جنبش تغییر یا گوران، با گذشت 15 سال از ظهور چشمگیر خود در صحنه سیاسی اقلیم کردستان، به عنوان یک نیروی پراکنده و متفرق وارد انتخاباتی در اقلیم کردستان می شود که برگزاری آن بارها به تعویق افتاده است.
جنبش گوران، که در زبان کردی سورانی به معنای «تغییر» است، در اصل برای نمایندگی کردن تعداد فزاینده رای دهندگان ناراضی در کردستان عراق تأسیس شد. حزب جدید به رهبری نوشیروان مصطفی، یک فرمانده برجسته پیشمرگه و یکی از اعضای دفتر سیاسی اتحادیه میهنی کردستان که از این حزب جدا شد، از فساد و سوء مدیریت موجود انتقاد کرد. این حزب همچنین حکومت خانوادگی اتحادیه میهنی کردستان و شریک آن در دولت یعنی حزب دمکرات کردستان (KDP) را به شدت مورد انتقاد قرار داد. گوران کنترل حزبی بر نیروهای امنیتی کرد را محکوم کرد و خواستار تصویب یک قانون اساسی با محوریت پارلمانی قدرتمند به جای سیستم حکمرانی از بالا به پایین شد که همچنان در حال توسعه بود.
رِبوار فتاح، نویسنده و روزنامه‌نگار کرد، به امواج مدیا گفت: «جنبش تغییر یک جنبش بسیار مؤثر بود که توانست صداهای مختلف شامل روشنفکران، مذهبی‌ها و میهن‌پرستان را که از حکومت PUK و KDP و فساد موجود خسته شده بودند، دور هم جمع کند. تشکی جنبش تغییر با استقبال گرم مردم مواجه شد. اینکه گوران با این سرعت به یک نیروی بسیار بسیار مؤثر در کردستان عراق تبدیل شد واقعاً شگفت‌انگیز بود.»
این حزب امسال پانزدهمین سالگرد تأسیس خود را جشن می گیرد. اما احساس ناامیدی بر این جشن سایه افکنده است. حزبی که زمانی امید بسیاری از مردم در کردستان عراق بود اکنون خود نماد خستگی، تفرقه و بیزاری از حکومت را تداعی می کند.
صعود و سقوط جنبش تغییر در انتخابات مختلف
گوران تنها چند ماه پس از تشکیل در سال 2009، به موفقیتی تاریخی در انتخابات پارلمان کردستان دست یافت. جنبش جدید 25 کرسی از 111 کرسی پارلمان اقلیم کردستان را به دست آورد. در پس این اتفاق، حزب دمکرات کردستان و اتحادیه میهنی کردستان که به طور مشترک تحت عنوان «فهرست کردستانی» در این انتخابات حضور داشتند، 19 کرسی را از دست دادند. این موج پیروزی جنبش تغییر در صحنه سیاسی شوک ایجاد کرد. زیرا برای اولین بار از سال 1991، یک گروه مخالف و معتبر در کردستان عراقپا به عرصه وجود گذاشته بود.
گوران با حمایت گسترده مردمی، موفقیت اولیه خود در انتخابات بعدی پارلمان کردستان در سال را2013 با کنار گذاشتن PUK به عنوان دومین حزب بزرگ در این منطقه تکرار کرد. همین موفقیت، از برخی جهات، بذر نابودی بعدی آن را با ورود به دولت ائتلافی به رهبری حزب دموکرات کردستان عراق کاشت.
اگرچه هدف هر گروه اپوزیسیون، در نهایت به دست آوردن قدرت و اجرای برنامه خود است اما گوران نتوانست به این هدف دست یابد. در نهایت، بسیاری از حامیان آن به این باور رسیدند که حزب با همان سیستمی که برای از بین بردن آن راه اندازی شده بود، همدست شده است، حتی اگر اقداماتش با نیت خوب انجام شده باشد. رِبوار فتاح در این زمنه گفت: «آنها تصمیم گرفتند مبارزه با فساد را در داخل دولت فاسد انجام دهند. مثل این است که وارد دریای نفت شوید و سعی کنید دریا را تمیز کنید. خوب، کار پیش نمی رود.»
جنبش تغییر تا سال 2015 به مبارزه ادامه داد. با این حال، از آن زمان به بعد، به یک نیروی تبدیل شده که به طور فزاینده ای در حال تحلیل رفتن است. نوشیروان مصطفی، موسس گوران در سال 2017 درگذشت. او در اواخر عمر خود، زمینی را که مقر حزب در شهر سلیمانیه در آن قرار دارد و سایر دارایی های تجاری آن را به جای انتقال آن به سازمان حزب، به پسرانش واگذار کرد. این موضوع حامیان آن را شوکه کرد و جناح بندی رو به رشد در حزب را سرعت بخشید. دو سال بعد، گوران دوباره به حزب دموکرات کردستان و اتحادیه میهنی کردستان در دولت پیوست و از آن زمان عملاً اعتبار خود را به عنوان یک نیروی اپوزیسیون از دست داده است.
