گزارش و تحلیل جامع از رژه نظامی چین و پیامدهای سیاسی آن
روز چهارشنبه ۱۲ شهریور، پکن شاهد برگزاری یک رژهٔ بزرگ نظامی در میدان تیانآنمن بود؛ مراسمی که به مناسبت هشتادمین سالگرد پایان جنگ جهانی دوم برگزار شد. در این مراسم، طیف گستردهای از تجهیزات و جنگافزارهای پیشرفتهٔ ارتش چین – از جمله موشکهای هایپرسونیک ضد کشتی که توانایی ایجاد تهدید جدی علیه ناوگان هفتم آمریکا در اقیانوس آرام دارند – برای نخستینبار به نمایش عمومی گذاشته شد.
حضور ولادیمیر پوتین (رئیسجمهور روسیه)، کیم جونگاون (رهبر کره شمالی) و همچنین مقامات ارشد ایران در کنار شی جینپینگ (رئیسجمهور چین)، این رویداد را از یک رژهٔ نظامی صرف فراتر برد و آن را به یک نمایش سیاسی چندلایه تبدیل کرد.
شی جینپینگ در سخنرانی خود تأکید کرد که جهان همچنان «میان صلح و جنگ» قرار دارد و چین «مهارنشدنی» است. این دو گزاره حاوی پیام روشن هستند:
- چین خود را قدرتی جهانی و بیرقیب میداند که نمیتوان جلوی پیشرفت نظامی و سیاسی آن را گرفت.
- تهدید ضمنی به غرب مبنی بر اینکه تلاش برای مهار چین، میتواند به سمت تقابل نظامی سوق داده شود.
واکنش دونالد ترامپ (رئیسجمهور آمریکا) تند و احساسی بود. او ضمن یادآوری «خون و حمایت عظیم آمریکا» در آزادسازی چین از اشغال ژاپن، حضور پوتین و کیم در کنار شی را بهعنوان «توطئه علیه ایالات متحده» تعبیر کرد. این موضع ترامپ نشان میدهد که واشنگتن رژهٔ نظامی را تنها یک رویداد نمادین نمیداند، بلکه آن را نشانهای از شکلگیری جبههای متحد علیه آمریکا قلمداد میکند.
مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و همچنین نخستوزیر استونی، کایا کالاس، این همنشینی رهبران چین، روسیه، ایران و کره شمالی را «ائتلاف استبدادی» نامیدند. از نگاه اروپا، این اتحاد نوظهور صرفاً یک همکاری نظامی یا اقتصادی نیست، بلکه چالش مستقیم نظم بینالمللی مبتنی بر قانون به شمار میآید.
پوتین در حاشیه این مراسم از «شجاعت سربازان کره شمالی در جنگ اوکراین» تمجید کرد و کیم جونگاون نیز آشکارا وعده داد که «هر کاری از دستش بربیاید» برای کمک به روسیه انجام خواهد داد. این اظهارات، فراتر از شعار، میتواند معنای گسترش همکاری نظامی و تسلیحاتی میان مسکو و پیونگیانگ را داشته باشد؛ موضوعی که غرب بهشدت نگران آن است.
- نظم جهانی در حال تغییر: این رویداد نشان میدهد که چین با اتکا به قدرت نظامی و سیاسی خود، در حال ترسیم یک قطب جدید در برابر غرب است.
- شکلگیری بلوک اقتدارگرا: حضور همزمان رهبران روسیه، چین، کره شمالی و ایران پیام روشنی دارد: این کشورها با وجود تفاوتهای عمیق داخلی، در یک نقطه مشترکاند: مقابله با نفوذ و هژمونی غرب.
- پیام به آمریکا و متحدان آسیایی: نمایش موشکهای ضد کشتی، هشدار مستقیمی به ژاپن، کره جنوبی و نیروهای آمریکایی در شرق آسیا بود.
- چالش برای اروپا: اتحادیه اروپا که درگیر جنگ اوکراین و بحران انرژی است، این اتحاد را خطری جدی برای امنیت خود میبیند.
رژهٔ پکن چیزی فراتر از یک نمایش نظامی بود؛ یک مانور سیاسی – ژئوپولیتیکی که نشان داد رقابت قدرتهای بزرگ، وارد مرحلهای تازه شده است.
- برای چین: نمایش قدرت و تثبیت نقش رهبری در محور ضدغربی.
- برای روسیه: کسب مشروعیت بینالمللی در بحبوحه جنگ اوکراین.
- برای کره شمالی: تثبیت جایگاهش بهعنوان شریک فعال در معادلات منطقهای.
- برای ایران: ارسال پیام نمادین مبنی بر پیوند استراتژیک با شرق.
این اتحاد را میتوان بهنوعی «ائتلاف اقتدارگرایان» نامید؛ اتحادی که اگرچه هنوز ساختار منسجم اقتصادی – امنیتی ندارد، اما بهطور روزافزون نظم جهانی پساجنگ سرد را به چالش میکشد.
