رابرت منندز، رئیس کمیته پرنفوذ روابط خارجی سنای آمریکا، روز شنبه، ۲۹ بهمن، در گفت‌وگو با رادیوفردا به گزارش‌های اخیر از تلاش پشت پرده برای تنظیم معامله جدید تبادل زندانی میان آمریکا و ایران واکنش نشان داد.
این سناتور دموکرات گفت زندانیان آمریکایی در ایران «ناعادلانه بازداشت شده‌اند»، اما او اقدامات دولت جو بایدن برای آزادی آن‌ها را پس از عملی شدن «مورد قضاوت قرار خواهد داد».
سناتور منندز، که در کنفرانس امنیتی مونیخ حضور دارد، در گفت‌وگو با خبرنگاراعزامی رادیوفردا به کنفرانس، گفت زندانیان آمریکایی به عنوان «ابزار سیاسی (از سوی جمهوری اسلامی ایران) مورد استفاده قرار می‌گیرند».
رادیوفردا نظر سناتور منندز، هم‌حزبی جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا، را در خصوص گزارش روزهای گذشته شبکه تلویزیونی آمریکایی ان‌بی‌سی جویا شده بود.
ان‌بی‌سی به نقل از «چهار منبع مطلع»، بی‌آن‌که نام آن‌ها را ببرد، نوشت مذاکرات پشت پرده غیرمستقیم میان ایران و آمریکا برای تبادل زندانیان، با میانجی‌گری قطر و بریتانیا، در جریان است.
گزارش ان‌بی‌سی اشاره داشت که کوشش برای تنظیم معامله بر اساس فرمول موافقت آمریکا با آزاد شدن هفت میلیارد دلار از پول‌های بلوکه‌شده ایران نزد بانک‌های کره جنوبی در ازای آزادی زندانیان دوتابعیتی در ایران در جریان است.
سناتور منندز در گفت‌وگو با رادیوفردا از اظهارنظر در مورد راه حل «بالقوه‌ای» که برای تبادل زندانیان میان ایران و آمریکا مطرح شده، خودداری کرد اما افزود که این افراد نباید در ایران گروگان بمانند.
او اظهار داشت که «به طور اصولی موافق نیست که بر سر کسانی که ناعادلانه بازداشت شده‌اند، معامله‌ای انجام شود»، اما «درباره اقدام دولت (آمریکا) زمانی که عملی شود، قضاوت خواهد کرد».
ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، روز ۲۷ بهمن در واکنش به گزارش ان‌بی‌سی گفته بود برای واشینگتن آزادی شهروندانش «از اولویت‌های همیشگی» است.
در این میان، سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران روز شنبه، ۲۹ بهمن، در تهران ادعا کرد که آمریکا مبادله زندانیان بین دو کشور را به مذاکرات برجام «مشروط کرده است».
ادعای ناصر کنعانی در حالی است که سخنگوی وزارت خارجه آمریکا پنج‌شنبه گفته بود آمریکا مدتی است از پرداختن به مذاکرات احیای برجام منفک شده است.
ناصر کنعانی این ادعا را نیز عنوان کرد که «آمریکا به مقوله زندانیان به عنوان یک ابزار در تنظیم رفتار سیاسی جمهوری اسلامی ایران استفاده کرده است».
بسیاری از کشورها در جامعه جهانی و نهادهای متعدد حقوق بشری تاکید دارند که جمهوری اسلامی ایران هر گاه که به مشکلی در روابط خارجی خود با کشورهای دیگر برخورد کرده، راهکار را در به گروگان گرفتن شهروندانی از آن کشور دیده است.
جمهوری اسلامی از آغاز موجودیت خود ده‌ها شهروند خارجی و ایرانیان دوتابعیتی را زندانی کرده و از آن‌ها به عنوان برگی در معامله با کشورهای خارجی استفاده کرده است.
چند زندانی آمریکایی- ایرانی و ده‌ها زندانی و بازداشتی ایرانی- اروپایی و یا شهروندان کشورهایی مانند فرانسه و بلژیک در حال حاضر در زندان‌های رژیم ایران هستند.
به گزارش مهر، سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران مدعی شد که از نگاه حکومت او، «تبادل زندانیان، یک عملکرد انسانی است». او بر «ضرورت بازگرداندن هرچه سریع‌تر شهروندان ایرانی زندانی در آمریکا» نیز تاکید کرد.
ایرانیانی که تهران خواهان آزادی آن‌ها از زندان‌های آمریکاست، کسانی هستند که در دادگاه‌های آمریکا، به جرم نقض قوانین این کشور در ارتباط با تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی ایران، محاکمه و محکوم شده‌اند.
حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه جمهوری اسلامی، دو هفته پیش در گفت‌وگو با شبکه رادیویی آمریکایی ان‌پی‌آر اظهار داشت «توافق تبادل زندانی به روی میز است و چند گام تکنیکی مانده که آمریکایی‌ها بردارند». اما او به آن «گام‌ها» اشاره نکرد.
قطر در دوره اخیر از طریق وزیر خارجه خود تماس‌های متعددی با مقامات جمهوری اسلامی ایران داشته است، اما نقش بریتانیا، در تنظیم معامله تبادل زندانی میان آمریکا و ایران، آن‌گونه که در گزارش شبکه ان‌بی‌سی به آن اشاره شده، معلوم نیست. دولت‌های بریتانیا یا تهران نیز به این امر اشاره نکرده‌اند.
رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران، که هفته گذشته در منطقه بود، پس از دیدار با معاون وزیر خارجه عُمان در مسقط، مذاکرات خود با او را «عالی» توصیف کرده بود.
عمان در دو دهه اخیر در نقش میانجی‌گر میان ایران و آمریکا در تحقق چند مورد تبادل زندانی موفق بوده است.