دومین دور مناظره نامزدان انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ پیرامون مسائل اجتماعی، سیاسی و فرهنگی برگزار شد. دور نخست این مناظره با محوریت مسائل اقتصادی با استقبال اندک روبه‌رو شده بود. دور دوم نیز تکرار همان پریشان‌گویی‌ها بود.
دور دوم مناظره کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۴۰۰ روز سه‌شنبه ۱۸ خرداد (هشتم ژوئن) برگزار شد و در مجموع سه ساعت و نیم ادامه داشت.
در دور دوم مناظره نیز قاعده بازی از پیش تعریف شده بود و ساختاری کمابیش مشابه دور پیش داشت. پس از پایان فرصت سخن هر یک از نامزدها، میکروفون‌ها خاموش می‌شد.
دور دوم مناظره به دو بخش تقسیم شده بود. در ابتدای هر دو بخش، پرسش‌‌هایی به حکم قرعه بین کاندیداها تقسیم شد و پس از آن کاندیداها فرصت داشتند به این پرسش‌ها پاسخ دهند.
پس از آن در بخش نخست هر کاندیدا دو بار فرصت پاسخ به مسائل مطرح شده از سوی دیگر نامزدان را داشت و در بخش دوم پس از پاسخ به پرسش‌ها و طرح نظر، هر کاندیدایی از فرصتی چهار دقیقه‌ای برخوردار بود تا جمع‌بستی از نظریات خود ارائه دهد.
فصل مشترک شرکت‌کنندگان در این مناظره، پریشان‌گویی و پرش از روی مسائل مورد پرسش بود. اکثر انتقادها، به‌ویژه در سخنان ابراهیم رئیسی، محسن رضایی، علیرضا زاکانی، امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی و سعید جلیلی متوجه عملکرد دولت روحانی بود.
عبدالناصر همتی ریشه مشکلات را همچون حسن روحانی در کاخ سفید می‌جست و محسن مهرعلیزاده در عملکرد نمایندگان دیگر بخش‌های قدرت در جمهوری اسلامی ایران.
چه گفتند؟
ابراهیم رئیسی با دفاع از طرح “سطح آموزش” خود، نامزدان دیگر را متهم به “بداخلاقی” کرد. رضایی نیز رفتار دولتمردان کنونی را به باد انتقاد گرفت.
محسن رضایی در سخنان خود “حرف‌درمانی” را ناکارآمد دانست. گفت “امید” دیدنی است و مدعی شد دولت او قرار است “امید را به سفره مردم و لبخند را بر چهره آنان” بازگرداند. او گفت: «من به مردم قول می‌دهم که سال ۱۴۰۰، سال گشایش است.»
محسن رضایی دولت روحانی را دولت “خواب‌آلوده” خواند که شب می‌خوابند و صبح قیمت بنزین افزایش می‌یابد.
سعید جلیلی هم در پاسخ به علت سلب اعتماد مردم از حکومت خواستار پایان دادن به نمایش‌ها شد و گفت باید کار واقعی کرد. او اما توضیحی پیرامون مضمون کار واقعی ارائه نداد.
پریشان‌گویی
یکی از نمونه‌های بارز پریشان‌گویی‌ها را می‌شد در پاسخ محسن مهرعلیزاده مشاهده کرد. از او درباره سیاست فشار حداکثری ترامپ پرسیده بودند و گفته بودند که درباره لغو تحریم‌ها چه برنامه‌ای دارد.
او در پاسخ تنها به گفتن این موضوع که باید برجام را نجات داد بسنده کرد؛ و مابقی فرصت خود را صرف حمله به رئیسی و موضوع “بداخلاقی‌ها” نمود.
مهر علیزاده گفت اخلاق و بداخلاقی را چگونه باید تعریف کنیم؟ سپس بار دیگر اعلام کرد که رئیسی شش کلاس درس خوانده است و صداوسیما نیز پنج دقیقه از فیلم تبلیغاتی او را سانسور کرده است؛ گفت “صداوسیما عشقی شده است”.