گوران در انتخابات های بعدی، آراء و کرسی های خود را بیشتر از قبل از دست داده است. گوران در انتخابات 2018 پارلمان کردستان عراق 12 کرسی به دست آورد اما در پایان دوره بسیاری از نمایندگان و کادرهای ارشد حزب از رهبری جدا شدند. این حزب در انتخابات سال 2021 پارلمان بغداد، در لیست مشترک با اتحادیه میهنی کردستان شرکت کرد و هیچ کرسی کسب نکرد. عمرسعید علی، رهبر حزب قول داد که یک بازنگری عمیق انجام دهد، اما نتیجه تغییر چندانی نکرده است.
اکنون این حزب با گذشت 15 سال از ظهور چشمگیر خود در صحنه سیاسی اقلیم کردستان، به عنوان یک نیروی پراکنده و متفرق وارد انتخابات پارلمان کردستان می شود که مدت ها به تعویق افتاده است.
چشم انداز بد
صحنه سیاسی کردستان عراق تحت سلطه حزب دموکرات کردستان و اتحادیه میهنی است. در مدت سه دهه حکومت اقلیم کردستان عراق، دو قطبی موجود به طور فزاینده ای نامحبوب شده است. هر دو حزب به طور گسترده ای فاسد و اقتدارگرا به نظر می رسند و خانواده های بارزانی و طالبانی جهت و حرکت احزاب خود را دیکته می کنند. گوران در لفاظی های خود وعده داد که به این پویایی های ضد دموکراتیک رسیدگی کند و هنوز هم این وعده را می دهد.
بستون شهید جبار، یکی از نامزدهای این جنبش در انتخابات آتی پارلمان کردستان در استان سلیمانیه به امواج میدیا گفت: «جنبش گوران از نظر دیدگاه، برنامه و فلسفه با احزاب حاکم بسیار متفاوت است.»
جبار مشکلات کنونی حزب را به از دست دادن نوشیروان مصطفی و اختلافات داخلی که غیبت رهبر فقید به وجود آورده، نسبت میدهد. در عین حال، او قبول ندارد که رفتن به حکومت تحت رهبری حزب دمکرات کردستان عراق اقدامی اشتباه بوده است.
در حالی که این کاندیدای گوران در مورد جزئیات اقداماتی که حزبش می تواند به رای دهندگان ارائه دهد، محتاط بود، او استدلال کرد که «انتخاب یک رهبری جدید و تزریق خون تازه به رگ های این جنبش برای این مرحله مهم است.» او اصرار داشت که تنها جنبش تغییر می تواند این وعده ها را برآورده کند.
یکی از چالش‌های کلیدی جبار و همکارانش این است که آن‌هایی که ۱۵ سال پیش از گوران حمایت کردند – رای‌دهندگان مخالفی که نسبت به آن زمان که رای دادند، پیر شده‌اند – دیگر معتقد نیستند که این حزب ابزار کارآمدی برای دستیابی به تغییر است. فتاح در مورد رای دهندگان گوران گفت: «آنها هرگز برنخواهند گشت. من فکر می کنم آنها مرده اند. اگر این حزب، در این انتخابات چند هزار رای هم به دست آورد، بسیار خوش شانس خواهد بود، اما این انتخابات آن را در موقعیت مناسبی در پارلمان قرار نخواهد داد.»
نکته مهم این است که شکست گوران در برابر دوگانه حاکم به طور گسترده‌تری به دیگر جنبش های مخالفان در کردستان عراق نیز سرایت کرده است. چندین حزب اپوزیسیون دیگر قرار است با همان عناصر اساسی برنامه گوران در انتخابات پارمان این منطقه شرکت کنند: برنامه آنها نیز شکستن دو قطبی حاکم، پایان دادن به حکومت خانوادگی، حذف نیروهای امنیتی حزبی و مبارزه با فساد است.
با این حال، وقتی به جنبش نسل جدید، جبهه مردمی و جنبش موضع میهنی نگاه می کنیم، نمی توان فراموش کرد که بسیاری از این چهره ها در گذشته بخشی از گوران بودند. برخی از رأی‌دهندگان پیش‌بینی می‌کنند که احزاب جدید نیز با همان انتخاب‌هایی روبرو خواهند شد که گوران با آنها مواجه شد.با این تفاوت که گوران قدرتمندتر شروع کرد اما موفقیت زیادی کسب نکرد.
رِبوار فتح با مقایسه وضعیت گوران و اپوزیسیون با ساختار میوه انار، به عنوان یکی از نمادهای کردستان عراق گفت: « وضعیت مانند میوه انار است، آن را دور می اندازید و به تکه های بسیار بسیار زیادی تبدیل می شود و این قطعات هرگز به اندازه خود میوه اصلی قوی نیستند.»
منبع: امواج مدیا
