❗️🛑 تبدیل مدارس به «پناهگاه»؛ تصمیم اضطراری یا نقشهای برای استفاده از مردم بهعنوان سپر انسانی؟
در پی شدت گرفتن حملات هوایی و موشکی در نقاط مختلف کشور، سخنگوی وزارت آموزش و پرورش اعلام کرد:
«با تصمیم استانداران، مدارس در مناطق مختلف کشور به پناهگاههای موقت برای مردم تبدیل میشوند.»
این تصمیم در حالی گرفته شده که همزمان بسیاری از گزارشهای مردمی و تحلیلهای ناظران مستقل، از نگرانی عمیق در مورد سوءاستفاده از اماکن عمومی مانند مدارس، بیمارستانها و مراکز غیرنظامی برای نگهداری تجهیزات نظامی یا تسلیحات حکایت دارد.
❗️با توجه به سوابق جمهوری اسلامی در استفاده از اماکن غیرنظامی بهعنوان سپر انسانی — بهویژه در درگیریهای منطقهای مانند سوریه، عراق و غزه — بسیاری از شهروندان نسبت به این تصمیم ابراز نگرانی کردهاند. برخی تحلیلگران هشدار میدهند:
«ممکن است پشت این تصمیم ظاهراً انساندوستانه، نقشهای خطرناک برای جمعکردن غیرنظامیان در کنار اهداف نظامی باشد؛ بهطوریکه حمله به این اماکن توسط نیروهای مهاجم، تبعات حقوق بشری و رسانهای برای طرف مقابل داشته باشد.»
🔴 هشدار مردمی: در فضای مجازی، شهروندان از یکدیگر میخواهند که با احتیاط کامل عمل کنند، و پیش از پناهگرفتن در مکانهای تعیینشده توسط دولت، از ایمنی و غیرنظامیبودن آن محلها اطمینان حاصل کنند.
گذشته ای از سیاست سپر انسانی در جمهوری اسلامی
جمهوری اسلامی ایران، بهویژه در چهار دهه گذشته، بارها به استفاده از مردم، بهویژه غیرنظامیان، بهعنوان سپر انسانی متهم شده است. این رویه نهفقط در داخل کشور، بلکه در جنگهای نیابتیاش در منطقه نیز بارها تکرار شده و انتقادات بینالمللی و داخلی را در پی داشته است. در ادامه، برخی از مهمترین نمونهها و الگوهای این رفتار را مرور میکنیم:
🔴 جنگ ایران و عراق (۱۳۵۹–۱۳۶۷)
- یکی از نخستین نمونههای استفاده از کودکان و نوجوانان در خطوط مقدم جنگ، در قالب بسیج دانشآموزان و اعزام آنها به جبههها بود.
- بارها گزارش شد که از این نوجوانان برای پاکسازی میادین مین استفاده شده است. آنها با کلیدهای پلاستیکی به گردن (نماد ورود به بهشت) روانه میدان مین میشدند تا راه برای عبور نیروهای نظامی باز شود.
🔴 اعتراضات داخلی
- در بسیاری از تجمعات اعتراضی در سالهای ۸۸، ۹۶، ۹۸ و ۱۴۰۱، نیروهای امنیتی از مردم عادی یا لباسشخصیها برای درگیری مستقیم با معترضان استفاده کردند.
- همچنین گزارشهایی وجود دارد مبنی بر اینکه مأموران امنیتی، برای محافظت از مقرها و ادارات حساس، خانوادههای کارکنان را مجبور به حضور در آن مناطق کردهاند تا بهنوعی “سپر انسانی” برای جلوگیری از حمله یا شورش باشند.
🔴 جنگهای نیابتی (سوریه، لبنان، یمن)
- جمهوری اسلامی از طریق حمایت از گروههایی مانند حزبالله لبنان، انصارالله یمن (حوثیها)، و شبهنظامیان شیعه در عراق و سوریه، در موارد متعدد از مراکز غیرنظامی مانند مدارس، بیمارستانها، مساجد و آپارتمانهای مسکونی برای مخفیکردن تسلیحات و پرتاب موشک استفاده کرده است.
- این روشها نهتنها نقض آشکار قوانین بینالمللی بشردوستانه است، بلکه مردم بیدفاع را در معرض خطر مستقیم حملات هوایی و موشکی قرار میدهد.
🔴 مراکز شهری در ایران امروز
- بر اساس گزارشهای میدانی و تصاویر منتشرشده در سالهای اخیر، بسیاری از پایگاههای مخفی نظامی و انبارهای تسلیحات، در نزدیکی مدارس، دانشگاهها، بیمارستانها یا مناطق پرجمعیت شهری قرار دارند.
- تحلیلگران هشدار دادهاند که این نزدیکی نهتنها غیرقانونی است، بلکه در صورت وقوع جنگ یا حمله هوایی، باعث افزایش چشمگیر تلفات غیرنظامیان خواهد شد.
⚠️ جمعبندی:
استفاده از مردم بهعنوان سپر انسانی، روشی غیراخلاقی، غیرقانونی و ناقض حقوق بشر است که جمهوری اسلامی بارها و بارها از آن استفاده کرده است—چه در دفاع از خودش و چه در پیشبرد سیاستهای منطقهای. اکنون که مدارس قرار است به «پناهگاه» تبدیل شوند، با در نظر گرفتن این سوابق تاریک، نگرانیها درباره تکرار این تاکتیک در داخل کشور کاملاً بجاست.