رهبران HDP و حزب چپ سبز بلافاصله پس از امضای پروتکل هفت بندی، نشست اضطراری تشکیل دادند و در کمال ناباوری ِ طرف حزب حاکم، رهبران این دو حزب بر ادامه حمایت خود از قلیچدار اوغلو با هدف تغییر نظام تک نفره تاکید کردند. آنها اعلام کردند که سنگ هم از آسمان ببارد باز هم برای گرفتن آن کرسی از اردوغان از قلیچدار اوغلو حمایت خواهند کرد. به نظر می رسد امید اوزداغ یکی از آخرین تیرهای اردوغان بود که به میان صفوف اپوزیسیون پرتاب شده بود تا بخش کردی آن را جدا کند. با این حال رهبران HDP و حزب چپ سبز با آرامش از این مرحله نیز عبور کردند.
امید اوزداغ رهبر ملی گرایان افراطی ترک حزب ظفر از کجا آمد و به دنبال چیست؟ در این یادداشت به امید اوزداغ و چگونگی مواجه کردها، HDP و حزب چپ سبز با او در طرف اپوزیسیون می پردازیم.
امید اوزداغ زاده سوم مارس 1961 است. پدر او مظفر اوزداغ عضو کمیته وحدت ملی و از نظامیانی بود که در کودتای 27 می شرکت داشت. او در سال 1960 به عنوان مستشار نظامی برای تبعید به ژاپن فرستاده شد. به این ترتیب امید اوزداغ در شهر توکیو در کشور ژاپن به دنیا آمد.
امید اوزداغ تحصیلات خود را در دانشگاه لودویگ ماکسیمیلیان مونیخ در دانشکده علوم سیاسی به پایان رساند. او مدرک کارشناسی ارشد خود را از دانشگاه غازی در رشته توسعه و برنامه ریزی دولتی به پایان رساند. دانشگاهی که از اساس فضایی ایدئولوژیک و ملی گرایانه دارد. اوزداغ از سال 1986 در دانشگاه غازی مشغول به کار شد. او در سال 1990 با دفاع از پایان نامه دکتری خود با عنوان روابط ارتش-سیاسی در عصر آتاتورک و اینونو، از دانشکده علوم سیاسی دانشگاه غازی فارغ التحصیل شد.
اوزداغ در سال 1994 سردبیر فصلنامه روابط بین الملل و مطالعات استراتژیک در پرونده اوراسیا بود. از اواخر دهه 1980، او تحقیقاتی را در مورد تروریسم و درگیری های قومی آغاز کرد. اوزداغ در سال 1995 مطالعات میدانی سیاسی-اجتماعی خود را در شرق و جنوب شرقی ترکیه (کردستان ترکیه) به ویژه مناطق آن به انجام رساند. پس از آن اوزداغ مطالعات زیادی را در حوزه های مهاجرت، پناهجویی، و قومیت به انجام رساند.
اوزداغ دو بار از MHP اخراج شد
امید اوزداغ در سال 2006 وقتی که عضو حزب حرکت ملی (MHP) بود، تصمیم گرفت به عنوان نامزد ریاست حزب با دولت باغچه لی رهبر این حزب به رقابت بپردازد اما با تصمیم رهبران این حزب از MHP اخراج شد. اوزداغ در سال 2010 با حکم دادگاه دوباره به عضویت MHP در آمد. او در کنگره حزب که در 21 مارس 2015 برگزار شد به عنوان عضو هیأت اجرایی مرکزی MHP انتخاب شد. و پس از آن در انتخابات ژوئن و نوامبر 2015 به عنوان نماینده MHP از حوزه غازی آنتپ وارد مجلس ترکیه شد.
اوزداغ در ادامه بلندپروازی هایش در نوامبر 2015 به معاونت حزب MHP منصوب شد اما چند ماه بعد استعفا کرده و خواستار برگزاری کنگره ای دموکراتیک برای تغییر رئیس حزب شد. او در 9 آوریل دوباره خود را به عنوان نامزد ریاست حزب معرفی کرد اما با تصمیم اعضای هیات مرکزی حزب کنگره لغو شد و امید اوزداغ نیز دوباره از MHP اخراج شد.
