در اروپا بیش از ۵۱ هزار پناهجوی خردسال بدون همراه ناپدید شده‌اند. آنها بین سال‌های ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۳ وارد اروپا شدند و تحت مراقبت‌های دولتی بودند. مقامات تا به امروز هیچ اطلاعی از آنها ندارند. گزارشی اختصاصی از تاگس‌شاو.
در یک شامگاه سپتامبر ۲۰۲۳ هنگامی که ماموران پلیس فدرال آلمان یک ون مرسدس با پلاک سوئدی را کمی پس از مرز آلمان و لهستان متوقف کردند، آنچه می‌دیدند را نمی‌خواستند باور کنند: یک پسر ۱۵ ساله سوریه‌ای در حال رانندگی بود. قسمت بار این خودرو محموله جعبه یا بسته‌ای وجود نداشت، بلکه ۲۷ پناهجوی سوری و یمنی را می‌دیدند که قرار بود به آلمان قاچاق شوند.
این پسر سوری در آلمان چندان ناشناخته نبود. او در ۱۳ سالگی بدون والدین یا سایر اقوام به آلمان آمده بود و به مدت دو سال به عنوان پناهجو در یک مرکز کودکان و نوجوانان ایالت تورینگن آلمان زندگی می‌کرد.
این خردسالان بدون همراه، پس از ثبت نام در یک مرکز پذیرش اولیه پناهجویان، در سراسر کشور تقسیم می‌شوند و ادارات رفاه جوانان محل اقامت آنها را تعیین می‌کنند. آنها در محل اسکان خود تحت مراقبت مددکاران قرار می‌گیرند. این اقدامات اغلب موفقیت‌آمیز است، اما هرچند یک بار پیش می‌آید که کودکان و جوانان از محل اسکان خود ناپدید می‌شوند. بدین گونه آنها اغلب به طور کامل از حوزه رادار مقامات ناپدید می‌شوند و این در سراسر اروپا رخ می‌دهد.
کمبود عمده در جمع‌آوری داده‌ها
در حال حاضر ۵۱هزار و ۴۳۳ پناهجوی زیر سن قانونی در سراسر اروپا مفقود هستند. این نتیجه تحقیقات انحصاری داده‌های شبکه روزنامه‌نگاری اروپایی “گمشده در اروپا” است که شامل رسانه بلژیکی “استاندارد” و روزنامه هلندی “ان‌آرسی” و همچنین خبرگزاری ایتالیایی “آنسا” و شبکه تحقیقی آلمان “آر‌بی‌بی۲۴ ریسرچ” می‌شود.
تا سه سال پیش شمار مفقودان حدود ۱۸هزار و ۳۰۰ نفر بود. در آلمان نیز این تعداد در این دوره به میزان قابل توجهی افزایش یافته و از ۷۲۵ مورد در سال ۲۰۲۱ به ۲۰۰۵ مورد امروزی رسیده است.
در این رابطه تحقیقات نشان داده که کمبودهای قابل توجهی در جمع‌آوری داده‌ها در مورد پناهندگان زیر سن قانونی مفقود شده وجود دارد. از مقامات مسئول در ۳۱ کشور اروپایی، تنها ۱۵ کشور به پرسش‌های شبکه تحقیقاتی پاسخ داده‌اند.
در حالی که برخی از کشورها مانند ایتالیا و اتریش ارقام بالایی را گزارش می‌کنند که هرکدام بیش از ۲۰هزار کودک و نوجوان ناپدید شده را در بر می‌گیرد، برخی دیگر مانند اسپانیا یا یونان هیچ اطلاعاتی درباره کودکان و جوانان بدون همراه جمع‌آوری نمی‌کنند.
سیستم “ویران” ثبت اطلاعات
در حال حاضر هیچ الزام و مقرراتی در سراسر اروپا برای ثبت نام و تبادل اطلاعات در مورد سرنوشت پناهجویان زیر سن قانونی بدون همراه وجود ندارد. بنابراین، ایلوا یوهانسون، کمیسر سوئدی اتحادیه اروپا در امور مهاجرت و امور داخلی، نمی‌تواند در مورد شمار بسیار بالای پناهجویان خردسال مفقودشده اظهارنظر کند. او در مصاحبه‌ای اختصاصی با “آر‌بی‌بی۲۴ ریسرچ” می‌گوید: «من هیچ شناختی از درست بودن ارقام شما ندارم. می‌توانم بگویم که ما یک سیستم مهاجرت ویران در اروپا داریم.»
