مهاجرت ۵۷۰ پرستار در سال جاری؛ زنگ خطر برای نظام سلامت ایران
پرستاران یکی از مهمترین ارکان نظام سلامت هر کشوری به شمار میآیند؛ گروهی که حضور فعال و با انگیزه آنان بهطور مستقیم بر کیفیت خدمات درمانی و حتی اعتماد عمومی جامعه به سیستم بهداشت اثر میگذارد. در سال جاری، بنا بر اعلام معاون پرستاری وزارت بهداشت، ۵۷۰ پرستار ایران را ترک کردهاند؛ عددی که اگرچه ممکن است در نگاه اول صرفاً یک آمار باشد، اما در واقع هشداری جدی برای آینده سلامت جامعه است.
دلایل مهاجرت پرستاران
مهاجرت پرستاران موضوع تازهای در ایران نیست، اما شدت گرفتن آن در سالهای اخیر نشاندهنده مشکلات ساختاری عمیق است. بنا به گفته عباس عبادی، معاون پرستاری وزارت بهداشت، مهمترین عوامل این مهاجرت عبارتند از:
- کمبود نیرو و افزایش فشار کاری: در بسیاری از بیمارستانها نسبت پرستار به بیمار فاصله چشمگیری با استانداردهای جهانی دارد. این کمبود باعث میشود پرستاران مجبور به انجام شیفتهای طولانی و طاقتفرسا شوند.
- فرسودگی شغلی: فشار کاری مداوم، استرس روانی ناشی از مراقبت از بیماران و شرایط دشوار محیطی، زمینه فرسودگی شدید را فراهم کرده است.
- مشکلات معیشتی و نبود انگیزه مالی: حقوق و مزایای پرستاران در مقایسه با حجم کار و شرایط دشوارشان بسیار پایین است. این مسئله، بهویژه در مقایسه با فرصتهای شغلی در کشورهای دیگر، انگیزه ماندن را کاهش میدهد.
- بیتوجهی به شأن حرفهای: پرستاران بارها از عدم مشارکت واقعی در تصمیمگیریهای کلان حوزه سلامت و نبود ارتقای جایگاه حرفهای انتقاد کردهاند.
پیامدهای اجتماعی و اقتصادی
مهاجرت صدها پرستار در سال پیامدهایی چندوجهی دارد:
- فشار مضاعف بر پرستاران باقیمانده: کمبود نیروی انسانی سبب میشود بار کاری میان پرستاران شاغل تقسیم شود و این امر به چرخهای معیوب از فرسودگی و مهاجرت بیشتر دامن میزند.
- کاهش کیفیت خدمات درمانی: کاهش تعداد پرستاران به معنای افت کیفیت مراقبت، افزایش احتمال خطاهای پزشکی و نارضایتی بیماران است.
- خسارت اقتصادی: آموزش هر پرستار هزینههای سنگینی بر نظام آموزشی و دولت تحمیل میکند. خروج آنان به معنای از دست رفتن سرمایه انسانی است که با بودجه عمومی تربیت شده است.
- بیاعتمادی اجتماعی: وقتی پرستاران به دلیل مشکلات شغلی ناچار به ترک کشور میشوند، این پیام به جامعه مخابره میشود که نظام سلامت توان حفظ نیروهای متخصص خود را ندارد.
مطالبات پرستاران؛ صدایی که شنیده نمیشود
نمایندگان جامعه پرستاری در نشست اخیر با مسئولان، بار دیگر خواستههای خود را تکرار کردند: رفع کمبود نیرو، بازبینی شرح وظایف، بهبود شرایط اضافهکار و افزایش حقالزحمه دکترای پرستاری. با این حال، تجربه نشان داده است که این مطالبات سالهاست روی میز مسئولان باقی مانده و کمتر به اقدام عملی انجامیده است.
مهاجرت ۵۷۰ پرستار در سال جاری تنها یک عدد نیست؛ بلکه نشانهای از بحران عمیق در نظام سلامت ایران است. اگر سیاستگذاران حوزه بهداشت و درمان بهطور جدی برای اصلاح وضعیت معیشتی، ارتقای جایگاه حرفهای و کاهش فشار کاری پرستاران اقدام نکنند، موج مهاجرت به سطحی خواهد رسید که جبران آن در کوتاهمدت امکانپذیر نخواهد بود.
پرستاران ستون فقرات نظام سلامت هستند. بیتوجهی به آنان نهتنها بیتوجهی به یک قشر حرفهای، بلکه بیتوجهی به سلامت کل جامعه است.