سیاستمداران با اشاره به اینکه روند آغاز شده پس از فراخوان رهبر آپو با مراسم سوزاندن اسلحه در باشور کوردستان وارد مرحله جدیدی شده است، تاکید کردند که مسئولیت اکنون بر عهده دولت است.
فرات نیوز: روندی که در ۲۷ فوریه با فراخوان «صلح و جامعه دموکراتیک» توسط رهبر آپو آغاز شد، با مراسم سوزاندن اسلحه در باشور به یک نقطه عطف حساس رسیده است.
سیاستمدارانی که مراسم سوزاندن اسلحه را که با حضور کادرهای ارشد حزب کارگران کوردستان (پکک) برگزار شد، برای خبرگزاری فرات (ANF) ارزیابی کردند، این تحول را به عنوان نشانهای از عزم جنبش سیاسی کورد برای صلح و انعکاس اراده رهبر آپو در میدان دانستند و مسئولیتهای دولت و حکومت را برای ادامه این روند یادآوری کردند.
کورکچو: مراسم کنار گذاشتن اسلحه، اعلام اراده است
ارتوغرول کورکچو، رئیس افتخاری حزب دموکراتیک خلقها (هدپ)، مراسم سوزاندن اسلحه را یک آستانه تاریخی دانست. کورکچو با بیان اینکه این مراسم به دلیل فراخوان رهبر آپو در ۲۷ فوریه و تحولات سیاسی پس از آن برگزار شده است، گفت: «این تصاویر تنها تایید توافقات حاصل شده در مذاکرات است. سوزاندن نمادین اسلحه، نشانهای ملموس از اراده مطرح شده توسط عبدالله اوجالان است. اما مسئله اصلی این است که روابط بین دولت و عبدالله اوجالان، و در نتیجه بین مردم کورد و ترکیه، هنوز به فرمت مشخصی نرسیده است. روند آینده بر روی شکلدهی به این رابطه از طریق مبارزات سیاسی و مذاکرات خواهد بود. به نظر میرسد که در مورد پیشرفت بدون خونریزی، تفاهم مشترکی حاصل شده است. اما در این مورد، نمیتوان از ضمانتهای ملموس و الزامآور فراتر از وجدان جامعه صحبت کرد. دولت بازتابی از توازن قدرت در جامعه است؛ اگر در کوتاهمدت تغییری در این توازن قدرت رخ ندهد، روند در همان مسیر ادامه خواهد یافت.»
کورکچو افزود: «با این حال، دولت در نهایت حاکمیت یک نیروی اجتماعی است. به اشتراک گذاشتن حاکمیت در طول تاریخ هرگز آسان نبوده است. تمام تاریخ مکتوب، ثبت مبارزات پیرامون اعمال یا اشتراکگذاری حاکمیت است. روند آینده ممکن است صحنه بحثهای سیاسی دشوار و شدید باشد. برای اینکه این روند نتایج مثبتی برای اکثریت جامعه داشته باشد، سازماندهی مجدد در قطب ستمدیدگان، تعیین دیدگاههای صحیح و تقویت سیاسی آنها ضروری است. سیاست خلاء را برنمیتابد. جنبش کورد با حمایت مردم باید عرصه سیاسی را بیشتر متمرکز کند. موفقیت گامهایی که در دوره جدید برداشته خواهد شد، کاملا به اراده مردم و سطح آمادگی سیاسی آنها بستگی دارد. اینکه آیا روند آمادگی کافی طی شده است یا خیر، حساسترین مسئله این روند است.»