امید اوزداغ پس از آن به همراه گروهی دیگر از ملی گرایان ترک در اکتبر 2017 به تاسیس حزب خوب کمک کرد. او در سال 2018 به عنوان نماینده حزب خوب از حوزه استانبول دوباره به مجلس ترکیه رفت. در 16 نوامبر 2020 در نتیجه مشاجره با مرال آکشنر از حزب خوب اخراج شد.
تاسیس حزب ظفر و تحریکات علیه پناهجویان خارجی
اوزداغ در سال 2021 اقدام به تاسیس حزب ظفر کرد. حزبی که اساس کار خود را بر روی موضوع پناهجویان خارجی و مهاجران غیر قانونی متمرکز کرده بود. اوزداغ با تحریک احساسات ملی گرایانه مردم ترکیه و با استفاده از جریان های شکل گرفته در جامعه علیه پناهجویان خارجی توانست توجه عمومی را به خود جلب کند. او مدام از سیاست های دولت در قبال پناهجویان انتقاد می کرد. با این حال نوک پیکان او خود پناهجویان را نشانه گرفته بود، نه اردوغان را. او تا حدی در تبلیغ علیه پناهجویان افراط کرد که باعث ایجاد موجی خشونت گر علیه پناهجویان خارجی و در نتیجه آن مورد حمله قرار گرفتن پناهجویان در شهرهای مختلف ترکیه از جمله آنکارا شد. درگیری ها به تصویب بخشنامه های جدیدی در حوزه مهاجرت انجامید. بخشنامه هایی که سکونت خارجی ها در برخی مناطق را ممنوع اعلام می کرد و برای اقامت خارجیان در مناطق غیر ممنوعه نیز ظرفیت محدود اعلام می کرد. اما با شکل گیری ائتلاف ملت، و پس از آن ائتلاف ششگانه احزاب اپوزیسیون، بخش بزرگی از انتقادات اوزداغ متوجه احزاب اپوزیسیون ترکیه شد.
اوزداغ در جریان کارزار انتخاباتی با انتقاد از نامزدی کمال قلیچدار اوغلو از منصور یاواش شهردار آنکارا که پیشینه ای ملی گرایانه دارد دعوت کرد تا به عنوان نامزد ملی گرایان ترک در انتخابات ریاست جمهوری شرکت کند. با این حال پس از عدم پذیرش این درخواست از سوی یاواش، دست به کار جمع آوری امضا برای سینان اوغان یکی از اعضای سابق MHP شد. فردی که تا آن وقت کمتر کسی به او توجه کرده بود.
اوزداغ اوغان را به صحنه سیاسی معرفی کرد
سینان اوغان توانست به همت اوزداغ 100 هزار امضای لازم را برای نامزدی در انتخابات ریاست جمهوری ترکیه کسب کند. امضاهایی که هنوز معلوم نیست چطور یکشبه جمع آوری شدند.
کارزار انتخابات آغاز شد و در حالی که کمال قلیچدار اوغلو نامزد اپوزیسیون و رجب طیب اردوغان نامزد ائتلاف حاکم دو طرف رقابت انتخاباتی را تشکیل می دادند، دو نامزد فرعی یعنی سینان اوغان و محرم اینجه نیز کارزار انتخاباتی خود را بر روی انتقاد از رهبران اپوزیسیون بنا کردند.
عجیب این که در همان زمان سیاستمدار در بند کرد صلاح الدین دمیرتاش با انتشار تصویری فکاهی هشدار داد که در این انتخابات تنها دو نفر وجود دارند، در یک طرف کمال قلیچدار اوغلو و در طرف دیگر اردوغان با سه نام مختلف. در تصویر منتشر شده از سوی دمیرتاش نیز تصویر برگه رای دیده می شد که جهار گزینه روی آن بود، قلیچدار اوغلو، اردوغان، اردوغان، و اردوغان.
