوصی واگذار کرده است.
در آستانه روز جهانی کارگر، منابع خبری ایران گزارش دادند شماری از کارمندان و مدیران شهرداری منطقه شش تهران به سهمیه واکسن پاکبانان “دستبرد” زده و با گنجاندن نام خود در فهرست آنها دوز اول واکسن کرونا را دریافت کرده‌اند.
وزارت بهداشت گفته این “واکسن‌خواران” مجازات می‌شوند و شهردار تهران، پرویز حناچی هم وعده داده این موضوع بررسی و “افراد خاطی احتمالی” به مراجع قضائی معرفی شوند.
سوءاستفاده از واکسن سهمیه پاکبانان پیش از این در چند شهر دیگر نیز رخ داده است. خبرگزاری فارس به نقل از سخنگوی شهرداری تهران می‌گوید دست‌کم چهار نفر از سوءاستفاده‌کنندگان از واکسن سهمیه پاکبانان از کار برکنار شده‌اند.
دومینوی سوءاستفاده از سهمیه واکسن پاکبانان
“واکسن‌خواری” مدیران و مسئولان شهرداری پیشتر از شهرهایی مانند آبادان و علی‌آباد کتول هم گزارش شده بود. سایت خبری انتخاب هفته گذشته نوشت: «دومینوی سوءاستفاده از سهمیه واکسن پاکبانان به سمنان رسید.»
به گزارش “خبرآنلاین” یک روز پس از انتشار این خبر، ایرج حریرچی، مدیرکل وزارت بهداشت اعلام کرد واکسیناسیون پاکبان در اختیار این وزارت‌خانه نبوده اما با متخلفان برخورد می‌شود.
رفتگران شهرداری بیش از سایر کارگران در معرض خطر ابتلا به بیماری کووید۱۹ قرار دارند. واکسیناسیون پاکبانان ممکن است چنین تلقی شود که در جمهوری اسلامی برنامه مشخصی برای واکسینه کردن کارگران وجود دارد اما در واقعیت چنین نیست.
واکسیناسیون؛ عقب ماندن از وعده‌ها و برنامه‌ها
وزارت بهداشت دولت حسن روحانی تا کنون از برنامه‌ها و وعده‌های خود برای تامین واکسن مورد نیاز شهروندان بسیار عقب بوده و هنوز کار واکسینه کردن کادر درمانی و گروه‌های در معرض خطر را که قرار بود تا ابتدای امسال انجام شود به پایان نرسانده است.
در چنین شرایطی برنامه مشخصی برای واکسینه کردن کارگران وجود ندارد و آنجا هم که بحث آن مطرح می‌شود هنوز منبع تامین واکسن مورد نیازش مشخص نیست.
واکسینه کردن شهروندان در ایران ۲۱ بهمن با تعداد محدودی واکسن روسی “اسپوتنیک وی” آغاز شد. علیرضا رئیسی، سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا، ابراز خوش‌بینی کرد که کادر درمان و گروه‌های پرخطر که در اولویت نخست هستند تا پایان سال واکسینه شوند.
تعداد افراد این دو گروه بین یک میلیون و ۳۰۰ هزار تا یک میلیون و نیم اعلام شده و برای واکسینه کردن آنها دست‌کم به ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار دوز واکسن نیاز است.
این در حالی است که از شروع واکسیناسیون در ایران و طی نزدیک به دو ماه و نیم فقط اندکی بیش از یک میلیون دوز واکسن در سراسر ایران تزریق شده است.
دولت دست به دامن بخش خصوصی
رئیس دولت دوازدهم در سال جدید با توجه به ناکامی وزارت بهداشت در تامین واکسن مورد نیاز چند بار از بخش خصوصی دعوت کرد در حوزه واردات واکسن فعال شوند و وعده داد شخصا به مشکلات آنها در این زمینه رسیدگی کند.
محمود نجفی عرب، عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران نهم فروردین در واکنش به این گونه درخواست‌ها گفته بود از طرفی در زمینه تامین واکسن دولت‌ها نقشی تعیین‌کننده دارند، از طرف دیگر برای انجام این کار توسط بخش خصوصی “فرصت‌سوزی” شده و مجوز واردات باید ماه‌ها پیش صادر می‌شد.
واکسیناسیون در ایران ۲۱ بهمن ۹۹ با کادر درمان آغاز شد اما با گذشت بیش از دو ماه و نیم هنوز به سرانجام نرسیده است
با این حال وزارت بهداشت به سه شرکت بخش خصوصی برای واردات واکسن مجوز داد و تلاش‌هایی در این زمینه انجام شده که هنوز به نتیجه نرسیده است.
به گزارش خبرگزاری ایرنا، مسعود خوانساری، رئیس اتاق بازرگانی تهران ۳۱ فروردین گفت: «شرکت‌های تولید واکسن محصولات خود را پیش فروش کرده‌اند، اما با ارتباطاتی که شرکت‌های تخصصی ایرانی داشتند توانستند قراردادهایی برای خرید شش میلیون دوز واکسن را امضا کنند و به‌زودی اگر مراحل اداری آن هرچه سریع‌تر طی شود به‌تدریج و فاز به فاز وارد می‌شود.»
