حملات این هفته ایران و پاکستان به خاک یکدیگر روابط تهران و اسلام‌آباد را تنش‌آلود کرده‌است. حضور و فعالیت شبه‌نظامیان شورشی در دو سوی مرز طولانی دو کشور، مدتهاست که هر دو طرف را خسته کرده است. ظاهرا هدف اصلی حملات اخیر، گروه‌های بلوچی بوده‌اند که بدنبال تشکیل یک بلوچستان مستقل از ایران، پاکستان و افغانستان هستند.
اما سوال این‌است که چرا تهران و اسلام‌آباد تصمیم گرفتند گروه‌های شبه نظامی را، در خاک همسایه هدف قرار دهند؟
پیشینه
مرز ۹۰۰ کیلومتری دو کشور همواره تا حدودی ناامن بوده و قاچاقچیان و گروه‌های شبه‌نظامی، کم و بیش آزادانه از آن عبور می‌کنند؛ بخصوص آن‌که هر دو کشور به طرف مقابل در مورد حمایت احتمالی از گروه‌های شبه نظامی، یا دستکم چشم‌پوشی از فعالیت‌های آنها ظنین هستند. از یک سو، به نظر می‌رسد جیش‌العدل، و پیش از آن، جندالله، گروه‌های سنی‌مذهب جدایی‌طلب، که بارها به نیروهای انتظامی ایران حمله کرده‌اند، در پاکستان مستقر هستند و از سوی دیگر، گمان می‌رود «ارتش آزادیبخش بلوچستان» که بارها نیروهای امنیتی پاکستان و زیرساخت‌های پروژه‌های چینی را هدف قرار داده، در ایران پناه می‌گیرد.
چرا پاکستان دست به تلافی زد؟
پاکستان به شکل رسمی می‌گوید در حملات خود به خاک ایران، مخفی‌گاه‌های ارتش آزادیبخش بلوچستان و جبهه آزادیبخش بلوچستان را هدف قرار داده است. اما در واقع این کشور به دنبال ارسال پیامی برای ایران و سایر همسایگانش هم بود؛ با این مضمون که چنانچه تحریکش کنند، به سرعت مقابله می‌کند.
چرا حالا؟
گرچه روابط دو کشور از مدتها پیش تا حدی تنش‌آلود بوده، اما به نظر می‌رسد عامل محرک حملات اخیر، داخلی بوده باشد. تهران بدلیل حوادث اخیر در کرمان و نقاط دیگر ایران، که ظاهرا داعش در آنها دست داشته، و همینطور جنگ سنگین اسرائیل با حماس، گروه تحت حمایت جمهوری اسلامی، و از سوی دیگر افزایش مخالفت‌های داخلی با ایدئولوژی مذهبی‌اش، به شدت تحت فشار قرار گرفته و برخی تحلیل‌گران، حمله ناگهانی اش به خاک پاکستان را، به نوعی فرافکنی برای خروج از زیر این فشارها ارزیابی می‌کنند.
از آنسو، ارتش پاکستان هم از زمان حمله ایران، به شدت زیر فشار بوده و بسیاری از مردم پاکستان به عنوان کشوری دارای سلاح هسته‌ای، سکوت در مقابل اقدام تهران را، مغایر با شان کشورشان می‌دانستند و خواستار اقدام تلافی‌جویانه بودند.
احتمال گسترش بحران چقدر جدی است؟
احتمال اقدامات نظامی تازه از سوی دو کشور را نمی‌توان به کلی رد کرد؛ اما حملات این هفته سوالاتی را درباره میزان آمادگی نظامی هر دو طرف، بخصوص سامانه‌های دفاعی و راداری آنها مطرح کرده است. موضوعی که شاید باعث شود هر دو کشور، در نحوه ساماندهی و چیدمان سیستم‌های ضدموشکی و ضدهوایی‌شان بازنگری کنند.
این حملات هوایی برای دو کشور چه نتایجی داشت؟
تهران ممکن است با دست زدن به این اقدام نظامی بتواند دستکم برخی از حامیان داخلی‌اش را راضی نگه داشته و آنها را از «اقتدار نظامی» خود مطمئن سازد؛ آنهم بدون اینکه در این روزهای پرتنش، با آمریکا یا اسرائیل درگیر شده باشد.
برای اسلام‌آباد اما وضع کمی فرق می‌کند: ارتش آزادیبخش بلوچستان از هم‌اکنون وعده انتقام داده؛ چیزی که می‌تواند به احتمال درگیری‌های تازه با نیروهای امنیتی پاکستان تعبیر شود.