در اقدامی تاریخی، حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک) در دوازدهمین کنگره خود اعلام کرد که به مبارزه مسلحانه پایان می‌دهد و ساختار نظامی خود را منحل می‌کند. این تصمیم، پس از سال‌ها درگیری مسلحانه میان پ.ک.ک و دولت ترکیه، می‌تواند نقطه عطفی در تاریخ سیاسی و نظامی خاورمیانه باشد.
بیانیه رسمی پ.ک.ک
در بیانیه نهایی این کنگره، پ.ک.ک اعلام کرد که «دوران مبارزه نظامی پایان یافته است» و این حزب تصمیم دارد با کنار گذاشتن سلاح، راهکارهای سیاسی و مدنی را جایگزین کند. این تحول نه‌تنها ساختار نظامی بلکه ساختار سیاسی و سازمانی این حزب را نیز دستخوش تغییر خواهد کرد.
نقش عبدالله اوجالان
عبدالله اوجالان، بنیان‌گذار و رهبر پ.ک.ک که از سال ۱۹۹۹ در زندان ایمرالی ترکیه به‌سر می‌برد، از طریق تماس تلفنی با کنگره، خواستار پایان مبارزه مسلحانه و انحلال ساختار نظامی شد. اوجالان تأکید کرده است که «پ.ک.ک محصول دوره‌ای از انکار هویت کردها و سرکوب گسترده بود، اما امروز شرایط سیاسی و اجتماعی تغییر کرده و باید مسیر تازه‌ای را برگزید.»
او از کادرها و هواداران خواست به دوران جدیدی از مبارزه مدنی، فرهنگی و دموکراتیک قدم بگذارند و اجازه دهند که جنبش کردی وارد مرحله‌ای جدید و تاریخی شود.
جمع‌آوری سلاح‌ها با نظارت بین‌المللی
به گفته برخی منابع نزدیک به ساختار پ.ک.ک، روند جمع‌آوری سلاح‌ها و مهمات تحت نظارت مستقیم نمایندگانی از آمریکا و فرانسه و با مشارکت سازمان اطلاعات ترکیه (میت) در مناطق دهوک و اربیل انجام می‌شود. گفته می‌شود این اقدام در چارچوب توافقی چندجانبه صورت می‌گیرد تا انتقال مسالمت‌آمیز از ساختار نظامی به سیاسی تضمین شود.
وعده‌های دولت ترکیه پس از انحلال
طبق اطلاعات منتشرشده، دولت ترکیه پس از نهایی شدن انحلال رسمی ساختار نظامی پ.ک.ک، اعلام عفو عمومی خواهد کرد. این عفو شامل آزادی کلیه زندانیانی خواهد بود که به اتهام ارتباط با تروریسم و یا همکاری با پ.ک.ک در زندان به‌سر می‌برند.
همچنین در این طرح پیش‌بینی شده است که سران ارشد پ.ک.ک در صورت انصراف کامل از فعالیت‌های مسلحانه، بتوانند یا در ترکیه تحت تضمین امنیتی اقامت کنند یا به یکی از کشورهای ثالث منتقل شوند و اقامت سیاسی یا حفاظتی دریافت کنند.
تحلیل پیامدهای سیاسی و امنیتی
تحول در سیاست داخلی ترکیه
پایان مبارزه مسلحانه می‌تواند به کاهش سطح خشونت در مناطق کردنشین منجر شود و راه را برای گشایش‌های سیاسی، گفتگوهای دموکراتیک و اصلاحات حقوقی باز کند.
واکنش احتمالی دولت ترکیه
اگر دولت ترکیه از این فرصت استفاده کند و سیاست حذف، سرکوب و انکار را کنار بگذارد، ممکن است بتواند به راه‌حلی پایدار برای مسئله کردها دست یابد. اما در صورت ادامه سرکوب، ممکن است بخشی از نیروهای منشعب از پ.ک.ک به مخالفت با این مسیر جدید بپردازند.
تأثیر منطقه‌ای
پایان فعالیت نظامی پ.ک.ک ممکن است بر دیگر شاخه‌های کردی در سوریه، عراق و ایران نیز تأثیرگذار باشد. این تحول می‌تواند روند تجدیدنظر در شیوه مبارزه و افزایش گرایش به سیاست‌ورزی مدنی در جنبش‌های کردی را تقویت کند.
چالش‌های درونی
برخی از شاخه‌ها یا فرماندهان میدانی ممکن است با روند انحلال مخالفت کرده یا آن را کند کنند. هماهنگی کامل میان ساختارهای سیاسی، نظامی و مدنی پ.ک.ک برای موفقیت این تصمیم حیاتی خواهد بود.
جمع‌بندی
اعلام پایان مبارزه مسلحانه توسط پ.ک.ک، نه تنها پایانی بر یک فصل از تاریخ پرتنش کردها و دولت ترکیه است، بلکه آغازی بر مرحله‌ای نوین از سیاست‌ورزی، گفت‌وگو و مطالبه‌گری دموکراتیک می‌باشد. در صورتی که دولت ترکیه و جامعه جهانی این روند را همراهی کنند، ممکن است شاهد آغاز صلحی پایدار در یکی از حساس‌ترین نقاط خاورمیانه باشیم.