رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه، اخیرا از سیاست‌های اقتصادی دولتش در بحبوحه تورم بالا و سقوط بی‌سابقه ارزش لیره در برابر ارزهای مهم خارجی دفاع کرد.
او در پی جلسه هیات دولت، ضمن پذیرش افزایش تورم، گفت “قدرت رقابتی نهفته در نرخ برابری لیره به افزایش سرمایه‌گذاری، تولید و اشتغال منجر خواهد شد.”
او همچنین گفت که مشکلات فعلی ترکیه یک “نبرد اقتصادی رهایی‌بخش” است و قول داد که “با کمک خدا و حمایت مردم با پیروزی آن را پشت سر خواهیم گذاشت”.
او با اشاره به منتقدان تمهیدات اقتصادی خود گفت “ما سیاست‌هایی را که منجر به تحلیل و تضعیف کشورمان می‌شوند و مردممان را به بی‌کاری، گرسنگی و فقر محکوم می‌کنند رد می‌کنیم، سیاست‌های ترویجی اقتصاددانانی که از وابستگی [به خارج] حمایت می‌کنند”.
بسیاری عقیده دارند که دیدگاه نامرسوم آقای اردوغان مبنی بر تورم‌زا بودن نرخ بهره بالا یکی از عوامل کلیدی سقوط اخیر ارزش لیره در برابر ارزهای مهم خارجی است.
بانک مرکزی ترکیه روز ۱۸ نوامبر بار دیگر نرخ بهره را به ۱۵ درصد کاهش داد، تصمیمی که به افزایش روند سقوط ارزش لیره منجر شد.
آقای اردوغان روز ۲۲ نوامبر با استقبال از این تصمیم بانک مرکزی اعلام کرد که برای مبارزه با “فرصت‌طلبانی که قیمت‌ها را به شکلی هولناک افزایش می‌دهند” عزمی راسخ دارد.
در پی این بیانات، روند سقوط ارزش لیره شدت بیشتری گرفت، و در بعدازظهر روز ۲۳ نوامبر به ۱۲.۶۸ در برابر هر دلار آمریکا رسید – بیش از ۱۰ درصد کاهش در تنها یک روز.
“کشمکش”
البته “نافرمانی” اقتصادی آقای اردوغان با تحسین رسانه‌های حامی دولت مواجه شد.
روزنامه حریت با ارائه گزارش از پیام‌های “واضح” رئیس‌جمهوری در تیتر اصلی خود نوشت “اردوغان نقشه بازی را اعلام کرد”.
ینی شفق، دیگر رورنامه حامی دولت، زیر تیتر “ما از این کشمکش پیروز بیرون خواهیم آمد” نوشت “وضعیت خوب تولید و صادرات ترکیه دارد کسری تجارت خارجی ما جبران می‌کند”.
روزنامه صباح نیز با نقل قول از آقای اردوغان در تیتر اصلی خود نوشت “ما در نبرد رهایی‌بخش اقتصادی پیروز خواهیم شد”.
فوات اوغور، ستون‌نویس روزنامه ترکیه، نیز مدعی شد که دولت دارد “اقتصادی مبنی بر سرمایه‌گذاری و تولید” را پایه‌گذاری می‌کند، و اضافه کرد که آقای اردوغان “در برابر فشارهای لابی‌گران صندوق بین‌المللی پول و حامیانشان کوتاه نخواهد آمد”.
فاطمه اوزکان، ستون‌نویس وبسایت خبری استار، هم گفت مشکلات اقتصادی نتیجه “ادامه حمله‌هایی است که هدفی جز زمین زدن ترکیه و تصاحب حاکمیتش ندارند”.
ابراهیم کاراگول، ستون‌نویس روزنامه ینی شفق، نیز در پیامی مشابه مدعی شد که مشکلات اقتصادی بخشی از کارزاری چندساله برای سرنگونی دولت است.
