صدها هزار نفر برای نجات جان خود فراری شدند. تقریباً ۲۶۰۰ نفر از ایزدی‌ها، یک دهه پس از حمله داعش به مناطق ایزدی‌نشین عراق، همچنان مفقود هستند. این گروه مذهبی که قربانی نسل‌کشی داعش شد، اکنون همچنان در تلاش برای بازگرداندن عزیزان خود به خانه است
جنگجویان داعش در اوت ۲۰۱۴ سرزمین های ایزدی ها را در شمال عراق تسخیر کردند.
رویترز – رودی سعید
حمله داعش به ایزدی‌ها
در سال ۲۰۱۴، گروه داعش به شمال غربی عراق حمله کرد و منطقه سنجار، محل سکونت ایزدی‌ها، را تصرف کرد. داعش ایزدی‌ها را به دلیل دین باستانی‌شان، که آن را “بدعت‌آمیز” می‌دانست، هدف قرار داد. جنگجویان داعش مردان و زنان مسن را به قتل رساندند و کودکان و زنان را به اسارت گرفتند.
بیش از ۵۰۰۰ نفر از ایزدی‌ها، عمدتاً مردان و زنان مسن، در گورهای دسته‌جمعی دفن شدند. حدود ۶۴۰۰ نفر دیگر، بیشتر زنان و کودکان، به اسارت گرفته شدند و به بردگی جنسی و خانگی فروخته شدند. برخی از آن‌ها به جنگجویان یا بمب‌گذاران انتحاری تبدیل شدند.
سرنوشت مفقودشدگان
تا سال ۲۰۱۹، ائتلاف تحت رهبری آمریکا و نیروهای محلی، داعش را از سرزمین‌هایی که تصرف کرده بود، بیرون راندند. اما پس از این پیروزی، جست‌وجوی بازماندگان و مفقودشدگان به‌طور عمده بر دوش خانواده‌ها و شبکه‌های غیررسمی قرار گرفت.
از مجموع افرادی که توسط داعش ربوده شدند، تاکنون ۳۵۸۴ نفر توانسته‌اند فرار کنند یا آزاد شوند. با این حال، حدود ۲۶۰۰ نفر همچنان مفقود هستند. گمان می رود بسیاری از این افراد کشته شده باشند، اما برخی ممکن است همچنان در اسارت باشند یا در کشورهایی مانند سوریه و ترکیه زندگی کنند.
مقامات عراقی می گویند جنگجویان داعش هزاران ایزدی را کشتند. عزاداران بقایای بیش از ۱۰۰ قربانی را حمل می کنند که از گورهای دسته جمعی نبش قبر شده و در روستای زادگاه خود کوجو به خاک سپرده شدند. رویترز – ثائر السودانی
داستان آیدین و روژین طالب
آیدین حدید طالب، یکی از بازماندگان، تصور می‌کرد تمام خانواده‌اش در حمله داعش کشته شده‌اند. اما در سال گذشته، او پیام‌هایی از حسابی ناشناس در فیسبوک دریافت کرد که درباره برادرش روژین بود.
روژین که اکنون ۱۸ ساله است، در ادلب سوریه زندگی می‌کرد و برای بازگشت به عراق باید از مناطق تحت کنترل نیروهای دموکراتیک سوریه عبور می‌کرد. او هیچ مدرک شناسایی نداشت، اما پس از تلاش‌های بسیار و کمک از سوی خانواده و شبکه‌های غیررسمی، توانست به عراق بازگردد.
چالش‌های بازگشت به جامعه ایزدی
بازگشت بازماندگان به جامعه ایزدی با چالش‌های متعددی مواجه است. رهبران مذهبی ایزدی قوانینی را وضع کرده‌اند که به زنان و دخترانی که به بردگی گرفته شده‌اند، اجازه بازگشت به جامعه را می‌دهد. اما کودکان متولدشده از جنگجویان داعش همچنان مورد پذیرش نیستند.
این مسئله ریشه در قوانین مذهبی و اجتماعی ایزدی‌ها دارد که تغییر دین یا تولد از پدران غیرایزدی را نمی‌پذیرد. بسیاری از این کودکان به دلیل این محدودیت‌ها در یتیم‌خانه‌ها نگهداری می‌شوند یا به مناطق دیگر فرستاده می‌شوند.
کاهش تلاش‌های نجات
در سال‌های ابتدایی حمله داعش، شبکه‌های نجات غیررسمی تلاش زیادی برای بازگرداندن اسیران انجام دادند. این شبکه‌ها شامل افرادی بودند که با استفاده از قاچاقچیان و ارتباطات محلی، بازماندگان را آزاد می‌کردند. اما با از دست رفتن سرزمین‌های تحت کنترل داعش، این تلاش‌ها نیز کاهش یافته است.
برخی از خانواده‌ها مجبور شده‌اند برای بازگشت عزیزانشان، پول‌های زیادی به قاچاقچیان پرداخت کنند. با این حال، منابع مالی محدود و عدم حمایت کافی از سوی دولت عراق، تلاش‌ها را دشوارتر کرده است.
ادامه چالش‌ها
بازگشت به خانه برای بازماندگان نیز با چالش‌های دیگری همراه است. بسیاری از آن‌ها به دلیل سال‌ها اسارت، تحت تأثیر باورهای داعش قرار گرفته‌اند و نیاز به بازگشت به فرهنگ و دین ایزدی دارند. مراکزی مانند “خانه ایزدی” در شمال عراق برای بازگشت این افراد به جامعه فعالیت می‌کنند.
این مراکز تلاش می‌کنند تا بازماندگان را با آداب و رسوم ایزدی آشنا کنند و باورهای گذشته را از ذهن آن‌ها پاک کنند. با این حال، این فرایند بسیار دشوار و زمان‌بر است.
نبود حمایت کافی از سوی دولت
فعالان ایزدی و خانواده‌های بازماندگان معتقدند که دولت عراق و جامعه بین‌المللی تلاش کافی برای نجات مفقودشدگان نکرده‌اند. با وجود وعده‌های مقامات، بسیاری از خانواده‌ها مجبور شده‌اند به‌تنهایی تلاش کنند.
برخی از بازماندگان همچنان در اردوگاه‌هایی مانند “الهول” در سوریه نگهداری می‌شوند. این اردوگاه‌ها، که محل اسکان اعضای خانواده‌های داعش است، چالش‌های امنیتی زیادی دارد و یافتن افراد مفقود در آن‌ها بسیار دشوار است.
داستان ایزدی‌ها نشان‌دهنده زخم‌های عمیق یک نسل است که با درد و رنج ناشی از حملات داعش دست‌وپنجه نرم می‌کنند. با وجود تمام چالش‌ها، امید به بازگشت و بازسازی همچنان زنده است. تلاش‌ها برای یافتن و بازگرداندن مفقودشدگان ادامه دارد، اما این جست‌وجو به همکاری بیشتری از سوی دولت و جامعه بین‌المللی نیاز دارد.
منبع: رویترز