جوهری گوون: امید اورداغ و محرم اینجه اسب های تروای اردوغان هستند
بسیاری از روزنامه نگاران و تحلیلگران سیاسی از مدت ها پیش نسبت به فیک بودن اپوزیسیون اوزداغی هشدار داده بودند. از آن جمله جوهری گوون روزنامه نگار افشاگر در تبعید در برنامه ای در کانال خودش اعلام کرد که اوزداغ یکی از اسب های تروای اردوغان برای حمله به اردوگاه اپوزیسیون است. گوون تحلیل کرد که اوزداغ و اینجه از اساس از اردوغان ماموریت گرفته اند تا با ورود به صف اپوزیسیون و تاسیس احزاب خرد و جوان پسند، و انتقاد از سیاست های اپوزیسیون، از محبوبیت رهبران اپوزیسیون کاسته و آرای آنها را خرد کنند.
تمرکز بر سیاست ها و شعارهای پوپولیستی، رقصیدن و مشروب خوردن در ملا عام و استفاده از ادبیات کوچه بازاری به اینجه کمک کرد تا بسیاری از جوانان رای اولی را با خود همراه کند. با این حال اینجه به قدری در انتقاد از قلیچدار اوغلو افراط کرد که موضوع انتقادی را لوس و وارد حاشیه کرد. تا حدی که مورد هجمه رسانه های اپوزیسیون قرار گرفت و بسیاری او را به همدستی با اردوغان متهم کردند. انتشار اخباری مبنی بر دریافت مبالغ هنگفت از AKP توسط اینجه نیز به این موضوع دامن زد. نتیجه همه این ها اعلام انصراف اینجه از ادامه رقابت های انتخاباتی بود.
در این سمت میدان ائتلاف موسوم به ائتلاف آتا که در حقیقت چیزی نبود جز دو حزب کوچک عدالت و ظفر به علاوه یک رهبر پر سر و صدا به نام امید اوزداغ، و نامزد مورد حمایت آنها سینان اوغان بر سر مواضع انتقادی خود علیه اپوزیسیون ایستاده بود. با این حال سینان اوغان با ادبیاتی فاخر تر از اینجه بخشی از ملی گرایان اپوزیسیون را نشانه رفته بود که از همراهی MHP با اردوغان ناراضی بودند و خود را در صف حزب خوب جای داده بودند اما نامزدی یک کردتبار علوی مذهب هم مطلوبشان نبود. سخنان اوزداغ و اوغان پر بود از نیش و کنایه به قلیچدار اوغلو که به جهت دریافت حمایت کردها و HDP به همپالگی PKK تن داده است. آنها برای اینکه به سرنوشت اینجه دجار نشوند گاه گداری هم طعنه ای به سمت ائتلاف اردوغانی می زدند که چرا با حزبی مانند هداپار ائتلاف کرده است.
سینان اوغان خودش را برنده انتخابات دور اول اعلام کرد
به این ترتیب دور اول انتخابات به پایان رسید. شب انتخابات تصویر جدیدی از اوغان مودب آغاز به دیده شدن کرد. تصویری که مردی جاه طلب و بلندپرواز را به نمایش می گذاشت که برنده انتخابات را خودش می دانست.
او از همان روز پس از انتخابات، آغاز به گذاشتن شرط و شروط برای فروختن آرای خودش به رهبران ائتلاف ها کرد. در روزی قرار بود با قلیچدار اوغلو در آنکارا دیدار کند، بهانه آورد که بیمار است و نمی تواند از جایش تکان بخورد اما ساعتی بعد مشخص شد که برای دیدار با اردوغان به باغ دلمکه باغچه استانبول رفته است. حالش هم بدئ به نظر نمی رسید. یک روز بعد در حالی که از روی یک متن می خواند از اردوغان اعلام حمایت کرد. متن را با اضطراب خواند، بارها آب نوشید، به چشم هیج کسی نگاه نکرد و بلافاصله پس از به پایان رسیدن متن اعلام حمایتش از اردوغان، گفت که به هیج پرسشی پاسخ نمی دهد. اوغان پس از آن مدعی شد که قلیچدار اوغلو و منصور یاواش در طرف اشتباه تاریخ ایستاده اند و خود را به خدمت تروریسم در آورده اند. او قلیچدار اوغلو را متهم به بی عرضگی تاریخی در برابر اردوغان کرد. در جایی دیگر به روزنامه نگاری که نام او را سهوا اشتباه تایپ کرده بود، در یک برنامه زنده توهین های شنیعی کرد و به روزنامه نگار دستور داد که به او احترام بگذارد. اوغان همچنین با ادعای این که او بوده که به قلیچدار اوغلو شانس رسیدن به دور دوم انتخابات را داده است، از قلیچدار اوغلو رهبر اپوزیسیون خواست تا سپاسگزار او باشد.
