طی هفتههای اخیر، افشاگریهایی از سوی افسران و سربازان ارتش اسرائیل دربارهٔ شلیک عمدی به غیرنظامیان فلسطینی در نزدیکی مراکز توزیع کمکهای بشردوستانه در نوار غزه، واکنشهای گستردهای را به دنبال داشته است. روزنامهی اسرائیلی هاآرتص در گزارشی مفصل با نقل قولهایی مستقیم از نظامیان اسرائیلی، اعلام کرد که ارتش بهطور سیستماتیک به شهروندان بیسلاحی که در نزدیکی این مراکز حضور داشتند، شلیک کرده و دهها نفر را به قتل رسانده است.
بر اساس گزارش هاآرتص، افسران و سربازانی که در نوار غزه مستقر بودهاند، تأیید کردهاند از سوی فرماندهان خود دستور داشتهاند تا برای متفرق کردن مردم، حتی در نبود تهدید، به سوی آنها آتش بگشایند. یکی از سربازان با توصیف وضعیت، گفته است: «اینجا یک میدان قتل است. بین یک تا پنج نفر هر روز کشته میشدند.»
طبق آمار وزارت بهداشت غزه از ۲۷ مه تاکنون، دستکم ۵۴۹ نفر در اطراف مراکز کمکرسانی و صفهای کامیونهای سازمان ملل کشته و بیش از ۴ هزار نفر زخمی شدهاند. گرچه هنوز روشن نیست که چه تعداد از این قربانیان مستقیماً هدف گلوله نظامیان اسرائیلی قرار گرفتهاند.
در پی انتشار این گزارش، دادستانی نظامی اسرائیل خواستار بررسی این وقایع از سوی سازوکار بررسی واقعیات ستاد کل ارتش شده است؛ سازوکاری که مأمور رسیدگی به تخلفات احتمالی قوانین جنگی در ارتش اسرائیل است.
با این حال، نخستوزیر بنیامین نتانیاهو و وزیر دفاع اسرائیل اسرائیل کاتس، با رد این اتهامات، آن را «اتهامات خونبار» و بیاساس خواندند.
مراکز توزیع کمک، زیر آتش و در بینظمی کامل
این مراکز کمکرسانی که از سوی بنیاد بشردوستانه غزه (GHF) اداره میشود، از اواخر ماه مه آغاز به کار کردهاند. این بنیاد با همکاری اسرائیل، گروههای اوانجلیستی آمریکایی و پیمانکاران امنیتی خصوصی تأسیس شده و مدیرعامل آن یکی از رهبران اوانجلیستی نزدیک به دونالد ترامپ و نتانیاهو است.
چهار مرکز اصلی توزیع غذا در غزه وجود دارد: سه مرکز در جنوب و یکی در مرکز غزه. این مراکز با حضور کارکنان فلسطینی و آمریکایی اداره میشوند و ارتش اسرائیل از فاصلهای چند صد متری امنیت آنها را تأمین میکند.
با وجود وعدههای اولیه درباره توزیع منظم، هاآرتص گزارش داده که وضعیت توزیع کمکها آشفته و خطرناک است و از زمان آغاز به کار این مراکز، دستکم ۱۹ مورد تیراندازی در اطراف آنها ثبت شده است.
یکی از سربازان گفته است: «هیچ روش کنترل جمعیتی وجود ندارد، نه گاز اشکآور، نه هشدار صوتی – فقط شلیک با سلاح گرم، از تیربارهای سنگین تا نارنجک و خمپاره.»
شهادت افسران
افسران حاضر در محل گفتهاند که سربازان در هنگام ورود مردم به منطقه در ساعات ابتدایی صبح یا پس از بسته شدن مرکز، به آنها شلیک میکنند. یکی از سربازان گفته است: «من حتی یک مورد پاسخ آتش از سوی طرف مقابل را به خاطر نمیآورم. هیچ دشمنی وجود ندارد، فقط مردمی هستند که برای غذا آمدهاند.»
ارتش اسرائیل از انتشار فیلمهایی که در این مناطق ضبط شده خودداری میکند. به گفتهٔ یک افسر، ارتش «راضی است که عملیات GHF از فروپاشی کامل مشروعیت بینالمللی اسرائیل جلوگیری کرده است.»
