قاسم شعله‌سعدی : اگر چه مطالبات اقتصادی و معیشتی وجه مهمی از اعتراض های اجتماعی امروز ایران را تشکیل می دهند، اما، از یاد نبریم که معمولاً انقلاب‌ها با همین دست مطالبات آغاز می‌شود.منشه امیر : آمریکا به محض این که ببیند مردم ایران حکومت اسلامی این کشور را جداً در معرض تهدید و  سرنگونی قرار داده‌اند، قطعاً به پشتیبانی از مردم ایران روی خواهد آورد درست مثل سال٥٧.

غربی ها امید دستیابی به توافق با ایران را از دست داده اند. تشدید تحریم ها علیه ایران از هم اکنون آغاز شده و در هفته های پیش رو سخت تر هم خواهد شد.

در داخل ایران اعتراض‌ها به فقر و گرانی، فساد و ناکارآمدی روز به روز بخش ها و لایه های مختلف اجتماعی را دربرمی‌گیرد، هر چند هنوز از حضور جمعیت های گسترده در خیابان های کشور خبری نیست. در مقابل کوه مشکلات و نارضایتی ها حکومت اسلامی عملاً منفعل یا حتی فلج به نظر می رسد.

در خارج یا دست کم در منطقه نبرد میان اسرائیل و ایران روز به روز علنی تر و خطرناکتر می شود و شواهد نشان می دهند که سرانجام این نبرد و مسئلۀ جمهوری اسلامی ایران دست کم یکی از موضوعات گفتگوهای جو بایدن با رهبران کشورهای منطقه در سفر او به اسرائیل و عربستان در ژوئیه آینده خواهد بود.

خلاصه این که ایران از نو وارد مرحلۀ جدیدی از بحران های عمیق و ساختاری شده که می رود شاید سرنوشت حکومت اسلامی و به تبع ایران را رقم بزند.

بررسی این بحران ها و پی آمدهای آنها موضوع گفتگو با آقایان قاسم شعله سعدی، حقوقدان و نمایندۀ پیشین مجلس شورای اسلامی، و منشه امیر، تحلیلگر مسائل ایران و خاورمیانه در اورشلیم، است که در پاسخ به پرسش های ما از جمله گفته اند :  

قاسم شعله‌سعدی : بحران و اعتراض های جاری کشور بمراتب مهمتر از اعتراض های سال های اخیر کشور به نظر می رسند : برای نمونه، جنبش سبز یک اختلاف درون خانوادگی میان اصولگراها و اصلاح طلب ها بر سر نتیجۀ انتخابات یا دستکاری در نتایج آن بود، در حالی که مسئلۀ اعتراض های جاری براندازی حکومت اسلامی است… اگر چه مطالبات اقتصادی و معیشتی وجه مهمی از اعتراض های اجتماعی امروز ایران را تشکیل می دهند، اما، از یاد نبریم که معمولاً انقلاب‌ها با همین دست مطالبات آغاز می‌شود.

منشه امیر : به گمان من مطالبات اقتصادی در اعتراض های جاری در ایران در حال تبدیل شدن به مطالبات سیاسی است. شاید یکی از نشانه های این امر پیوستن بازاری ها به اعتراض‌ها باشد. تجربه نشان داده است که طغیان مردم ایران پیوند مستقیمی با وضعیت معیشتی و جیب آنان دارد. دموکراسی و حقوق بشر خیلی محرک و انگیزۀ مردم ایران برای اعتراض نیست. آنچه آنان را به هیجان وامی دارد وضعیت معیشتی آنان است. این است که می بینیم حتی بازاری‌ها هم به صف معترضان می پیوندند، ولی چون رژیم ایران نمی تواند به هیچیک از خواسته های اقتصادی و معیشتی مردم ایران پاسخ بدهد پیش بینی می شود که اعتراض‌ها گسترده‌تر شوند و به تهران و دیگر شهرهای ایران نیز سرایت کنند و دانشجویان نیز به صف معترضان بپبوندند.

افزون بر این، باید تصدیق کنم که اعتراض های مردم ایران در اسرائیل نیز اثرگذار بوده است و به همین خاطر است که مثلاً لحن نخست وزیر اسرائیل علیه رژیم ایران تُندتر شده و یا شاهزاده رضا پهلوی با قاطعیت بیشتری با مردم ایران گفتگو می کند. زیرا، هر دو به وضوح می بینند که وضعیت رژیم متزلزل تر و نارضایتی مردم بیشتر از گذشته شده است.

قاسم شعله‌سعدی : آنچه روی داده این است که حاکمیت ناتوان از تشخیص درجۀ وخامت اوضاع کشور و همچنین وخامت وضعیت خود است. سیاست های غلط این حکومت باعث شده که نه فقط اسرائیل به همسایه ایران تبدیل شود، بلکه اختلافات میان گروه های فلسطینی را نیز تشدید کرده و نوعی هم زبانی میان اسرائیل و کشورهای عربی شکل بگیرد که جملگی جمهوری اسلامی دشمن مشترک خود می دانند.  

