سفر هیات طالبان به تهران و دیدار با محمدجواد ظریف در ژانویه امسال حکایت از چرخش رویکرد جمهوری اسلامی نسبت به آنان داشت. پس از قدرت‌گیری طالبان بار دیگر نگرانی در مورد سرنوشت اقلیت شیعه‌مذهب در افغانستان افزایش یافته است.
از توافق بین طالبان با حکومت جمهوری اسلامی سخن می‌رود؛ توافقی که از جمله ناظر بر تامین امنیت اقلیت شیعه‌مذهب ساکن افغانستان است. گفته می‌شود در صورت عدم پایبندی طالبان به تعهد خود، جمهوری اسلامی و شیعیان عراق برای دفاع از اقلیت شیعه‌مذهب افغانستان پا به میدان خواهند گذاشت.
نیروهای طالبان پس از پیروزی بر نیروهای ارتش افغانستان با عزیمت از تجربه پیشین خود می‌دانند که حفظ قدرت سیاسی دشوارتر از کسب آن است.
طالبان برای حفظ قدرت سیاسی از جمله نیازمند مناسبات دوستانه با کشورهای منطقه و به‌ویژه با همسایگان افغانستان هستند. در این بین، حفظ و تحکیم مناسبات با جمهوری اسلامی ایران از اهمیت بسیاری برخوردار است.
نیروهای طالبان در عملکرد خود پس از کسب قدرت سیاسی پیام‌هایی به کشورهای همسایه و همچنین به کشورهای غربی فرستاده‌اند و بر آنند به دیگران تضمین بدهند که رویکرد جدیدی در قبال مردم افغانستان و کشورهای منطقه در پیش گرفته‌اند.
سایت “میدل‌ایست آی” (چشم خاورمیانه) با انتشار گزارش مبسوطی درباره نگرانی دو کشور ایران و عراق نسبت به سرنوشت شیعیان ساکن افغانستان به بیانیه شبه‌نظامیان شیعه در عراق اشاره کرده است.
گفته شده است که شبه‌نظامیان شیعه عراق که از حمایت و پشتیبانی جمهوری اسلامی برخوردارند، هفته گذشته با انتشار بیانیه‌ای بر دفاع خود از شیعیان ساکن افغانستان تاکید ورزیده‌اند.
در این بیانیه آمده است که شبه‌نظامیان شیعه عراق آماده‌اند در صورت به مخاطره افتادن جان شیعیان ساکن افغانستان فورا به آن کشور نیرو اعزام کنند.
اما پس از آن لحن شبه‌نظامیان شیعه عراق نسبت به طالبان تا حدودی تعدیل شد. میدل‌ایست آی در گزارش خود به اظهارات فرماندهان، سیاستمداران و روحانیان عراقی اشاره کرده است. گفته شده است که آن‌ها شبه‌نظامیان عراقی را در شرایط کنونی از هرگونه دخالتی در اوضاع افغانستان منع کرده‌اند.
تغییر رویکرد در قبال طالبان
در این موضوع که مناسبات جمهوری اسلامی و طالبان پیش از حمله نظامی آمریکا به افغانستان در سال ۲۰۰۱ خصمانه بوده، تردیدی نیست.
اما رویکرد ایران نسبت به طالبان طی سال‌های گذشته دستخوش تغییری جدی شده است.
حضور نمایندگان سیاسی طالبان در تهران در ژانویه سال جاری میلادی و ملاقات آن‌ها با محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه دولت روحانی جلوه علنی این تغییر بود.
افزون بر آن، گزارش‌هایی از سوی رسانه‌های بین‌المللی و از جمله رسانه‌های آمریکایی در مورد حمایت و پشتیبانی جمهوری اسلامی ایران از طالبان نیز منتشر شده بود؛ گزارش‌هایی که عمدتا با تکذیب جمهوری اسلامی روبه‌رو شده بود.
سفر نمایندگان طالبان به تهران گویای آن بود که مذاکرات و گفت‌وگوهای پنهانی جمهوری اسلامی و طالبان پیش از آن آغاز شده است.
در حال حاضر جمهوری اسلامی ایران ارتباط و تماس خود را با طالبان کتمان نمی‌کند.
سعید خطیب‌زاده سخنگوی جمهوری اسلامی ایران در نشست خبری روز دوشنبه ۲۳ اوت (اول شهریور) صراحتا به تماس ایران با طالبان اشاره کرده و طالبان را بخشی از آینده افغانستان خوانده بود.
سایت میدل‌ایست آی، اما آغاز مذاکرات پنهانی جمهوری اسلامی ایران با طالبان را پیش از سال ۲۰۱۵ می‌داند و از توافقی سخن گفته که در آن سال بین قاسم سلیمانی، فرمانده پیشین سپاه قدس و طالبان کسب شده است.
بر اساس گزارش منبع خبری یاد شده، در توافق سال ۲۰۱۵ میان جمهوری اسلامی و طالبان از جمله تامین امنیت شیعیان ساکن عراق توسط طالبان قید شده است.
از سوی دیگر، جمهوری اسلامی نیز متعهد شده است که مانع از ورود و بازگشت تیپ فاطمیون به افغانستان گردد. فاطمیون متشکل از نیروهای شیعه افغان است که در خدمت جمهوری اسلامی و سپاه قدس از جمله در جنگ سوریه حضور دارند.
گفته می‌شود توافق بین سلیمانی و طالبان، توافقی جامع و در برگیرنده موضوعات متعددی بوده است. صرف‌نظر از موارد یاد شده، جمهوری اسلامی و طالبان بر سر مانع شدن از استقرار نیروهای نظامی آمریکا در افغانستان به توافق رسیده بودند.
میدل‌ایست آی در گزارش خود حتی مدعی شده است که جمهوری اسلامی در ازای تعهدات طالبان حاضر به حمایت از آن‌ها شده است. حمایتی که گفته می‌شود شامل آموزش نظامی، پشتیبانی فنی و همچنین کمک مالی طالبان از سوی سپاه قدس می‌شود.