یکی از افسران گفته است: «هیچکس دیگر به غزه اهمیت نمیدهد. مرگ انسانها حتی بهعنوان “حادثه ناگوار” هم دیگر مطرح نمیشود.»
او افزوده برای حفظ امنیت توزیع کمک، از تانک، تک تیرانداز و خمپاره استفاده میشود. در مواردی دیده شده که تنها با مشاهدهٔ نزدیک شدن مردم، گلولهها شلیک شده است.
نبود انسجام، حضور پیمانکاران و سوءاستفاده
بر اساس گزارشها، نظامیان همچنین از عملیات پیمانکاران خصوصی که برای تخریب خانهها به ازای هر خانه ۵ هزار شِکِل دریافت میکنند، ابراز نگرانی کردهاند. این پیمانکاران که مانند کلانترها عمل میکنند، خود را به نزدیکی مراکز توزیع میرسانند و درگیریهای مرگباری را موجب میشوند.
نظامیگری در کمکرسانی: از “ماهی شور” تا “گلوله واقعی”
یکی از سربازان میگوید عملیات روزانه را «ماهی شور» (اشاره به بازی کودکان در اسرائیل) مینامند: «شبها شلیک میکنیم تا به مردم بفهمانیم منطقه نظامی است. صبحها اگر کسی قبل از ساعت رسمی بیاید، به او شلیک میکنیم. بعد مرکز باز میشود و مردم جلو میآیند.»
او افزوده که این وضعیت، کاملاً به رویهای عادی تبدیل شده و حتی اگر فردی در حال فرار باشد، باز هم ممکن است هدف گلوله قرار گیرد.
سلاحهای سنگین علیه جمعیت غیرمسلح
در برخی موارد، از خمپاره و نارنجک برای پراکنده کردن مردم استفاده شده است. یک مورد مشخص شلیک مستقیم به جمعی از نوجوانان منتظر کمک در کنار جادهٔ ساحلی گزارش شده است که موجب کشته و زخمی شدن چندین نفر شده است.
در تاریخ ۲۴ ژوئن، حدود ۵۰ نفر، از جمله نوجوانان، در تقاطعی که برای دریافت کمک صف کشیده بودند، توسط نیروهای ارتش هدف قرار گرفتند.
تحقیقات حقوقی و نگرانی از «عادیسازی کشتار»
در پی افزایش تلفات غیرنظامیان، دادستانی ارتش خواستار بررسی این وقایع از سوی مکانیزم بررسی واقعیتها شد. با این حال، منابع نظامی گفتهاند که فرماندهان میدانی در برخی موارد دستور این شلیکها را دادهاند، بدون آنکه این غیرنظامیان تهدیدی برای نیروها محسوب شوند.
یک منبع حقوقی به هاآرتص گفته است: «دیگر مسئله این نیست که چند نفر کشته شدند – ما دربارهٔ دهها کشته در هر روز صحبت میکنیم.»
با وجود این، هنوز اقدامی قاطع از سوی فرماندهی جنوبی ارتش برای توقف این روند انجام نشده و افسران خاطی تحت پیگرد قرار نگرفتهاند.
واکنش رسمی ارتش
در واکنش به این گزارش، سخنگوی ارتش اسرائیل اعلام کرد «دستور شلیک عمدی به غیرنظامیان هرگز صادر نشده» و «هرگونه انحراف از دستورالعملها بررسی خواهد شد.»
سخنگوی ارتش همچنین مدعی شد که ارتش «با ایجاد مسیرهای جدید، نصب تابلو و آموزش نیروها» سعی در کاهش برخورد با غیرنظامیان داشته است.
با این حال، بر اساس گزارشهای هاآرتص، صدها غیرنظامی فلسطینی تنها به جرم ایستادن در صف کمک، هدف گلوله قرار گرفتهاند و کشتار در این مناطق به امری «عادی» بدل شده است.
این گزارش، یکی از جدیترین اسناد ثبتشده دربارهٔ نقض حقوق بشر در جنگ جاری غزه محسوب میشود و ممکن است تبعات بینالمللی گستردهای برای دولت و ارتش اسرائیل به همراه داشته باشد.
اخبار روز