نمایندگان نیروهای دموکراتیک سوریه و مقاماتی از دولت موقت سوریه به توافقی تاریخی برای ادغام سیاسی و نظامی دست یافتند؛ توافقی که با میانجیگری آمریکا، نقش ترکیه و حقوق کُردها را نیز زیر ذرهبین قرار داده است.
بر اساس اطلاعات منتشرشده در رسانهها، با میانجیگری مستقیم ایالات متحده آمریکا، نمایندگان نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) و مقامات دولت موقت سوریه در دمشق به توافقی برای آغاز ادغام سیاسی، نظامی و اداری دست یافتهاند. این توافق شامل ادغام ساختارهای نظامی، امنیتی و اداری SDF در دولت موقت مستقر در دمشق، تشکیل شورای دفاع ملی جدید و انتقال مدیریت محلی و مالی مناطق تحت کنترل SDF به اداره موقت وحدت ملی است.
این توافق با هدف ایجاد ارتش ملی متحد، ساختار امنیتی مشترک و ادارهای فراگیر که نمایندگی همه اقوام و مذاهب سوریه را داشته باشد طراحی شده و در صورت اجرا، میتواند توازن قدرت، نفوذ ترکیه و دیگر کشورهای منطقه و ساختار فرماندهی داخلی سوریه را به شدت تغییر دهد.
میانجیگری آمریکا، نقش ترکیه زیر ذرهبین و چشمانداز وحدت ملی
در روزهای اخیر تحولی مهم و کمسروصدا در دمشق رخ داد. بر اساس اطلاعات منتشرشده، با میانجیگری مستقیم ایالات متحده، نمایندگان نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) و مقاماتی از دولت موقت دمشق به رهبری احمد شرع به توافقی برای آغاز ادغام سیاسی و نظامی دست یافتند.
این توافق، جدیترین تلاش تاکنون برای متحد کردن جناحهای مختلف سوریه در یک چارچوب سیاسی، نظامی و اداری مشترک محسوب میشود و قرار است با نظارت مستقیم آمریکا اجرا شود.
محورهای توافق
بر پایهی جزئیات منتشرشده، این طرح بر ادغام نهادهای نظامی، امنیتی (آسایش)، و اداری نیروهای دموکراتیک سوریه در «دولت موقت سوریه» متمرکز است.
فرماندهان SDF به ساختارهای دفاعی، امنیتی و اطلاعاتی سوریه خواهند پیوست؛
«شورای دفاع ملی» جدیدی با حضور نیروهای SDF، رهبران مخالفان میانهرو و شماری از مقامات منتخب از جناح احمد شرع تشکیل میشود؛
اداره محلی، پلیس و نظام مالی مناطق تحت کنترل SDF به «اداره موقت وحدت ملی» منتقل خواهد شد که با نظارت مشترک دو طرف اداره میشود.
هدف اصلی از این روند، ایجاد ساختار امنیتی و نظامی یکپارچهای است که بتواند بدون درگیری مستقیم میان دمشق و SDF، ثبات نسبی در سراسر سوریه برقرار کند.
نقش آمریکا و چارچوب بینالمللی
ایالات متحده نقش اصلی در طراحی و تضمین اجرای این توافق را برعهده دارد. این طرح توسط مقامهایی از وزارت خارجه و پنتاگون و با همکاری کارشناسان مؤسسه واشنگتن و مؤسسه کلینتون برای مطالعات خاورمیانه تدوین شده است.
واشنگتن این ابتکار را بخشی از «چارچوب جامع ثبات برای سوریه» معرفی کرده که هدف آن پایان دادن به تجزیه سیاسی و سرزمینی کشور، کاهش نفوذ کشورهای دارای نفوذ در سوریه و فراهم کردن زمینه برای گذار سیاسی تدریجی با حمایت ائتلاف بینالمللی است.
آمریکا متعهد شده است بودجه لازم برای آغاز این روند را تأمین کند و پس از شروع فرایند ادغام، کمکهای مالی بیشتری در اختیار طرفین قرار دهد.
اهداف پنهان و راهبردی
گرچه این توافق رسماً تحت عنوان «طرح وحدت ملی» معرفی شده، اما اهداف راهبردی آن پیچیدهتر است:
حذف جناحهای طرفدار احمد شرع از درون با جذب آنها در ساختار فرماندهی متمرکز جدید؛
تقویت SDF بهعنوان ستون فقرات ارتش ملی جدید متشکل از نیروهای کُرد و عرب؛
جایگزینی گروههای افراطی با مخالفان میانهرو مورد تأیید واشنگتن؛
بازسازی مدل حکمرانی سوریه بهصورت غیرمتمرکز، اما با حفظ وحدت ملی کشور.
به باور کارشناسان، این طرح با هدف جایگزینی ساختار شکننده کنونی با چارچوبی ملی و همسو با منافع آمریکا طراحی شده است که اداره آن به دست چهرههای عملگرای سوری از هر دو جناح سپرده خواهد شد.
پیامدهای داخلی و منطقهای
اجرای این توافق، توازن قدرت در سوریه را بهشدت تغییر خواهد داد:
SDF برای نخستین بار مشروعیت رسمی بهعنوان بخشی از ساختار نظامی کشور به دست خواهد آورد؛
دمشق اگرچه نماد قدرت مرکزی خود را حفظ میکند، اما کنترل انحصاری بر نهادهای دفاعی را از دست میدهد؛
نفوذ ترکیه کاهش مییابد، زیرا پس از ادغام SDF در ساختار ملی، آنکارا دیگر نمیتواند حملات خود علیه این نیروها را توجیه کند؛
یک ساختار فرماندهی مشترک جایگزین رهبریهای جناحی فعلی خواهد شد که تحت نظارت نیروهای ائتلاف و آمریکا فعالیت خواهد کرد.
پیامد برای مردم سوریه
برای مردم عادی، در صورت اجرای موفقیتآمیز این توافق، امکان پایان جنگ میان جناحهای اصلی سوریه فراهم خواهد شد و زمینه برای ایجاد ارتش ملی متحد، ساختار امنیتی مشترک و ادارهای فراگیر که نمایندگی همه اقوام و مذاهب از جمله کردها، عربها، علویها و دروزیها را داشته باشد، فراهم میشود.
با این حال، کارشناسان هشدار میدهند که ادغام نیروهای رقیب در یک زنجیره فرماندهی واحد، فرآیندی پیچیده و پرتنش است و ممکن است در برخی مناطق با مقاومت مواجه شود. با این حال مقامهای آمریکایی بر این باورند که این تنها مسیر واقعبینانه برای بازسازی سوریه بدون بازگشت به جنگی تمامعیار است.
در نهایت، این توافق میتواند نخستین گام جدی بهسوی سوریهای متحد پس از جنگ باشد و سرآغازی برای پایان دوران تفرقه و آغاز ساختار سیاسی جدید تحت حمایت آمریکا محسوب شود.
بهمن میرانی – سرویس سوریه خبرگزاری کردپرس