مردم و خانوادههای دهها تن از کشتهشدگان اعتراضات «زن، زندگی، آزادی» با فرارسیدن آخرین پنجشنبه سال در ایران، با حضور بر مزار عزیزان خود یاد آنها را گرامی داشتند.
بر اساس ویدئوها و تصاویری که در شبکههای اجتماعی منتشر شده است، خانوادههای جانباختگان اعتراضات در سنندج روز ۲۴ اسفند، آخرین پنجشنبه سال ۱۴۰۲، و با وجود جو امنیتی شدید، بر سر مزار کشتهشدگان اعتراضات «زن، زندگی، آزادی» حاضر شدند.
گزارشها همچنین حاکی از حضور خانوادهها بر سر مزار مهسا موگویی قهرمان تکواندو، کشتهشده در ۳۱ شهریور ۱۴۰۱ در فولادشهر اصفهان، آیلار حقی، پزشک کشتهشده در ۲۵ آبان پارسال در تبریز، محسن موسوی کشتهشده در بازار تهران در ۱۸ مهر ۱۴۰۱، ابوالفضل مهدیپور کشتهشده در ۳۰ شهریور پارسال و دهها جانباخته دیگر است.
مادر محمدجواد زاهدی از کشتهشدگان اعتراضات اخیر نیز روز پنجشنبه با حضور بر مزار فرزندش، در صفحه اینستاگرام خود نوشت که «این روز سنگینتر و دردناکتر از سال قبل است».
ویدئویی نیز در شبکههای اجتماعی منتشر شده است که پدر و مادر شاهو بهمنی از جانباختگان اعتراضات اخیر را بر سر مزار فرزندشان نشان میدهد.
در ویدئوی دیگری، خانواده سینا نادری از کشتهشدگان اعتراضات در کرمانشاه، سفره هفتسین را بر سنگ مزار او چیدهاند.
کاملیا سجادیان، مادر محمد حسن ترکمان، نیز با حضور بر مزار فرزندش و با یادآوری یاد محمدحسینی، معترضی که دیماه پارسال اعدام شد، در صفحه اینستاگرام خود نوشت: «در آخرین پنجشنبه سال و در واپسین روزهای سال ۱۴۰۲، یادی کنیم از عزیزان غریبی که چشم بهراه عزیزان و مردم نوعدوستشان هستند، عزیزانی که امروز در بند هستند و قلبشان نزد فرزندان خفته در خاک است، امروز چشمها و قلبهای منتظر و غمدیده را با شاخه گلی و حضور در کنار مزارشان، منور کنید».
او همچنین با انتشار ویدئویی بر آرامگاه پسرش در آخرین جمعه سال گفت: «عید زمانی است که ظلم و بیعدالتی و دروغگویی و فقر برچیده شود… تا زمانی که به آن عدالت، آزادی و شرافت نرسم این مسیر را ادامه میدهم».
خانم سجادیان که پیشتر اعلام کرده بود از سوی نیروهای حکومتی احضار و «ممنوع الخروج» شده همچنین نوشته است: «اجازه نخواهم داد که خون پاک فرزندم پایمال شود».
محمدحسن ترکمان، سیام شهریور سال ۱۴۰۱ در جریان سرکوب اعتراضات شهر بابل بهدست نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی کشته شد.
نسرین شاکرمی، مادر نیکا شاکرمی، نیز تصاویری از حضور خود در کنار آرامگاه فرزندش در آخرین پنجشنبه سال را در صفحه اینستاگرامش منتشر کرد.
او نوشت: «هنوز هم میتوانم لبخند بزنم، وقتی خیالت را در آغوش میکشم».
نیکا شاکرمی شامگاه ۲۹ شهریور ۱۴۰۱ در جریان اعتراضات در بلوار کشاورز تهران ناپدید و پس از هشت روز جنازه او به خانوادهاش تحویل داده شد.
نسرین شاکرمی ۱۴ مهر پارسال در یک پیام ویدئویی که اختصاصی در اختیار رادیو فردا قرار داد، گفته بود که بر اساس گواهی پزشکی قانونی علت مرگ دخترش «اصابت ضربات متعدد جسم سخت» به سرش بوده است.
هستی خزایی، برادر عرفان خزایی از کشتهشدگان اعتراضات، نیز تصویری از سنگ مزار برادر خود در صفحه اینستاگرامش منتشر کرد و نوشت: «بهار هرسال بدون وجودت تا ابد برای ما زمستان خواهد بود». او افزوده است: «فقط با نابودی قاتلت این بهار گلستان خواهد شد. آخرین پنجشنبه سال، درکنار برادر قهرمانم کنار سنگی سرد با آرزوهایی که زیر خاک دفن شد».
به گفته سازمانهای حقوق بشری، در اعتراضات سال ۱۴۰۱ دستکم ۵۰۰ معترض بهدست نیروهای امنیتی کشته شدند و قوه قضائیه نیز شماری از معترضان را اعدام کرد.
جمهوری اسلامی ایران همچنین با فشار علیه خانوادههای کشتهشدگان تلاش کرده است که مانع برگزاری مراسم و بزرگداشت برای این جانباختگان شود.
افزایش این فشارها موجب اعتراض سازمانهای بینالمللی و حقوق بشری شده است.