کوردانه: جمشید عزیزخانی، خواننده و آهنگساز پیشکسوت اهل کرمانشاه، پس از یک دوره بیماری در سن ۶۸ سالگی چشم از جهان فروبست. رادیو کوردانه درگذشت او را به خانواده محترم، جامعه هنری کُرد و همه دوستداران فرهنگ و هنر کُردی در سراسر کردستان تسلیت میگوید. یاد و نامش گرامی باد.
درگذشت استاد جمشید عزیزخانی، خوانندە و آهنگساز کرمانشاهی
جمشید عزیزخانی (متولد مهر ۱۳۳۵ در کرمانشاه)، از چهرههای برجسته موسیقی نواحی غرب ایران، بهویژه منطقه زاگرس و کردستانات است. وی علاوە بر خوانندگی، آهنگساز، تنظیمکننده و نوازندهای چیرهدست نیز به شمار میرفت.
از ویژگیهای برجسته جمشید عزیزخانی میتوان بە موارد زیر اشارە کرد:
-سبک موسیقی: موسیقی کوردی و نواحی غربی ایران، با تأکید بر اصالت و فرهنگ بوم
-نقش فرهنگی: از منادیان فرهنگ و هنر موسیقایی زاگرسنشینان، آثارش با تاریخ و هویت منطقه عجین شدهاند
-فعالیتها: اجرای ترانههای ماندگار در صدا و سیمای کرمانشاه، حضور در رادیو و تلویزیونهای قدیمی
-مهارتها: نوازندگی سازهای سنتی مانند تنبک و تنبور، آهنگسازی و تنظیم موسیقی
از وی هشتصد قطعە موسیقی کوردی بە یادگار باقی ماندە است
او فعالیت هنری خود را در سال ۱۳۵۳ با شرکت در اردوی رامسر آغاز کرد و در رشته آواز مقام نخست را به دست آورد. نخستین آثار رسمیاش، «سفرنامه کردستان» و «ریوار»، در سالهای آغازین انقلاب اسلامی منتشر شدند و مورد استقبال فراوان قرار گرفتند. در دوران جنگ تحمیلی، عزیزخانی با حضور فعال در صداوسیمای کرمانشاه و مراکز غرب کشور، دهها اثر کردی و فارسی برای رزمندگان و مردم مناطق جنگزده اجرا کرد.
وی تاکنون نزدیک به هشتصد قطعه موسیقی محلی و ملی تولید کرده و از چهرههای شاخص موسیقی کردی و ایرانی است. آثار او همواره بازتابی از شادیها و رنجهای مردم زاگرس بوده و نقش مهمی در ماندگاری فرهنگ بومی داشته است
مهمترین ویژگیهای هنری او عبارت بودند از
حفظ و اشاعه فرهنگ موسیقایی زاگرس
عزیزخانی یک متخصص موسیقی قومی عملی بود که با ثبت و اجرای آثاری مانند «سفرنامه کردستان» و «ریوار»، نقش بیبدیلی در حفظ میراث موسیقایی غرب ایران ایفا کرد.
پیوند موسیقی با تاریخ معاصر
او در دوران جنگ ایران و عراق، با حضور در صداوسیمای کرمانشاه، دهها اثر کردی و فارسی برای رزمندگان و مردم مناطق جنگزده خلق کرد و صدایش به بخشی از تاریخ شفاهی آن دوران تبدیل شد.
تولید انبوه و کیفیت
خلق نزدیک به ۸۰۰ قطعه موسیقی، نشان از عشق وافر او به کار و تعهدش به تولید هنری داشت. این آثار گنجینهای ارزشمند برای پژوهشگران فرهنگ و موسیقی کُرد است.
ترکیب موسیقی محلی و ملی
: او علاوه بر قطعات اصیل کردی، آهنگهای مناسبی نیز میساخت و توانسته بود پیوندی بین موسیقی مناطق مختلف ایران ایجاد کند.
دوران فعالیت در تهران
عزیزخانی از اواخر جنگ تحمیلی فعالیت خود را به تهران منتقل کرد و از سال ۱۳۷۸ به طور رسمی با مرکز موسیقی صداوسیما همکاری نمود. این انتقال، باعث شناختهتر شدن او در سطح ملی و ارائه هنرش به مخاطبان گستردهتر شد.
تحلیل تأثیر و جایگاه هنری
درگذشت جمشید عزیزخانی را میتوان از چند منظر تحلیل کرد:
۱. از دست دادن یک دایرةالمعارف زنده موسیقی
عزیزخانی تنها یک خواننده نبود؛ او حافظه تاریخی و فرهنگی یک منطقه بود. بسیاری از نغمهها و اشعاری که او اجرا کرد، سینه به سینه منتقل شده بودند و ثبت او از این آثار، برای نسلهای آینده ارزشی غیرقابل جایگزین دارد.
۲. پایان یک نسل از هنرمندان متعهد
او به نسلی از هنرمندان تعلق داشت که هنر خود را در خدمت مردم و میهن میدیدند.
۳. تأثیر بر نسلهای بعدی
بیشک بسیاری از خوانندگان معاصر کوردزبان و ایرانی، مستقیم یا غیرمستقیم تحت تأثیر سبک و صدای عزیزخانی قرار گرفتهاند. او راه را برای معرفی موسیقی کردی به مخاطب ایرانی هموار کرد.
۴- نقش در هویتسازی فرهنگی
آثار او برای مردم کردستان و کرمانشاه، تنها موسیقی نیست، بلکه بخشی از هویت فرهنگی و موسیقی متن زندگی روزمره آنان است. ترانههایش در عروسیها، جشنها و حتی سوگها نواخته میشود.
وی علیرغم همکاری با صدا و سیما، از منقدین جدی مدیریت هنری کشور و ممیزی بود و در این رابطە اظهار داشتە است: اثر ۳۶ سال پیشام هنوز از رادیو پخش میشود همچنان درگیر ممیزی و سانسور هستیم.
وی در رابطه با سختگیریهای اول انقلاب نیز گفتە است: متأسفانه بايد بگويم در سالهاي 1361 يا 1362 شمسی و به دليل برخي سوءمديريتها و سوءبرداشتهاي غلط بسياري از سرمايههاي هنري ما در صداوسيماي كرمانشاه از بين رفت.