هرگاه پناهجویان زیر سن قانونی از زیر چتر حمایتی مقامات ناپدید شوند، باید مفقود شدن آنها گزارش شود. بعضی‌ها بعد از چند روز دوباره ظاهر می‌شوند، اما در شهری دیگر. در آلمان، کارشناسان معتقدند که بسیاری از نوجوانان به دلیل نارضایتی از طولانی شدن روند رسیدگی به پرونده‌شان، امید دارند در کشورهای دیگر سریع‌تر به آنها رسیدگی شود، یا اینکه می‌خواهند نزد اقوام یا دوستان خود به دیگر کشورهای اروپایی بروند. اداره جنایی فدرال آلمان این فرض را تایید می‌کند.
تحقیقات در سطح اروپا نشان می‌دهد که حتی در کشورهای دیگر نیز اغلب نمی‌توان دلایل ناپدید شدن جوانان را دقیقاً تعیین کرد. یکی از دلایل این است که تبادل داده‌های درون اروپایی اغلب کار نمی‌کند.
ساختار اداری آلمان زیر فشار کاری
هلن ساندرمایر از انجمن فدرال برای پناهندگان خردسال بدون همراه (BumF) می‌گوید در آلمان، ساختارهای اداری در حال حاضر به شدت زیر فشار کاری قرار دارند: «به ویژه در مراحل ابتدایی یا پس از ورود جوانان است که بیشترین اعلام مفقود شدن جوانان مشاهده می‌شود.» زیرا در این مرحله، استانداردهای مراقبت کاهش می‌یابند تا به رغم کمبود پرسنل، بتوان مراقبت و رسیدگی‌ها را تضمین کرد.
این فشار بالای اداری بر ساختارهای پشتیبانی، با داده‌های ناقص در مورد محل نگهداری کودکان و جوانان توأم است. ترزا کیل، از نهاد کمک به کودکان آلمان، هشدار می‌دهد که عواقب آن می تواند برای جوانان جدی باشد. او می‌گوید: «وقتی کودکان ناپدید شده اعلام می‌شوند، باید در نظر داشت که آنها در معرض خطرات خاصی قرار می‌گیرند. آنها می‌توانند به دست سازمان‌های جنایتکار بیفتند، مورد استثمار قرار گیرند یا اینکه تعرضات جنسی را تجربه کنند. ما چنین مواردی را می‌شناسیم.»
نوجوان ۱۵ ساله سوری که در ماه سپتامبر توسط پلیس فدرال آلمان در زاکسن بازداشت شد، طبق گزارش یک روزنامه، در دادگاه اظهار داشته که به استخدام همان قاچاقچی درآمد که دو سال قبل او را به آلمان آورده بود.
به گفته ساندرمایر، این واقعیت که چنین استخدامی می‌تواند اتفاق بیفتد نیز به دلیل عدم چشم‌اندازی است که بسیاری از پناهجویان جوان در آلمان با آن روبرو هستند. او می‌گوید: «در حال حاضر ما در بسیاری از جاها مددکاری ضعیفی داریم و افراد غیرحرفه‌ای زیادی داریم که نه زمان و نه منابع لازم برای ارائه این راهنمایی‌ها را دارند.» این جوانان را می‌توان با وعده پول ویا وعده‌های جذاب دیگر جلب کرد.
لزوم سیاست جدید مهاجرتی
کمیسر اتحادیه اروپا، یوهانسون همچنین این خطر را می‌بیند که “پناهجویان خردسال بدون همراه، قربانی تاجران انسان شوند، حتی اگر پای این کودکان به خاک اتحادیه اروپا رسیده باشد”.
به هر حال، اکنون قرار است یک سامانه ثبت نام یکسان برای پناهجویان خردسال بدون همراه ایجاد شود. این البته مشکل فعلی خردسالان ناپدیدشده را حل نمی‌کند، اما کشورهای اتحادیه اروپا اکنون باید پیش‌شرط‌های بهتری برای یافتن اقوام و قیم این جوانان فراهم کنند.
اما تنها بخش کوچکی از الزامات قانونی برنامه‌ریزی شده به تصویب رسیده‌اند. رای‌گیری نهایی در ماه مه است. پس از آن کشورهای عضو باید الزامات و مقررات جدید را در قوانین ملی خود بگنجانند. یوهانسون، کمیسر اتحادیه اروپا می‌گوید: «من از هر ۲۷ کشور تعهد گرفته‌ام که این کار را انجام خواهند داد.»
در صورت لزوم، هنوز امکان برخورد با کشور متخلف وجود دارد، اما روند رسیدگی به آن سال‌ها طول خواهد کشید.