عبدالناصر همتی هم ترجیح داد پشت شعارهای کلی پنهان شود و گفت که او مخالف انحصار در اقتصاد، فرهنگ و رسانه‌است؛ گفت انتخاب بین بد و بدتر، خوب و خوب‌تر نیست، بلکه بین گشایش و انسداد است. پس از آن مدعی شد که او “صدای بی‌صداها” و “قدرت بی‌قدرت‌ها” خواهد بود.
مناظره و اقوام و اقلیت‌ها
همچون دیگر مناظره‌های پیشین، نامزدها بار دیگر پیش از برگزاری انتخابات به یاد اقلیت‌های قومی و دینی و زبانی افتادند. در ستایش آذربایجانی‌ها گفتند و خواستار افزایش سهم “برادران اهل سنت” در پست‌های اجرایی شدند.
رئیسی از حمایت و دلجویی آذری‌زبان‌ها تشکر کرد و مهرعلیزاده در پاسخ گفت که در ایران آذری‌زبان وجود ندارد و آن‌ها ترک‌زبان هستند.
قاضی‌زاده هاشمی نقشه بیکاران در نقاط مرزی ایران را جلوی دوربین به نمایش گذاشت و گفت کار به جایی کشیده شده که شهروندان بلوچ ناگزیر در انتخاب بین جان و نان تن به سوخت‌بری داده‌اند و شهروندان کرد به کول‌بری.
رضایی نیز برای مقابله با فقر در ایران از الزام “جراحی‌های” بزرگ سخن گفت. او و رئیسی مقابله با فقر را با اجرای مقتدرانه سیاست‌ها ممکن دانستند. رضایی از “مدیریت جهادی” گفت.
مناظره و پدیده جوانان و بانوان
بانوان و جوانان نیز از جمله مسائلی بودند که نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری در بخش‌های زیادی از اظهارات خود به آن‌ها پرداختند.
زاکانی گفت که جوانان خسته‌شده‌اند. همتی هم گفت که ۶۰ درصد جوانان رای نخواهند داد. او از مهاجرت جوانان به خارج سخن رفت.
در مورد بانوان نیز هر یک سعی کرد گوی سبقت را از دیگری برباید. همتی ارسال “پیامک وحشت” را محکوم کرد. مهرعلیزاده گفت تعداد زنان در کابینه را افزایش می‌دهد. از سه وزیر زن در کابینه خود سخن گفت و مدعی شد که اگر مجلس به آن‌ها رای اعتماد ندهد، از آنان در سطح معاونان بهره می‌گیرد.
همتی گامی فراتر نهاد و گفت پنج وزیر کابینه را به زنان اختصاص می‌دهد. و قاضی‌زاده هاشمی گفت: «نزدیک انتخابات که می‌شیم یاد بانوان و کولبران می‌افتیم.» او گفت، برای آنکه کسی روی دست او نتواند بلند شود، و به طعنه افزود، کل کابینه را از بانوان می‌گذارد.
رضایی گفت برای زنان خانه‌دار حقوق در نظر می‌گیرد. در این مناظره از حذف کنکور و سربازی سخن رفت و برای تشویق جوانان به ازدواج، حتی گفته شد که وامی ۵۰۰ میلیون تومانی در نظر گرفته می‌شود.
حمله به دولت روحانی
زاکانی از مظلوم‌نمایی کسانی گفت که مسبب وضع موجودند. از تورم ۴۹ و ۵۲ درصدی سخن گفت و گناه آن را متوجه بانک مرکزی و عبدالناصر همتی دانست.
زاکانی حتی از دستگیری ۲۶ جاسوس در دولت روحانی خبر داد؛ عملکرد دولت را باعث ایجاد فساد و رانت‌خواری دانست؛ و گرانی پوشک کودکان را به حساب عملکرد دولت روحانی گذاشت.
