انتشار تصاویر ماهواره‌ای از روستای “سنجریان” جاجرود در شمال شرق تهران در رسانهها خبرساز شده است. تصویرها را شبکه فاکس‌نیوز آمریکا در حالی منتشر کرده که تنش درباره برنامه هسته‌ای ایران مخصوصا ابعاد احتمالا نظامی آن بالا گرفته است.
در این گزارش با استناد به تصاویر ماهواره‌ای ادعا شده که در ماه‌های اخیر در منطقه‌ای از روستای سنجریان فعالیت‌هایی مشاهده شده که احتمالا با بخش نظامی برنامه هسته‌ای ایران مرتبط است.
تصویرها چه چیزی را نشان می‌دهند؟
تصویرهایی که فاکس نیوز منتشر کرده، نشان می‌دهد که در این منطقه در پاییز پارسال تا اوایل زمستان خاکبرداری و احتمالا ساخت و سازهایی انجام شده است. برآورد شده که براساس شواهد ظاهری در محل خاکبرداری احتمالا در زیر زمین ساخت و ساز شده است.
گرچه عکس‌های ماهواره‌ای به وضوح تغییراتی را در سطح زمین نشان می‌دهد اما بی‌بی‌سی نتوانسته به صورت مستقل احتمال ساخت و ساز زیرزمینی در این محل را تایید کند.
منبع خبر فاکس نیوز کجاست؟
گزارش فاکس نیوز بر اساس گزارش جامعی تهیه شده که یک موسسه تحقیقاتی در آمریکا به نام موسسه علوم و امنیت بین‌المللی منتشر کرده که آن هم بر اساس اسنادی نوشته شده که پیشتر اسرائیل منتشر کرده بود. اسرائیل می‌گوید موساد موفق شده در دی ۱۳۹۶ به محل نگهداری اسناد محرمانه برنامه هسته‌ای ایران نفوذ کند و هزاران صفحه سند و اسناد دیجیتال درباره “ابعاد نظامی” برنامه‌هسته‌ای ایران را به دست بیاورد و از کشور خارج کند.
نشست خبری بنیامین نتانیاهو درباره این اسناد در آغاز با تمسخر مقامات ایران رو به رو شد، اما بعد مشخص شد که آژانس بین‌الملی انرژی اتمی از سایت‌هایی که اسرائیل محل آنها را براساس این استاد افشا کرده بود، بازدید کرده است.
همچنین خروج آمریکا از برجام بعد از دیدار مقامات اسرائیل با دونالد ترامپ، رئیس جمهوری وقت آمریکا درباره همین اسناد رخ داد و احتمال ارتباط تصمیم دولت آمریکا با این اسناد را مطرح کرد.
اسنادی که اسرائیل می‌گوید از ایران آورده منبع گزارش جامعی است که موسسه علوم و امنیت بین‌المللی تهیه کرده است. در این گزارش فهرستی از ۲۰ مرکز آورده شده که براساس این اسناد به طرح موسوم به “آماد” مرتبط هستند. گفته شده که ساختمان واقع در روستای سنجریان یکی از آنها است.
البته این گزارش می‌گوید که آژانس و سازمان‌های اطلاعاتی غربی پیشتر هم از وجود این مرکز مطلع بوده‌اند. اما براساس اسنادی که اسرائیل منتشر کرده در این مرکز تحقیقاتی در مورد مواد منفجره پر قدرت و آزمایش‌های مربوط به ساخت سلاح هسته‌ای انجام شده است. بی‌بی‌سی نمی‌تواند به صورت مستقل این ادعا‌ها را تایید کند و ایران هم این ادعا ها را رد کرده است.
طرح “آماد” چیست و چه ارتباطی با محسن فخری‌زاده دارد؟
همانطور که گفته شد ساختمانی که در روستای سنجریان، موضوع این خبر است، براساس اسناد منتشر شده از سوی اسرائیل بخشی از برنامه آماد است.
جزئیات طرح یا پروژه “آماد” اولین با در سال ۱۳۸۹ به صورت رسمی در گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مطرح شد. در این گزارش آمده بود که براساس اطلاعاتی که به آژانس رسیده، ایران در سال‌های دهه ۱۳۶۰ و آغاز ۱۳۷۰ فعالیتهای پنهان هسته‌ای، احتمالا با ابعاد نظامی داشته است. در پایان دهه ۱۳۷۰ این فعالیت‌ها تحت عنوان طرح آماد و زیر نظر محسن فخری‌زاده ادامه یافته است. بیشتر فعالیتهای طرح آماد در سال‌های ۱۳۸۱ تا ۱۳۸۲ ادامه داشته است.
موضوع مطالعاتی که زیر نظر آقای فخری‌زاده انجام شده بود در سه محور کلی بوده است: تحقیق درباره نمک سبز، مواد منفجره بسیار پر قدرت و طراحی کلاهکی برای موشک شهاب ۳ که توانایی حمل کلاهکی داشته باشد که بتواند از جو زمین خارج شده و به جو بازگردد. آژانس در گزارش هشتم نوامبر سال ۲۰۱۱ خود جزئیاتی از برآورد خود منتشر کرده که همه این مطالعات را به نوعی مرتبط با برنامه‌ای نظامی می‌داند. در همین گزارش آمده بود که براساس اطلاعاتی که به آژانس رسیده ایران در پایان سال ۲۰۰۳ میلادی، طرح آماد را متوقف کرده است.
محسن فخری‌زاده، آذر ماه ۱۳۹۹ در نزدیکی تهران ترور شد. ایران اسرائیل را مسئول دانست. اسرائیل در سال‌های اخیر همواره تاکید می‌کرد که ایران در حال ساخت سلاح هسته‌ای است. ایران این ادعا را انکار می‌کند. اما اسرائیل اسنادی را که می‌گوید در سال ۱۳۹۶ به دست آورده را شاهدی برای ادامه مخفیانه طرح آماد در ایران می‌داند.
برنامه هسته‌ای ایران حالا وارد مرحله‌ای بی‌سابقه شده است. ایران رسما غنی‌سازی اورانیوم را تا خلوص ۶۰ درصد اعلام کرده است. درجه خلوصی که به گفته آژانس تا رسیدن به خلوص لازم برای تولید سلاح فاصله‌ای ندارد. در عین حال فضای سیاسی حاکم بر ایران، دورنمای رسیدن به یک توافق جدید با جامعه جهانی را کمرنگ کرده است و برای همین هر حرکتی در مکان‌های مشکوک به ارتباط با برنامه‌هسته‌ای ایران، زیر ذره‌بین رسانهها و مخصوصا مخالفان توافق هسته‌ای ایران و آمریکا قرار گرفته است.
