چَمَر (چه‌مه‌ر) یکی از مراسمات باستانی و آیینی ایلامیان است که با اجتماع جمع کثیری از مردم و استفاده از موسیقی و شعر و نما، در رثای مرگ بزرگان و شهدا برگزار می‌شود. لازم به ذکر است که رژیم جمهوری اسلامی چمر را تا زمان مرگ خمینی ممنوع نمود که پس از مرگ خمینی زنده یاد مهندس علی خلیلیان از مسئولین مبراث فرهنگی توانست این مراسم را دوباره زنده نگه دارد.
علیمحمد ارسلانی، خواننده و موسیقی پژوه ایلامی در گفتگو با کردپرس عنوان کرد: چه‌مه‌ر تنها مراسمی است که هوره‌ساز، سرنا و دهل با هم در اجرای آن ایفای نقش می کنند. این عناصر با حرکات موزون و نوعی قوس نمایشی همراه است.
او توضیح داد: جایی که چه‌مه‌ر در آن برگزار می شود، میدان وسیعی است که مردم دایره وار بر گرد هم جمع می شوند و کُتَل (جایگاه فرد درگذشته) با آلات و ادوات او مانند اسب و تفنگ و غیره را در وسط صحن و میدان می گذارند.
وی ادامه داد: مردان در این مراسم خواندن آوازهای هوره‌ای، سرنانوازی در مایه های غمگین و شیونی و دهل‌نوازی را بر عهده دارند و مردان دیگر دسته دسته تسلیت گفته و سر و سینه زنان در پیش صاحب ماتم گرد می آیند. زنان نیز، شیون، هلهله و رقص مخصوص نمادین چه‌مه‌ر و خواندن مور را اجرا می کنند.
این پژوهشگر فرهنگ بومی استان عنوان کرد: هدف از اجرای چه‌مه‌ر، احترام به فرد متوفی یا شهید و همچنین احترام به صاحب ماتم و تداوم راه و سلوک اوست. اجرای این مراسم نوعی قدرت‌نمایی مردم آن دیار و سامان در برابر چشم دشمنان آنهاست.
صاحب کتاب هوره های ایلامی در خصوص آوازهای استفاده شده در مراسم چه‌مه‌ر اظهار کرد: هوره‌خوانان، ذکر بزرگواری ها و دلاوری ها و ادامه داشتن راه او و فراموش نشدن نیکی هایش را قدر دانسته و در قالب اشعاری که عمدتا بداهه است می ستایند.
ارسلانی توضیح داد: ساز و دهل که در تمام فراز و فرود زندگی مردمان زاگرس نشین و خاصه کُردها، همراه آنهاست، در مراسم عزای چه‌مه‌ر نیز همراه فرد متوفی و مردم ایلام است. رقص‌های داخل چه‌مه‌ر نیز نمادی از مقاومت در برابر حوادث ناگوار و تسلیم نشدن عزم و اراده مردم این دیار است.
او در مورد خواندن مور توسط زنان گفت: آواز مور زنان ایل، در پاسخ به آواز مور زنان صاحب عزاست و غمگسار دل صاحب ماتم و داغ دیدگان است و با آواز مور خود و سخن از غم خود برای سایر درگذشتگانشان، با صاحب ماتم همدردی می کنند.
ارسلانی خاطر نشان کرد: گاه در مراسم است به آواز مور زنان شاهد هلهله نیز هستیم. هلهله زنان در شیون، جنبه های زیادی می تواند داشته باشد ولی مانند قسمتهای رقص می تواند نمادی از تسلیم ناپذیری حتی با وجود از دست دادن عزیزان باشد.