او از جمله گرانی مسکن را در پایین آمدن نرخ ازدواج در ایران موثر دانست و آن را بلایی خواند که توسط دولت روحانی ایجاد شده است؛ گفت ۲۸ درصد حقوق افراد در شهرهای دیگر و ۵۶ درصد حقوق شهروندان تهرانی صرف تهیه مسکن می‌شود.
زاکانی در بخش دیگری از سخنان خود گفت که کشور را نمی‌شود “کاریکاتوری” اداره کرد. مدعی شد که می‌تواند فقر را ظرف یک سال ریشه‌کن کند.
رضایی نیز از رانت کثیف و مافیایی سخن گفت و زاکانی گفت که ۹۵ درصد قاچاق از کانال‌های وابسته به دولت تزریق می‌شوند. قاچاق‌هایی که هم به واردات برمی‌گردند و هم صادرات را شامل می‌شوند.
زاکانی از سخنان همتی که گفته بود صدای کولبران است، انتقاد کرد و گفت که ۲۵ میلیارد دلار قاچاق از طریق کولبران منتقل می‌شود و از اینکه دولت روحانی و کسانی که در آن دولت فعالیت می‌کردند، اقدامی علیه آن نکرده‌اند، شکایت کرد
.
ابراهیم رئیسی نیز از همتی خواست پاسخگوی مشکلات اقتصادی کشور باشد و گفت هر روز بمبی در سفره مردم منفجر شده است، اما هیچ اقدامی صورت نگرفته است.
قاضی‌زاده هاشمی نیز از عدم عملکرد موفق دولت در مهار کرونا انتقاد کرد و گفت که دولت در وارد کردن واکسن کرونا ناموفق عمل کرده است.
او شمار قربانیان کرونایی ایران را با کشورهای کره‌جنوبی، ویتنام و چین مقایسه کرد و مسئولیت تعداد بالای فوتی‌های کرونایی را متوجه دولت روحانی دانست. حتی از مافیای وزارت بهداشت در این مناظره سخن رفت.
همتی نیز در دفاع از خود و دولت روحانی گفت که درآمد ارزی ایران در سال گذشته ۵ میلیارد دلار بوده و به منفی بودن نرخ سرمایه‌گذاری و تولید در ایران اشاره کرد.
زاکانی همچنین مسئولان را به “اشرافی‌گرایی” متهم کرد و گفت که در صورت پیروزی در انتخابات مسئولان را وادار به نوکری به مردم خواهد کرد؛ گفت جلوی تنفس مفسدان را می‌گیرد؛ به قبیله‌گرایی و باندبازی پایان می‌دهد.
او بانک مرکزی و همتی را متهم کرد که پیش از عید نوروز ۱۲۰۰ میلیارد تومان را به صورت خلاف در آخر وقت اداری از بانک مرکزی به یک بانک خصوصی منتقل کرده‌اند.
جمع‌بست مناظره دوم
سایت شفقنا با اشاره به یک همه‌پرسی گفته بود که از هر ده نفر، سه نفر مناظره نخست را مشاهده کرده بودند. آشفتگی ذهنی و پریشان‌گویی، فقدان برنامه‌ای روشن، تهمت‌زدن به یکدیگر از جمله مسائلی است که احتمال استقبال بیشتر مردم از این مناظره را نیز منتفی می‌کند.
بار دیگر در آستانه انتخابات از حذف کنکور، برداشتن وظیفه سربازی، پرداخت یارانه ۴۵۰ هزار تومانی، مشارکت بیشتر اقلیت‌ها در تصمیم‌گیری‌ها، آزادی بیان، رفع فیلترینگ و گشایش فضای سیاسی و رعایت حقوق زنان سخن به میان آمد.
ارزیابی از سخنان نامزدان انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۴۰۰ را شاید بتوان با واژه‌هایی بیان کرد که محسن رضایی بر زبان آورده بود. او در این مناظره گفت که مشکلات مردم را نمی‌توان با “شعار، حرف‌های مفت و شعبده‌بازی” حل کرد.