بی بی سی: دادگستری سیستان و بلوچستان اعلام کرد امروز یکشنبه ۱۴ دیماه سه نفر اعدام شدند. نهادهای حقوق بشری و فعالان بلوچ می‌گویند اتهام حسن دهواری و الیاس قلندرزهی همکاری با گروه‌های مخالف حکومت عنوان شده اما مقصود “زیر فشار قرار دادن خویشاوندانشان” بود.
پیشتر نهادهای ناظر بر وضعیت حقوق بشر در ایران از انتقال حسن دهباری و الیاس قلندر زهی به قرنطینه، برای اجرای حکم اعدام خبر داده بودند.
وزارت اطلاعات حسن دهواری و الیاس قلندرزهی را در سال ۱۳۹۳ بازداشت کرده بود.
بنابر اعلام روابط عمومی دادگستری سیستان و بلوچستان، حسن دهواری و الیاس قلندرزهی “به سبب اقدامات تروریستی” و امید محمودزهی به سبب “اقدامات شرورانه و قتل” اعدام شدند.
اما وبسایت مجموعه فعالان حقوق حقوق بشر (هرانا) به نقل از یک منبع نزدیک به خانواده این متهمان نوشت “حسن دهواری و الیاس قلندرزهی صرفا برای اعمال فشار به خویشاوندان خود که عضو جیش العدل هستند و بر علیه حکومت مرکزی ایران فعالیت می کنند بازداشت شدند”.
عبدالله عارف، مدیر کمپین فعالین بلوچ نیز دیروز با هشدار درباره اعلام این دو متهم به بی بی سی فارسی گفت “اتهام این افراد عضویت در گروه‌های مخالف حکومت ایران بود اما عمدتا مبنای این اتهامات روابط خویشاوندی است”.
هرانا با استناد به نامه این دو متهم نوشته آنها پیش از انتقال به زندان، “به مدت هفت ماه در بازداشتگاه اداره اطلاعات تحت شکنجه” بودند.
افزایش اعدام شهروندان بلوچ در هفته‌های گذشته
عبدالله عارف با ابراز نگرانی درباره افزایش اعدام جوانان بلوچ گفته بود “در سه هفته گذشته، دست‌کم هفت اعدام در سیستان و بلوچستان رخ داده است. این اعدام‌ها حتی اعتراض ائمه جمعه اهل سنت و مولوی عبدالحمید اسماعیل زهی را هم به دنبال داشته است”.
در هفته‌های گذشته مولوی عبدالحمید اسماعیل زهی امام جمعه اهل سنت مسجد مکی زاهدان با انتقاد از اعدام و حذف فیزیکی خواستار تغییر در قوانین جزایی شده بود.
اعدام‌های در حالی انجام شد که پنجشنبه گذشته نیز سه زندانی دیگر اهل سنت به اتهام عضویت در “در گروه سلفی حزب الفرقان و جبهه همبستگی ملی اهل سنت ایران” در زندان وکیل آباد مشهد اعدام شدند.
محمدعلی آرایش، حمید راست بالا، کبیر سعادت جهانی هم از سال ۱۳۹۴ در زندان بودند. وبسایت هرانا مرداد ماه امسال نامه‌ای از حمید راست بالا منتشر کرده بود که او در آن به شرح شکنجه‌ها در دوران بازجویی و فشار برای پذیرش اتهاماتش پرداخته بود.
فعالان حقوق بشر می‌گویند متهمان و زندانیان در مناطقی چون استان‌های سیستان و بلوچستان، کردستان، خوزستان و آذربایجانی غربی و شرقی بیشتر با برخوردهای خشن و مجازات‌های سختگیرانه روبرو هستند، اما اطلاع‌رسانی و پوشش رسانه‌ای کمتری درباره آنها انجام می‌شود.
مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران پیشتر گزارش داده بود که در سال ۲۰۲۰ دست کم ۲۳۶ نفر در ایران اعدام شده‌اند و بیش از ۷۰ درصد از این اعدام‌ها به صورت مخفیانه اجرا شده است.