ابهام‌های واکسن وارداتی بخش خصوصی
به گفته خوانساری واردات واکسن به وسیله بخش خصوصی با هدف واکسینه کردن شاغلان در بخش تولید انجام می‌شود. او افزود انتظار می‌رود مدیران واحدهای تولیدی هزینه واکسن را بر عهده بگیرند و آن را به کارگران تحمیل نکنند.
وزارت بهداشت می‌گوید شرط توزیع واکسن بخش خصوصی تقبل هزینه واکسیناسیون کارگران از سوی کارفرمایان و صاحبان کارگاه‌های تولیدی است.
تا کنون کارفرمایان درباره تقبل هزینه واکسیناسیون ابراز آمادگی نکرده‌اند و مهم‌تر این که زمان دقیق واردات واکسن بخش خصوصی کاملا نامشخص است. تجربه وزارت بهداشت در این زمینه چندان امیدوارکننده نیست.
از میانه بهمن ماه سال پیش تا نهم اردیبهشت در مجموع هفت محموله با ۷۲۰ هزار دوز واکسن روسی، دو محموله با ۶۵۰ هزار دوز واکسن چینی ، ۱۲۵ هزار دوز واکسن هندی و حدود ۷۰۰ هزار دوز واکسن بریتانیایی- سوئدی آسترازنکا وارد ایران شده است.
به این ترتیب کل واکسن‌هایی که طی حدود سه ماه وارد ایران شده کمتر از ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار دوز بوده که برای واکسینه کردن دو گروه اولویت نخست هم کافی نیست. بر همین اساس چشم‌انداز آغاز واکسینه‌کردن کارگران بسیار پر ابهام است.
اجبار کارگران به انتخاب میان بیکاری و ابتلا
در هفته‌های گذشته گزارش‌های فراوانی درباره وضعیت کارگران در دوران شیوع کرونا در ایران منتشر شده که اغلب حکایت از بی‌توجهی کارفرمایان به وضعیت آنها دارد.
کارگرانی که قرارداد رسمی ندارند و حقوق ثابت ماهانه دریافت نمی‌کنند در شرایط تشدید شیوع ویروس کرونا و بیماری کووید۱۹ یا بیشتر در معرض ابتلا قرار دارند، یا درگیر مشکلات معیشتی می‌شوند.
برخی کارگاه‌ها شاغلان خود را به مرخصی اجباری بدون حقوق می‌فرستند و این کارگران در اغلب موارد از کمک‌های معیشتی بی‌نصیب می‌مانند.
فتح‌الله بیات، رئیس اتحادیه کارگران قراردادی و پیمانی ۲۶ فروردین با تائید این مسئله به خبرگزاری ایسنا گفت: «با توجه به آنکه معیشت کارگران وابسته به کار و درآمد آنها است ترجیح می‌دهند کرونا بگیرند ولی کارشان را از دست ندهند.»
او با اشاره به این که کارگران، به خصوص در واحدهای تولیدی و مونتاژ، بر خلاف شاغلان اداره‌ها و کارمندان امکان دورکاری ندارند تاکید کرد که اغلب کارگران از وسیله نقلیه عمومی استفاده می‌کنند و این مسئله خطر ابتلای آنها را افزایش می‌دهد.
رئیس اتحادیه کارگران پیمانی می‌گوید بخش بزرگی از کارگران این حوزه قراردادهای کوتاه‌مدت دارند و نگرانند در صورت مرخصی گرفتن دوباره به کار گرفته نشوند و به همین دلیل با وجود خطر ابتلا به کرونا ترجیح می‌دهند کار خود را از دست ندهند.
در انتظار حمایت بیشتر دولت و تامین واکسن
مطابق برآوردها تعداد کسانی که به خاطر کرونا بیکار شده‌اند دست‌کم به یک و نیم میلیون نفر می‌رسد. تا کنون از تعداد دقیق کسانی که به خاطر شیوع کرونا کار خود را از دست داده‌اند و از شمار کارگرانی که به بیماری کووید۱۹ مبتلا شده‌اند آمار دقیقی منتشر نشده است.
ناصر چمنی، رئیس کانون عالی انجمن‌های صنفی کارگران هفته گذشته به ایسنا گفت: «تنها جایی که آماری از مبتلایان به کرونا داده نشده جامعه کارگری است، در حالی که اگر این آمار ارائه می‌شد متوجه می‌شدیم که چند درصد کارگران مبتلا شده‌اند.»
عدم حمایت از کارگران مبتلا به کرونا نیز از مسائلی است که از ماه‌ها پیش مطرح بوده و همچنان ادامه دارد. حمید نجف، کارشناس حوزه کار آبان ماه سال پیش به ایسنا گفته بود کارگرانی که کرونا می‌گیرد، اغلب از ترس بیکار شدن یا عدم تمدید قراردادشان این مسئله را پنهان می‌کنند که برای دیگر کارگران نیز خطرآفرین است.
بسیاری از فعالان حوزه کارگری معتقدند دولت باید سیاست‌های شفاف‌تر و موثرتری در حمایت از کارگران در شرایط کرونایی داشته باشد و برای فراهم کردن شرایط واکسیناسیون آنها بیشتر تلاش کند.