ساریتاش: سرنوشت روند به گامهای دولت بستگی دارد
محمد ظاهر ساریتاش، کارشناس علوم سیاسی، با اشاره به اینکه روندی که با فراخوان «صلح و جامعه دموکراتیک» توسط رهبر آپو آغاز شد، با سوزاندن اسلحه توسط گروهی از گریلاها در باشور از یک آستانه تاریخی عبور کرده است، گفت: «این اقدام نمادین، نه تنها نشانهای از حسن نیت است، بلکه اعلامی آشکار از عزم طرف کورد برای صلح و راهحل دموکراتیک است. مشخص است که این روند تحت رهبری آقای اوجالان با آمادگی جدی در داخل سازمان پیش رفته است. به ویژه تصمیم اتخاذ شده مبنی بر پایان دادن به فعالیتها تحت عنوان پکک در دوازدهمین کنگره، بیان ملموس این آمادگی و عزم بود. حضور کادرهای ارشد سازمان در مراسم نمادین کنار گذاشتن اسلحه امروز، نشان میدهد که این گام سطحی نیست، بلکه دارای عمق استراتژیک و سازمانی است. جنبش سیاسی کورد با تجربه تاریخی، اراده قوی و آمادگی اجتماعی به این نقطه رسیده است. این به وضوح نشان میدهد که مسئولیت در مورد راهحل و صلح با جدیت مورد توجه قرار گرفته است.»
ساریتاش اظهار داشت که در مرحله کنونی، تعیین کننده سرنوشت این روند، دولت است. او افزود: «انتظار مشترک افکار عمومی ترکیه و مردم کورد این است که دولت بدون تاخیر، با گامهای ملموس و ساختاری به این گام تاریخی پاسخ دهد. در وهله اول، تشکیل یک کمیسیون برای نهادینه کردن صلح و راهحل در زیر سقف مجلس ضروری است. علاوه بر این، بازنگری در وضعیت حقوقی زندانیان سیاسی، به ویژه زندانیان بیمار، باید فورا به عنوان یک گام حسن نیت آغاز شود. همانطور که آقای اوجالان تاکید کرده است، گامها باید به سرعت برای قرار دادن این روند بر پایه حقوقی و قانون اساسی برداشته شوند. این تنها مسئله کنار گذاشتن اسلحه نیست، بلکه یک فرصت تاریخی برای راهحل دموکراتیک، مشروع و پایدار برای مسئله کورد است که بیش از یک قرن بدون راهحل باقی مانده است. بحثهای مربوط به قانون اساسی جدید نیز باید در این چارچوب مورد بررسی قرار گیرد؛ و باید بر ساختار یک قرارداد اجتماعی جدید مبتنی بر برابری شهروندی و به رسمیت شناختن هویت، فرهنگ و اراده سیاسی مردم کورد متمرکز شود. ارزیابی این روند توسط دولت نه تنها در محور امنیت، بلکه در سطح سیاسی، اجتماعی و قانون اساسی؛ مسئولیتی است که برای ساخت صلح و آینده مشترک نباید از دست داد.»
دَمیر: طرف کورد وظیفه خود را برای روند انجام داده است
جمال دمیر، رئیس مشترک سازمان استانی حزب مناطق دموکراتیک (دبپ) در شهر وان، مرحله فعلی را یک نقطه عطف تاریخی در حل مسئله کورد دانست. دمیر با تاکید بر اینکه طرف کورد از زمان فراخوان «صلح و جامعه دموکراتیک» در ۲۷ فوریه، سیاست دموکراتیک و توافق اجتماعی را به عنوان شکل اصلی مبارزه پذیرفته و این را با یک گام تاریخی نشان داده است، گفت: «با نابودی نمادین اسلحه در ۱۱ جولای، ارادهای قوی نشان داده شد. همه این تحولات نشان میدهد که طرف کورد چقدر جدی، آماده و مسئولانه در مورد راهحل عمل کرده است. در این مرحله، عامل تعیینکننده برای پیشرفت روند، اکنون موضع دولت است.»