منشه امیر : این معضل دو علت مهم دارد : باورها و تعصبات مذهبی و بی اعتنایی حاکمان نسبت به جان مردم ایران. در محاسبات جمهوری اسلامی هیچ حساب و کتاب و اندیشه ای وجود ندارد و از روز اول هم همینطور بوده است، از دورۀ خمینی که تصور می کرد که می تواند به همان سهولتی که ایران را تصرف کرد، عراق صدام حسین را هم تصاحب کند و با برانگیختن شیعیان عراق حکومت بعث عراق را ساقط سازد. حاصل کار شد جنگ ویرانگر هشت ساله ای که عاقبتش را همه می دانیم و می دانیم که چگونه از سوی خود خمینی خاتمه یافت…

این یک نکته. نکته دیگر این است که سابقۀ این حکومت ثابت کرده که برای رهبران جمهوری اسلامی، سلامت و جان و امنیت و معاش مردم هیچ اهمیتی ندارد. واقعاً گریه‌آور است وقتی می بینم که این حکومت سرنوشت مردم ایران را شبیه سرنوشت مردم کره شمالی کرده است. تمام دغدغۀ رهبران کره شمالی هم این است که هر روز موشک تازه ای بسازند، بر بُرد آن بیفزایند و شمار سلاح های هسته‌ای خود را افزایش دهند.

قاسم شعله‌سعدی : رهبران جمهوری اسلامی ایران نه سیاستمدار هستند و نه بویی از سیاست و تدبیر برده اند و تازه بی سیاستی و بی تدبیری خود را نوعی افتخار می دانند. به همین خاطر آنان خود را گرفتار جادۀ یک طرفه‌ای کرده اند که عاقبت به سقوط منجر خواهد شد…  

منشه امیر : آمریکا در حال خارج شدن از خاورمیانه است و این نگرانی اسرائیل و اعراب را از بروز یک خلاء باعث شده است. جو بایدن در سفر ماه آیندۀ خود به منطقه و به ویژه به اسرائیل و عربستان می خواهد این نگرانی را رفع کند و به کشورهای منطقه پیشنهاد کند که با ایجاد یک سامانۀ جدید از وقوع این خلاء جلوگیری کنند. منظور او از سامانۀ جدید در گام نخست ایجاد نوعی ائتلاف نظامی و امنیتی میان اسرائیل و کشورهای عرب منطقه [در مقابل تهدیدهای حکومت ایران] است…

قاسم شعله سعدی : …  البتهبا شناختی که از آقای بایدن وجود دارد، بعید می دانم که او در سفر خود به منطقه موفقیت چشمگیری به دست آورد. ادامۀ وضع موجود در ایران تاکنون تأمین کنندۀ منافع آمریکا و غرب در منطقه بوده که به بهانۀ آن قراردادهای مهم نظامی با کشورهای عرب امضا کرده اند. در حال حاضر هم ارادۀ جدی در کاخ سفید برای اعمال فشار بر ایران مشاهده نمی شود. اگر حقیقتاً ارادۀ قوی در کاخ سفید می بود، روسیه به این سهولت جرأت نمی کرد به اوکراین حمله کند، به ویژه این که آمریکا سال هاست اعلام کرده که اولویت آن خاور دور است و نه خاورمیانه یا خاور نزدیک…

منشه امیر : برای ایالات متحد آمریکا مسئلۀ حقوق بشر در ایران در مرتبۀ سوم یا چهارم اهمیت است. تنها در این اواخر شاید برای اولین بار آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجۀ آمریکا، سرکوب مردم ایران را نکوهش و از حقوق آنها پشتیبانی کرد. اما، ایالات متحد آمریکا به محض این که ببیند مردم ایران حکومت اسلامی این کشور را جداً در معرض تهدید و  سرنگونی قرار داده‌اند، قطعاً به پشتیبانی از مردم ایران روی خواهد آورد. از یاد نبریم که ایالات متحد آمریکا همین کار را در سال ٥٧ در قبال شاه و خمینی کرد. یعنی به محض این که آمریکا دریافت که شاه رفتنی است و خمینی تنها کسی است که می تواند موجودیت ایران را حفظ کند پشتیبانی خود را از شاه قطع کرد و به حمایت از خمینی روی آورد.

قاسم شعله سعدی : من هم معتقدم که به مرور که جنبش مردم ایران وسعیتر و رادیکالتر شود، قدرت های غربی نیز به حمایت از مردم ایران روی خواهند آورد. اگر غرب حقیقتاً خواستار حل مسئلۀ اتمی و تهدیدهای امنیتی جمهوری اسلامی در منطقه است، این هدف تنها از طریق استقرار یک نظام دموکراتیک و سکولار در ایران متحقق می شود. بنابراین، منافع درازمدت غرب ایجاب می کند که امروز از جنبش مردم ایران علیه حکومت اسلامی پشتیبانی کند…