آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز دوشنبه ۹ خرداد در گزارش جدید خود به شورای حکام اعلام کرد که ذخایر اورانیوم غنی شده ایران به بیش از ۱۸ برابر حد مجاز در برجام است.
بر اساس بر آورد آژانس، میزان ذخایر اورانیوم غنی شده ایران تا روز ۱۵ مه ۲۰۲۲، به سه هزار و ۸۰۹ کیلوگرم رسیده است.
آژانس می‌گوید این افزایش در حالی است که بر اساس برجام، ایران تنها می‌تواند ۲۰۲ کیلوگرم اورانیوم غنیشده در اختیار داشته باشد.
ایران و شش قدرت جهانی در تیرماه سال ۱۳۹۴ برای حل‌وفصل برنامه بلندپروازانه اتمی تهران به توافقی دست یافتند که بر اساس آن، تحریم‌های بین‌المللی در ازای محدود شدن فعالیت‌های هسته‌ای ایران به حالت تعلیق در آمدند یا لغو شدند.
با خروج دولت دونالد ترامپ در اردیبهشت سال ۹۷ از برجام و وضع تحریم‌های شدید علیه ایران، روند عدول تهران از برجام به تدریج آغاز شد، به گونه‌ای که علاوه بر متوقف کردن اجرای پروتکل الحاقی، غنی‌سازی ۲۰ و ۶۰ درصدی را نیز عملیاتی کرد.
بر اساس گزارش روز دوشنبه آژانس، میزان ذخایر اورانیوم ۶۰ درصدی ایران از ۹.۹ کیلوگرم به ۴۳.۱ کیلوگرم رسیده است.
قدرت‌های غربی نگران هستند که ایران با نزدیک شدن به اورانیوم غنی شده در سطح ۹۰ درصد، مواد لازم برای ساخت بمب اتمی را در اختیار داشته باشد. ایران هرگونه تلاش در این زمینه را رد کرده است.
با روی کار آمدن دولت بایدن در ژانویه سال ۲۰۲۱، گفت‌وگوهای ایران و اعضای برجام برای احیای این توافق آغاز شد ولی در ماه‌های گذشته به‌دلیل طرح خواسته‌های جدید از سوی تهران، مذاکرات متوقف شده است.
«پیشرفت محدود» در پاسخ به سوالات قدیمی آژانس
یکی از چالش‌های پیش روی ایران و آژانس که احتمالا مانعی بر سر راه احیای برجام خواهد بود، عدم پاسخگویی تهران به سوالات این نهاد زیر سازمان ملل در مورد مراکز هسته‌ای اعلام نشده خود است.
آژانس در گزارش روز دوشنبه خود تصریح کرد که ایران پاسخ‌های کمی به سوالات قدیمی این نهاد در مورد منشاء ذرات اورانیوم پیدا شده در سه سایت هسته‌ای اعلام نشده خود داده است.
آژانس افزوده است: «ایران توضیحاتی ارائه نکرده است که در ارتباط با یافته‌های آژانس در آن سایت‌ها، از لحاظ فنی معتبر باشند. موضوعات پادمانی مربوط به این سه مرکز همچنان حل نشده باقی مانده‌اند».
بازرسان آژانس تاکنون سه محل «مشکوک» را در ایران شناسایی کرده‌اند که یک مورد آن در تورقوزآباد، حومه تهران، و یک مورد دیگر در اصفهان است که هر دو آن‌ها «در سال‌های ۲۰۰۳ و ۲۰۰۴ احتمالا با هدف از بین بردن رد اورانیوم تخریب شده‌اند».
ایران اسفند پارسال توافق کرده بود که در یک بازه زمانی سه‌ماهه به سوالات آژانس درباره منشاء اورانیوم در سایت‌های اعلام نشده خود پاسخ شفاف بدهد.
گزارش جدید آژانس نشان می‌دهد که ایران به تعهد خود عمل نکرده است.
خبرگزاری رویترز در این زمینه می‌نویسد عدم پیشرفت درباره پاسخگویی تهران می‌تواند منجر به جدال دیپلماتیک تازه‌ای بین ایران و قدرت‌های غربی در نشست هفته آینده شورای حاکم آژانس شود.
اگر قدرت‌های غربی به‌دنبال تصویب قطعنامه انتقادی علیه تهران باشد، این موضوع احتمالا روند احیای برجام را دشوارتر خواهد کرد.