به گفته او “ابتدا خواستند با خشونت‌های پارک گزی در ۲۰۱۳ به این خواسته برسند، سپس از طریق کودتای مالی ۱۷-۲۵ دسامبر ۲۰۱۳ (تفحص در فساد وزیران سابق)، بعد در ۱۵ ژوئیه ۲۰۱۷ دست به کودتا زدند، و دست آخر هم به ترور و آدم‌کشی رو آوردند.”
او اضافه کرد “حالا هم دارند با کودتای اقتصای برنامه ‘اردوغان را سرنگون کن، ترکیه را متوقف کن’ را امتحان می‌کنند.”
انتقادات
با این حال، بسیاری از رسانه‌های منتقد و خیلی از اقتصاددان‌ها همچنان نسبت به بدتر شدن شرایط اقتصادی هشدار می‌دهند.
روزنامه چپگرای بیرگون با اشاره به ادامه روند نزولی شاخص اطمینان مصرف‌کننده در ماه نوامبر در تیتر صفحه اول خود نوشت “هیچ کس به حرف‌های پوچشان اعتماد ندارد”.
به گزارش این روزنامه، موسسه آمار ترکیه خبر از کاهشی ۷.۳ درصدی در شاخص ماهانه اطمینان مصرف‌کننده می‌دهد.
روزنامه محافظه‌کار کرار نیز گفت “پیش از صحبت‌های اردوغان هر دلار ۱۱.۲۱ لیره بود، بعد از آن ۱۱.۵۰ لیره شد.”
این روزنامه در تیتر خود نوشت “سیاست متهم کردن نرخ بهره ادامه دارد”.
روزنامه سکولار جمهوریت در خبر اصلی خود گفت آقای اردوغان تحت تاثیر نظرات پروفسور ثروت بایندر، دین‌شناس، بر کاهش نرخ بهره تاکید می‌کند.
“مشاور اردوغان یک دین‌شناس است” تیتر جمهوریت بود.
پنج موضوع مورد بحث میان کاربران ترکیه‌ای توییتر در صبح ۲۳ نوامبر به اقتصاد مربوط می‌شدند، و وبسایت اکشی سولزوک نیز شاهد ارسال بیش از ۱۰۰۰ پیام در ارتباط با این موضوع بود.
#نبردرهایی‌بخش‌اقتصادی یکی از هشتگ‌های پرمخاطب توییتر بود. اما بسیاری از کاربران در حال تمسخر این عبارت بودند و می‌گفتند که دولت مسئول مشکلات اقتصادی است.
نوسین منگو، روزنامه‌نگار حامی اپوزیسیون، گفت “[اقتصاد ما] سقوط می‌کند اگر روسیه توریست نفرستد [و] قطر پول نفرستد. [اما] اقتصاددانان منتقد وابسته به خارج نامیده می‌شوند، نه آن‌هایی که ترکیه را به این [وضعیت] محکوم کرده‌اند.”
اوغور گورسس، اقتصاددان، در توییتر گفت “لیره معدوم شده است.”
گیزم اوزتک آلتینساچ، اقتصاددان ارشد انجمن صنایع و کسب‌وکارهای ترکیه، گفت که انتظار می‌رود بانک مرکزی در ماه دسامبر نیز نرخ بهره را کاهش دهد، روندی که به گفته او “می‌تواند تورم را در شش یا هفت ماه آینده به ۲۵ درصد برساند”.
خانم آلتینساک در وبسایت خبری یتکین ریپورت نوشت “نتیجه [سیاست اقتصادی فعلی] این است که ما داریم هر روز فقیرتر می‌شویم.”
در این میان، نظرسنجی اخیر شرکت پژوهشی متروپل نشان داد که اکثریت مردم ترکیه نه دولت را قادر به رفع مشکلات اقتصادی کشور می‌دانند و نه مخالفان را.
حدود ۶۴ درصد پاسخ‌دهندگان گفته بودند که دولت توان حل مشکلات را ندارد، در حالی که ۵۵ درصد پاسخ‌دهندگان نظر مشابهی راجع به مخالفان داشتند.