دمیر افزود: «اکنون انتظار مشترک افکار عمومی کورد و سیاست کورد این است که دولت از این فرصت تاریخی استفاده کند و پاسخ دهد. لازم است یک کمیسیون صلح و راهحل در زیر سقف مجلس تشکیل شود، مقرراتی در مورد زندانیان بیمار و سیاسی وضع شود و گامهایی برای تقویت زمینه سیاست دموکراتیک برداشته شود. قانونی و مشروع کردن این روند و آغاز یک فرآیند ساختار دموکراتیک اجتنابناپذیر است. این تحول نه تنها به حل مسئله کورد کمک خواهد کرد، بلکه یک گام تاریخی است که راه را برای دموکراتیزاسیون ترکیه نیز باز میکند. تکامل و تحول این روند به یک راهحل پایدار، توافق اجتماعی و اراده زندگی مشترک را تقویت خواهد کرد. بنابراین، این فرصت نباید هدر رود.»
کورکماز: مسئولیت سیاست دموکراتیک در حال افزایش است
توروس کورکماز، متخصص روابط بینالملل از دانشگاه زوریخ، آخرین فراخوان ویدئویی رهبر آپو و اقدام سوزاندن اسلحه توسط پکک را «یک تحول تاریخی، یک نقطه عطف بسیار مهم» دانست. او گفت: «این تحول نه تنها برای ترکیه، بلکه برای کل جغرافیای خاورمیانه و قفقاز نیز بسیار مهم است. مسئله کورد دیگر تنها مسئله ترکیه نیست، بلکه ابعاد بینالمللی پیدا کرده است.»
کورکماز با بیان اینکه قدرتهای سیاسی بینالمللی در تلاشند تا این روند را مطابق با منافع خود شکل دهند، گفت: «این مسئله ابعاد ملی، منطقهای و بینالمللی دارد. به همین دلیل، نباید در کلمات در متون مذاکره گیر کرد، بلکه باید بر دیدگاه کلی متن تمرکز کرد.»
او ادامه داد: «وحدت ترکها در ترکیه و به طور کلی در خاورمیانه بسیار مهم است. مدلهای حکومتی دموکراتیک باید در تمام مناطقی که کوردها زندگی میکنند، مانند مدل روژاوا، توسعه یابند. حل مسئله کورد مستقیماً با دموکراتیزاسیون ترکیه مرتبط است. این روند باعث میشود ترکیه از وضعیت سابق خود خارج شده و به کشوری دموکراتیکتر تبدیل شود. مردم ترکیه و افکار عمومی دموکراتیک باید با مسئولیتپذیری زیادی به این روند نگاه کنند. سیاست دموکراتیک باید ابتکار عمل بیشتری داشته باشد، سازماندهی کند و نهادهای قوی ایجاد کند. همانطور که آقای اوجالان تاکید کرده است، این نهادها نباید از بالا به پایین، بلکه از پایین به بالا ساخته شوند.»
کورکماز در ارزیابی اقدام سوزاندن اسلحه توسط گریلاها گفت: «این اعلام اراده است. بحث کردن در مورد آن به عنوان تسلیم شدن صحیح نیست، این یک گام نمادین بود. این روند با مذاکرات ادامه خواهد یافت. تقویت بستر سیاسی و انجام اصلاحات حقوقی ضروری است. در غیر این صورت، مبارزه مسلحانه میتواند دوباره آغاز شود، این احتمال همیشه وجود دارد. این گام تاریخی و مهم است. در جهان غرب، جنبش کورد مدتها بود که با تروریسم مرتبط میشد. این گامها این تصور را تغییر میدهد، جنبش کورد در یک موقعیت سیاسی دیده خواهد شد. اکنون دیدن سیاست دموکراتیک به عنوان ترور، ممنوع کردن نهادها یا بازداشت سیاستمداران بسیار دشوارتر خواهد بود. این یکی از مهمترین ابعاد این موضوع است. کنار گذاشتن اسلحه کاملا نمادین است. مذاکرات اهمیت پیدا میکند. اکنون باید بر تقویت ذهنیت و تقویت بستر سیاسی تمرکز کنیم. اگر اصلاحات حقوقی و سیاسی انجام نشود، مبارزه مسلحانه میتواند دوباره آغاز شود، این احتمال همیشه وجود دارد.»