اوزداغ برای به هم زدن میانه رای دهندگان کرد با قلیچدار اوغلو وارد میدان شد
دو روز پس از اعلام حمایت اوغان از اردوغان اوزداغ که دو روز تمام را به چانه زنی با قلیچدار اوغلو گذرانده بود، اعلام کرد که در طرف قلیچدار اوغلو ایستاده است. او قلیچدار اوغلو را مجبور کرد تا توافقنامه ای 7 بندی امضا کند. توافق نامه ای که قلیچدار اوغلو را ملزم می کرد در صورت پیروزی در انتخابات، روش دولت اردوغان در برکناری شهرداران مظنون به تروریسم را ادامه دهد. همین کافی بود تا کلمه بایکوت از سوی کاربران کرد تنها در ظرف چند ساعت ترند شود اما ساعاتی بعد مشخص شد که این هشتگ نیز از سوی هواداران جعلی کرد نما یا سربازان سایبری اردوغان ترند شده است. هشتگی که از کردها می خواست در اعتراض به همراهی اوزداغ با قلیچدار اوغلو با بایکوت انتخابات از رای دادن دست بکشند.
در حقیقت امضای توافق نامه از سوی قلیچدار اوغلو با اوزداغ، کاری هوشمندانه از سوی رهبر اپوزیسیون بود. او هم می دانست که احتمالا اوزداغ هم مانند اینجه یک تله یا اسب تروا است. با این حال، اگر دست دراز شده اوزداغ را پس می زد، بخشی از طرفداران ملی گرای خود را که مسئله اصلی شان بازگرداندن پناهجویان به کشورهایشان بود، از دست می داد. همچنین بخش دیگری از ملی گرایانی را که تحت تاثیر پروپاگاندای حکومتی HDP و حزب چپ سبز را ارگان های سیاسی PKK می دانستند. با این حال به خاطر رای آوردن قلیچدار اوغلو دندانشان را بر جگر گذاشته بودند.
کردها دم به تله ندادند
رهبران HDP و حزب چپ سبز بلافاصله پس از امضای پروتکل هفت بندی، نشست اضطراری تشکیل دادند و در کمال ناباوری ِ طرف حزب حاکم، رهبران این دو حزب بر ادامه حمایت خود از قلیچدار اوغلو با هدف تغییر نظام تک نفره تاکید کردند. آنها اعلام کردند که سنگ هم از آسمان ببارد باز هم برای گرفتن آن کرسی از اردوغان از قلیچدار اوغلو حمایت خواهند کرد. به نظر می رسد امید اوزداغ یکی از آخرین تیرهای اردوغان بود که به میان صفوف اپوزیسیون پرتاب شده بود تا بخش کردی آن را جدا کند. با این حال رهبران HDP و حزب چپ سبز با آرامش از این مرحله نیز عبور کردند.
هنوز معلوم نیست که اردوغان در یک روز مانده تا انتخابات چه خرگوش های دیگری از کلاه خود بیرون بیاورد، با این حال کردها نشان دادند که در مواضع خود ثابت قدم هستند و این بار به آسانی پا پس نمی کشند. نگارنده هنوز هم فکر می کند که اوزداغ یک مهره اردوغانی است که به دلیل هشیاری رهبران اپوزیسیون نتوانسته آنگونه که باید در میان صفوف دشمن اردوغان رخنه ایجاد کند. هنوز 24 ساعت تا آغاز دور دوم انتخابات مانده است. 24 ساعتی که می تواند هزاران اتفاق در آن بیوفتد.
زهرا کمیجانی
کردپرس