اوزسوی: این گامها نشاندهنده عزم طرف کورد است
دکتر هشیار اوزسوی، سیاستمدار کورد، تاکید کرد که با وجود اینکه دولت هنوز هیچ گام ملموسی در مورد مسئله کورد برنداشته است، اراده و عزمی که طرف کورد نشان داده بسیار مهم است. اوزسوی خاطرنشان کرد که با وجود عدم اتخاذ گامهای مورد انتظار افکار عمومی توسط دولت، پیامهای رهبر آپو و اقدام نمادین کنار گذاشتن اسلحه توسط گروهی از گریلاهای پکک نشاندهنده اراده و عزم بزرگی است و افزود: «طرف کورد بسیار شفاف است؛ آنها میگویند: ‘اگر فرصتهایی برای سیاست دموکراتیک و صلح فراهم شود، ما آماده ارائه هرگونه همکاری، هرگونه فداکاری و کنار گذاشتن اسلحه هستیم.’ در این مرحله، این یک گام مهم و تاریخی برای رفع تردیدهاست.»
او در ادامه افزود: «آقای عبدالله اوجالان و جنبش سیاسی کورد با هرگونه اراده و عزم میگویند: ‘ما اینجا هستیم، بیایید مذاکره کنیم، مسئله را از طریق سیاست حل کنیم.’ این یک گام بسیار تاریخی است؛ برای اولین بار یک جنبش کورد با تصمیمات خود به مبارزه مسلحانه پایان داده و ابتکار عمل را برای شروعی جدید به دست گرفته است. شروع جدید به معنای ساختن جامعهای دموکراتیک و باز کردن راه برای حل مسئله کورد از طریق روشهای صلحآمیز است. این قبلا در بیانیهها به وضوح بیان شده است. اکنون توپ در زمین دولت است. فردا رئیس جمهور بیانیهای خواهد داشت. امیدواریم این فرصت تحت سایه منافع سیاسی هدر نرود. مسئله کورد باید به عنوان یک مسئله فراتر از احزاب و انتخابات مورد بررسی قرار گیرد. دولت نیز باید به گامهایی که پکک و آقای عبدالله اوجالان برداشتهاند، با گامهای جدی پاسخ دهد. انتظار جامعه در این راستا است. مجلس باید باز بماند، کمیسیونها تشکیل شوند و مجلس در طول تابستان کار کند. گامهای اعتمادساز و گفتگوساز باید بدون اتلاف وقت برداشته شوند. انتظاری در جامعه ایجاد شده است. طرف کورد با عزم گامهای خود را برمیدارد.»
اوزسوی با تاکید بر اینکه دولت باید موضعی روشنتر و شفافتر در این زمینه داشته باشد، گفت: «دولت تاکنون در برداشتن گامها محتاطانه عمل کرده است. حتی تغییرات مورد انتظار در قانون مجازات را نیز انجام نداده است. این وضعیت در افکار عمومی دموکراتیک ناامیدی ایجاد کرده است. با این وجود، آقای اوجالان و طرف کورد مصرانه گام برمیدارند و دولت را وادار به اتخاذ موضع میکنند. اما هنوز گامهای حسن نیت مورد نظر برداشته نشدهاند؛ این را باید بیان کرد. اقدام نمادین کنار گذاشتن اسلحه یک گام تاریخی و بسیار جدی است. امیدواریم این به آغاز یک روند جدید منجر شود. نگرانیهایی داریم، محتاطانه عمل میکنیم، تجربههای گذشته این را ایجاب میکند. اما امیدواریم که راه سیاست در ترکیه و کوردستان باز شود. از این پس، یک فضای سیاسی جدید برای حل مشکلات بدون مرگ و کشتار ایجاد خواهد شد.»